Κλασικά βιβλία που δεν έχεις διαβάσει και πρέπει

Γράφει ο Σπύρος Σμυρνής

Δεν ξέρουμε για σένα αλλά εμείς αγαπάμε πολύ τα βιβλία και συμπαθούμε ιδιαιτέρως τους βιβλιόφιλους. Ζηλεύουμε μάλιστα κάποιους εξ αυτών που έχουν θεόρατες βιβλιοθήκες, πλήρως ενημερωμένες τόσο με πρόσφατους όσο και με κλασικούς τίτλους. Άλλωστε υπάρχουν βιβλία που όλοι μας θα ήταν καλό να είχαμε διαβάσει. Ωστόσο άνθρωποι είμαστε και σφάλματα κάνουμε ακόμη και στις αναγνωστικές μας επιλογές, αμελώντας να βάλουμε στο ράφι της δικής μας βιβλιοθήκης κάποια κλασικά βιβλία, τα οποία θα έπρεπε να είχαμε διαβάσει αλλά δεν το κάναμε ποτέ.

Ξεδιαλέξαμε λοιπόν 5 εξαιρετικές πρόσφατες επανεκδόσεις και σου τις παρουσιάζουμε.

20.000 Λεύγες κάτω από τη θάλασσα του Ιούλιου Βερν (εκδόσεις Ψυχογιός)



«Ένα μυστηριώδες θαλάσσιο τέρας περιπλανιέται στους ωκεανούς το έτος 1866. Θορυβημένη η αμερικανική κυβέρνηση, οργανώνει ειδική αποστολή εντοπισμού και εξόντωσης του τέρατος με αρχηγό έναν Γάλλο θαλάσσιο βιολόγο. Όταν η αποστολή συναντάει το κήτος ανοιχτά της Ιαπωνίας, η καταδίωξή του καταλήγει σε πανωλεθρία. Τότε είναι που τα εναπομείναντα μέλη της αποστολής συνειδητοποιούν ότι δεν πρόκειται για τέρας, αλλά για υποβρύχιο. Ένας θαυμαστός υποθαλάσσιος κόσμος ανοίγεται μπροστά στα μάτια τους, ενώ η εμφάνιση του κάπτεν Νέμο, του κυβερνήτη του «Ναυτίλου» (όπως ονομάζεται το υποβρύχιο), θα φέρει νέα δεδομένα στη ζωή των μελών της αποστολής αλλά και στο πώς βλέπουν τον κόσμο γύρω τους».

Αυτά θα δεις γραμμένα στο οπισθόφυλλο του βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ψυχογιός και αξίζει να μπει στη βιβλιοθήκη σου. Πέρα από το υπέροχο εξώφυλλο που αναδεικνύει με την πρώτη ματιά το αριστούργημα του Ιούλιου Βερν, το περιεχόμενο είναι εκείνο που θα μαγνητίσει τον αναγνώστη. Πρόκειται άλλωστε για ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ κι επιβεβαιώνουν την πεποίθηση ότι για να γίνει ένα βιβλίο κλασικό χρειάζεται να είναι πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του. Από τις οικολογικές ανησυχίες μέχρι τα επιστημονικά και τεχνολογικά στοιχεία που συμπεριλαμβάνουν οι 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα που δεν πρέπει να προσπεράσεις.

Ο Κόμης Μοντεχρίστος του Αλέξανδρου Δουμά (εκδόσεις Gutenberg)



Οι εκδόσεις Gutenberg κυκλοφόρησαν σε δύο θηριώδεις τόμους που ξεπερνούν τις χίλιες σελίδες ο καθένας το magnum opus του Αλέξανδρου Δουμά, που σφράγισε μια για πάντα την παγκόσμια λογοτεχνία. Η ιστορία του βιβλίου είναι λίγο, πολύ η ακόλουθη: «Ο Εδμόνδος Νταντές, νεαρός πετυχημένος ναυτικός, φυλακίζεται για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε. Στη φυλακή ο συγκρατούμενός του κάνει λόγο για έναν αμύθητο θησαυρό θαμμένο στο νησί Μοντεχρίστο. Δραπετεύει, βρίσκει τον θησαυρό και αποφασίζει να εκδικηθεί αυτούς που τον αδίκησαν».

Το βιβλίο παρουσιάζεται στην πλήρη του εκδοχή, μέσω της συγκεκριμένης έκδοσης και δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον/η που θα το διαβάσει να γνωρίσει από πρώτο χέρι τις περιπέτειες του Κόμη Μοντεχρίστου. Παρά τον όγκο και τη δαιδαλώδη του πλοκή η γλώσσα κι οι αφηγηματικές αρετές του Δουμά, σε κάνουν να ρουφάς κυριολεκτικά το περιεχόμενο του βιβλίου, σελίδα, σελίδα όσο ξεδιπλώνονται μπροστά σου, οι κόσμοι άλλοτε θελκτικοί και πλουμιστοί κι άλλοτε περιθωριακοί και σκοτεινοί που περιδιαβαίνει μαζί σου ο ήρωας. Μετρ των μεταμφιέσεων, πανέξυπνος και πανούργος αν χρειαστεί, ο Κόμης με οδηγό τη δική του αντίληψη περί δικαίου, ζητά εκδίκηση και συμπαρασύρει τον αναγνώστη να τον ακολουθήσει τυφλά, προσπερνώντας όποιους σκοπέλους φέρει η ζωή στον δρόμο του.

Αισθηματική Αγωγή του Γκιστάβ Φλωμπέρ (εκδόσεις Μεταίχμιο)

Η Αισθηματική Αγωγή του Φλωμπέρ είναι αναμφίβολα ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορηματικά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Συγκαταλέγεται δικαίως στα σπουδαιότερα γαλλικά λογοτεχνικά έργα κι είναι καρπός έμπνευσης ενός από τους πιο ικανούς γραφιάδες της εποχής του. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο ευγενές» λέει ο Φλωμπέρ, «από τον στοχασμό του κόσμου που μας περιβάλλει» .

Βασισμένο στο νεανικό πάθος του ίδιου του συγγραφέα για μία μεγαλύτερη γυναίκα, η Αισθηματική αγωγή χαρακτηρίστηκε από τον Φλωμπέρ ως «η ηθική ιστορία των αντρών της γενιάς μου». Στο βιβλίο αφηγείται τις ερωτικές περιπέτειες του Frederic Moreau, φοιτητή νομικής, ο οποίος επιστρέφοντας από το Παρίσι στη Νορμανδία ερωτεύεται την Madame Arnoux που είναι αρκετά χρόνια μεγαλύτερή του. Αυτή είναι η αρχή ενός έρωτα που θα διαρκέσει μια ολόκληρη ζωή. Ο Frederic αποκτά φιλικές σχέσεις με τον σύζυγό της, έναν επιχειρηματία με μεγάλη επιρροή, και καθώς οι πορείες τους διασταυρώνονται ξανά και ξανά στη διάρκεια των χρόνων, η Madame Arnoux παραμένει ο αιώνιος, ανέφικτος έρωτας του Moreau.

Ο χρόνος ήταν εκείνος που δικαίωσε την Αισθηματική Αγωγή μιας και ανέδειξε τη δυναμική ενός βιβλίου με βαθιές πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις, ιδωμένες μέσα από το ερωτικό πρίσμα και την έλξη που νιώθει ο Moreau για το αντικείμενο του πόθου του. Η πένα του Φλωμπέρ μεγαλουργεί καθώς βάζει στο μικροσκόπιό της τις ανέφικτες ερωτικές σχέσεις και υπερνικά τα στερεότυπα που τότε είχαν επικρατήσει. Συμβολικό μα και εμβληματικό πια το έργο του Φλωμπέρ αιχμαλωτίζει ακόμη και σήμερα τον αναγνώστη, ο οποίος δυσκολεύεται πολύ να αφήσει το βιβλίο από τα χέρια του.

Εν Ψυχρώ του Τρούμαν Καπότε (εκδόσεις Πατάκη)



Πολλές φορές δεν χρειάζεται να γυρίσουμε αιώνες πίσω προκειμένου να βρούμε ένα βιβλίο που θεωρείται κλασικό λογοτεχνικό αριστούργημα. Στην περίπτωση του Εν Ψυχρώ από τον Τρούμαν Καπότε λόγου χάρη, φτάνει πάμε γύρω στα 1966 όταν και πρωτοεκδόθηκε.

Η ατμοσφαιρική αφήγηση –καρπός εντατικής έρευνας– της ζωής της οικογένειας Κλάττερ, στο Χόλκομπ του Κάνσας, και η εναλλαγή με το χρονικό των δύο αντρών (του Ρίτσαρντ Γιουτζίν Χίκοκ και του Πέρρυ Έντουαρντ Σμιθ), οι οποίοι δολοφόνησαν και τα τέσσερα μέλη της οικογένειας το βράδυ της 15ης Νοεμβρίου του 1959, αποτελεί το πρώτο έργο στο ρεύμα της λεγόμενης νέας δημοσιογραφίας. Ο Πέρρυ Σμιθ είναι ένας απ’ τους σπουδαίους «σκοτεινούς» χαρακτήρες της αμερικανικής λογοτεχνίας, γεμάτος αντιφατικά συναισθήματα.

«Τον έβρισκα συμπαθέστατο άνθρωπο, ευγενικό, πραγματικό κύριο» λέει ο Σμιθ για τον Χερμπ Κλάττερ. Το ίδιο εξακολουθούσα να πιστεύω μέχρι που του ’κοψα το λαρύγγι». Με κεφάλαια που περιγράφουν την καθημερινότητα των Κλάττερ να εναλλάσσεται με τη μαύρη Σεβρολέτ των δολοφόνων τους που ζυγώνει ολοένα και με μια παράλληλη αφήγηση της απόδρασης των δραστών και του ανθρωποκυνηγητού που εξαπολύθηκε στο κατόπι τους, η μαρτυρία του Καπότε είναι τόσο λεπτομερής, που ο αναγνώστης νιώθει ότι συμμετέχει στα καταιγιστικά γεγονότα της ιστορίας.

Ο Καπότε καταφέρνει να χτίσει μια ανατριχιαστική ατμόσφαιρα, βάζοντας τις λέξεις στη σωστή σειρά και δίνοντας ρυθμό μέσα από την κοφτερή γραφή του. Το εύρημα της παράλληλης αφήγησης των γεγονότων είναι μεγαλειώδες κι αποτέλεσε θεμέλιο τόσο για την ευρύτερη κατηγορία του αστυνομικού μυθιστορήματος όσο και για τις τηλεοπτικές σειρές αλλά και τα true crime ντοκιμαντέρ (δες την αφηγηματική πλοκή των Mindhunter, Sons of Sam κ.ο.κ και θα μας θυμηθείς). Το βιτριολικό του χιούμορ κι οι ευφυείς περιγραφές του Εν Ψυχρώ συνθέτουν μαζί με τα παραπάνω ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του προηγούμενου αιώνα.

Ο Άρχοντας των Μυγών του William Golding (εκδόσεις Διόπτρα)

«Ένα αεροπλάνο πέφτει σ’ ένα τροπικό νησί. Οι επιζήσαντες, μικροί μαθητές από την Αγγλία, διαπιστώνουν σύντομα ότι το νησί είναι ακατοίκητο. Δεν υπάρχουν πουθενά μεγάλοι. Οργανώνονται μόνοι τους, αποκτούν αρχηγό και κανόνες για να επιβιώσουν μέχρι να έρθουν να τους σώσουν.

Στην αρχή, μοιάζει με ονειρεμένη περιπέτεια. Αλλά τα παιχνίδια της μέρας τα διαδέχονται οι εφιάλτες της νύχτας. Κάποιοι αρχίζουν να πιστεύουν ότι ένα θηρίο στοιχειώνει το νησί. Λίγο λίγο, ο φόβος και η βία αποσαθρώνουν τη μικρή τους κοινωνία, τα αγόρια ορμούν χωρίς επιστροφή προς τη βαρβαρότητα…»

Η περίληψη που θα βρεις στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, μοιάζει αρκετοί για να σε εισάγει στον αλληγορικό κόσμο που στήνει ο Golding, στο πιο λατρεμένο έργο του. Μέχρι σήμερα, κοινό και κριτικοί υποκλίνονται στο συγκεκριμένο αριστούργημα, μιας και πρόκειται για ένα συγκλονιστικό ανάγνωσμα που καταφέρνει να κοιτάξει την οργουελική Φάρμα των Ζώων στα μάτια χωρίς να κατεβάσει το βλέμμα από ντροπή.

Μια σκωπτική ματιά πάνω στην ανδρική ενηλικίωση και τα σαθρά κοινωνικά θεμέλια με τα οποία υποβαστάζεται ο ανθρώπινος πολιτισμός, ανάγεται σε έργο ζωής για τον συγγραφέα, ο οποίος στέκεται αμείλικτος απέναντι τόσο στους ήρωες όσο και στον αναγνώστη. Μια ανηλεής ενδοσκόπηση πάνω στην ανθρώπινη φύση η οποία αδυνατεί να βρει ισορροπία ανάμεσα στα ζωώδη ένστικτά της και τους κανόνες που επιβάλλει η «αγέλη». Διαβάζεται απνευστί.