Τρεισήμιση μέρες στην άλλη Αίγινα

της Αγάπης Μαργετίδη

Για την Αίγινα δεν ξέρω πολλά.  Οι γνώσεις μου περιορίζονται στα στοιχειώδη κι ακόμη και γι’ αυτά, λίγα πράγματα γνωρίζω.  Αυτό που θα προσπαθήσω να περιγράψω εδώ είναι όσα είδα, όσα άκουσα κι όσα γεύτηκα στο σύντομο, μα τόσο γεμάτο, ταξίδι στο νησί που κράτησε τρεισήμισι μέρες.

Η Αίγινα είναι όμορφη, πανέμορφη αρχόντισσα.  Σε κάθε βήμα, σε κάθε στροφή, μου αποκαλύφθηκαν τοπία, μνημεία, δημόσια κτήρια και ιδιωτικές κατοικίες, αστικές και εξοχικές, περιβόλια, κρυφοί κήποι, χρώματα, μυρωδιές. Και πίσω από αυτά, οι άνθρωποι.  Οι άνθρωποι του νησιού, γηγενείς και μη.  Άλλοι γεννήθηκαν και έμειναν εδώ, άλλοι έφυγαν και ξαναγύρισαν, άλλοι πηγαίνουν κι έρχονται συχνά-πυκνά, άλλοι έκαναν την Αίγινα σπίτι τους και δεύτερη πατρίδα τους.  Άνθρωποι της γης και της θάλασσας, άνθρωποι του πνεύματος, των τεχνών, άνθρωποι της αγοράς.  Συνάντησα πολλούς και ο καθένας μού μετέδωσε την αγάπη του για τον τόπο, αγάπη συγκινητική. Αγάπη που δεν μένει στα λόγια, αλλά γίνεται πράξη χειροπιαστή. 

Ευκαιρία και αφορμή για την πρόσφατη περιήγησή μου είναι το Fistiki Fest 2021, το οποίο φέτος εστιάζει τόσο στο σήμα-κατατεθέν προϊόν της Αίγινας, το φιστίκι, όσο και στην επέτειο των 200 ετών της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Οι εκδηλώσεις του ξεκίνησαν ήδη από τις 13 Αυγούστου και θα κορυφωθούν στο τετραήμερο 16-19 Σεπεμβρίου με την εμπορική έκθεση. (Δείτε εδώ το αναλυτικό πρόγραμμα ανά κατηγορία εκδήλωσης).

Ορμητήριό μου ήταν ο Πύργος Ράλλη.  Ο πύργος, που ξεπροβάλλει επιβλητικός από την στροφή του δρόμου, βρίσκεται μόλις δέκα λεπτά με τα πόδια από το λιμάνι και σκάρτο ένα πεντάλεπτο από την παραλία της Κολώνας κάτω από τα ερείπια του Ναού του Απόλλωνα.  Ο πύργος περιβάλλεται από ένα κατάφυτο κτήμα που μοσχοβολάει από τις λεμονιές, τις συκιές, τις ελιές και τις φούξια μπουκαμβίλιες.  Κτίστηκε το 1890 από τον Τηλέμαχο Ράλλη και παραμένει έως σήμερα εξοχική κατοικία της οικογένειας, ενώ έχει ανακηρυχθεί επίσημα «Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο και Έργον Τέχνης» από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Μέσα στο ίδιο κτήμα βρίσκονται τέσσερις ανεξάρτητες κατοικίες τις οποίες επιμελείται η δισέγγονη του Τηλέμαχου Ράλλη και οικοδέσποινα, Ανθή Λουίζου. Η ομορφιά και η ησυχία του τοπίου, η άνεση και το ευ ζην στις κατοικίες, η διακριτική και συγχρόνως προσωπική φιλοξενία της Ανθής, προσφέρουν μέρες χαλάρωσης και ανάπαυλας, που τόσο αποζητούμε όλοι στις διακοπές μας. 

Πέρα από αυτά, η Ανθή Λουίζου, ως εκπρόσωπος της Trekking Hellas για την Αίγινα, ετοιμάζει πολύ ενδιαφέροντα προγράμματα που εμπλουτίζονται συνεχώς.  Μέσα από εκδρομές και πεζοπορίες, γαστρονομικές περιηγήσεις, μαθήματα μαγειρικής και πολλές άλλες εξατομικευμένες δράσεις, ο επισκέπτης μαθαίνει για το παρελθόν και το παρόν του νησιού, τα τοπόσημα, τις γεύσεις και τις δραστηριότητες των κατοίκων του. 

Η πόλη της Αίγινας σφύζει από ζωή.  Από το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα κόσμος πάει κι έρχεται στην αγορά, στα καφενεία και στα πολλά ταβερνάκια. Στην μικρή ψαραγορά τα ψάρια γίνονται ανάρπαστα. Η κατσούλα, το πανέμορφο και απίστευτα νόστιμο ντόπιο μικρό ψαράκι που σπάνια κανείς θα βρει στην Αθήνα, είναι η πρώτη που τελειώνει, καθώς την μαγειρεύουν παντού, στις ταβέρνες και στα σπίτια.  Εγώ την απόλαυσα στην παλιά ψαροταβέρνα του Γελαδάκη, όπως είναι πιο γνωστή στους ντόπιους (το επίσημο όνομά της είναι Η Αγορά), ακριβώς πίσω από την ψαραγορά. Εκεί έφαγα και τον πιο νόστιμο και ζουμερό φρέσκο τόνο που έχω φάει ποτέ εν Ελλάδι, ψημένο στην εντέλεια στα κάρβουνα μαζί με καψαλισμένες πιπεριές και κρεμμύδια. 

Το εδεσματοπωλείο Πετρά είναι η φυσική συνέχεια του ομώνυμου παλιού παντοπωλείου όπου κανείς βρίσκει ένα σωρό ιδιαίτερα προϊόντα από την Αίγινα αλλά και από όλη την Ελλάδα.  Η Ράνια Πετρά-Κορναράκη, με πασιφανές μεράκι, εξαιρετικό μαγειρικό ένστικτο, αδιάκοπη παρουσία και πλατύ χαμόγελο, τα μεταμορφώνει σε νόστιμα και πολύ όμορφα παρουσιασμένα εδέσματα.  Η μεγάλη κυρία του καλοκαιριού, η ντομάτα, έκανε τρεις εμφανίσεις : φρεσκοτριμμένη σε ντάκο χαρουπιού με ξινομυζήθρα, κομμένη στη μέση εγκάρσια γεμισμένη με πέστο φιστικιού και τυρί σαγανάκι, και κομμένη τριαντάφυλλο με ελιές, καπαρόφυλλα και πίκλα φιστικιού.  Αυτή η τελευταία ήταν η χαριστική βολή και κάτι που δεν πρόκειται από ‘δω και στο εξής να λείπει από την κουζίνα μου.  Παράγεται από τον Φώτη Πούντο, τον οποίο έχω σκοπό να συναντήσω δια ζώσης στην επόμενη εξόρμησή μου στο νησί τον Σεπτέμβριο.  Η Ράνια ετοίμασε κι άλλες νοστιμιές τις οποίες τίμησα δεόντως : ντολμαδάκια γιαλαντζί από τα καλύτερα που έχω φάει, καθώς και μοσχοβολιστά κεφτεδάκια και μαραθοπιτάκια, αέρινα τηγανισμένα.  Επειδή ήταν μεσημέρι κι έκανε πολλή ζέστη, δεν μπορούσα να φάω κάτι παραπάνω, γι’ αυτό δώσαμε ραντεβού με τη Ράνια τον Σεπτέμβριο, για μεζεδο-ουζο-κατάνυξη ολκής!

Στο διόλου τυχαία ξακουστό ουζερί Σκοτάδη στην παραλία μαγεύτηκα από τα κόλπα με τα ψάρια και τα θαλασσινά. Πώς να μεταδώσω την τέρψη μου; Τι να σας πρωτοπώ; Για τον μαρινάτο γαύρο με τη γεύση του ψαριού ατόφια και τις μεθυστικές μυρωδιές από το μοσχολέμονο και την ξυσμένη φλοίδα λεμονιού; Για τα εξαίσια ταρτάρ;  Το ένα με φαγκρί, φρεσκοτριμμένη ντομάτα και μαντζουράνα, σε άπταιστα ελληνικά και το άλλο με στήρα, ginger και πράσινο μήλο, ζωγραφιά στο πιάτο και ατέλειωτη ευχαρίστηση στο στόμα.  Αμ η ντοματοσαλάτα-ποίημα με ξεφλουδισμένες κόκκινες και πράσινες ντομάτες, σχεδόν σαν πίκλες, ντόπια κάπαρη κι ελιές;  Ο Σκοτάδης άνοιξε λίγο μετά τον πόλεμο, σαν καφενές που άνοιγε αχάραγα για τους ψαράδες, εξ ου και το όνομα-παρατσούκλι του μαγαζιού. Ο Σκοτάδης είναι η γεύση που ταξιδεύει στα χρόνια και φτάνει στο σήμερα με τόλμη αλλά και ταπεινότητα και σεβασμό στις ρίζες. 

Απέναντι ακριβώς από τον Σκοτάδη είναι και τα δύο καΐκια, πλωτά μανάβικα, τα δύο που απέμειναν από τα 12 που υπήρχαν το 1942, όταν ταξίδευαν καθημερινά στην Πελοπόννησο και στον Πειραιά για να προμηθεύσουν το νησί με φρούτα και ζαρζαβατικά. Αν και σήμερα δεν ταξιδεύουν πια, αφού τα προϊόντα φτάνουν με τα καράβια της γραμμής, η παρουσία τους είναι συνυφασμένη με την Αίγινα.  Είχα διαβάσει πως κινδύνευσαν να χάσουν την άδεια λειτουργίας τους πριν λίγα χρόνια, αλλά ευτυχώς αυτό απετράπη και σήμερα είναι εκεί, από το πρωί μέχρι πολύ αργά το βράδυ, μετά τα μεσάνυχτα. 

Στην παραλία βρίσκεται και το περίφημο Αιάκειον, το αρχοντικό ζαχαροπλαστείο-καφέ της Αίγινας που σήμερα, μετά από εξήντα χρόνια, εξακολουθεί να δημιουργεί και να εξελίσσεται χάρη στην τρίτη γενιά των ιδιοκτητών, τους Μιχάλη Γαλάνη και Αλέξανδρο Κουκούλη, οι οποίοι με οδηγό και έμπνευση τα ντόπια προϊόντα και αδιαμφισβήτητο αρχηγό το φιστίκι, παράγουν μια σειρά από εξαιρετικής ποιότητας αλείμματα, μπάρες και κουλουράκια, φλωρεντίνες και παστέλια, μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού κι άλλα πολλά.  Έχοντας μεγάλη αγάπη για τα υφάλμυρα γλυκά, δοκίμασα τρία από αυτά : τις τραγανές φλωρεντίνες με φιστίκι, το φιστικάτο, μια μπουκιά με πάστα αμυγδάλου στο εσωτερικό βουτηγμένη σε αλμυρή καραμέλα γάλακτος και καλυμμένη με ελαφρώς καβουρδισμένα φιστίκια και το απίθανο παγωτό φιστίκι με ντόπιο γάλα. Βαθμός απόλαυσης 10, αριθμός θερμίδων άπειρος, αλλά χαλάλι τους! 

Εκτός από τον ουρανίσκο μου, στις τρεισήμισι μέρες που έμεινα στην Αίγινα, έτερψα και την ψυχή μου.  Άκουσα εξαίσια μουσική σε ένα καταπληκτικό μέρος, το προαύλιο του Ναού του Σωτήρος, ο οποίος είναι τμήμα ενός από τα πλέον σημαντικά Καποδιστριακά κτήρια του νησιού, το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο Αίγινας.  Αξίζει να σημειωθεί πως ο ναός θεμελιώθηκε από τον ίδιο τον Κυβερνήτη ως εκπλήρωση του τάματος για την απελευθέρωση και σωτηρία της Ελλάδας.  Το ρεσιτάλ δόθηκε στο πλαίσιο του 15ου Διεθνούς Μουσικού Φεστιβάλ Αίγινας.  Η μαγευτική φωνή και η εκφραστικότητα της σοπράνο Μυρτούς Παπαθανασίου και το ευαίσθητο παίξιμο του πιανίστα Γιάννη Τσανακαλιώτη μας χάρισαν στιγμές ψυχικής ανάτασης.

Το Fistiki Fest 2021 αγαπά τις εικαστικές τέχνες και το αποδεικνύει με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις, οι οποίες φέτος τιμούν τα 200 χρόνια της Ελλληνικής Επανάστασης.  Μια τέτοια έκθεση με οδήγησε στο ατμοσφαιρικό Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αίγινας, όπου οι μορφές των δώδεκα γυναικών ενδεδυμένων με παραδοσιακές στολές με καθήλωσαν.  Με τον τίτλο «Να λάμπει η φορεσιά της…», η Κυριακή Χριστακοπούλου, εμπνεόμενη από παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες ξετύλιξε το νήμα, τη συμβολική κόκκινη κλωστή που διατρέχει κάθε ένα από τα δώδεκα έργα, συνδέοντας με τρόπο μοναδικό το παρελθόν με το παρόν. Την έκθεση επιμελήθηκε η Ίρις Κρητικού. Αν και αυτή η έκθεση δυστυχώς δεν θα κρατήσει μέχρι το τελευταίο τετραήμερο του φεστιβάλ,  άλλες, εξίσου σημαντικές εικαστικές εκθέσεις, θα πάρουν την σκυτάλη (ανατρέξτε στο πρόγραμμα πιο πάνω).

Μια τρίτη συναρπαστική αυγουστιάτικη βραδιά με περίμενε στον μαγικό κήπο του Εϋνάρδιου, ενός ακόμη Καποδιστριακού μνημείου που πρόκειται να αναστηλωθεί για να στεγάσει την Δημόσια Καποδιστριακή Βιβλιοθήκη Αίγινας.  Εκεί παρουσιάστηκε το βιβλίο της Ίριδας Κρητικού Hortus Conclusus (εκδ. Έλιξ).  Στις τριάντα έξι ιστορίες ξανακερδισμένης άνοιξης, της αλλόκοτης άνοιξης του 2020, μέσα στον εγκλεισμό, η Ίρις ανοίγει διάπλατα για εμάς τον περίκλειστο κήπο της και μας τον προσφέρει ως δώρο ζωής και ο ζωγράφος Νεκτάριος Αποσπόρης μεταμορφώνει τις ιστορίες σε μαγικές εικόνες.  Μετά την παρουσίαση η βραδιά έγινε βεγγέρα στον υπέροχο κήπο του οικογενειακού σπιτιού της Ίριδας στα Πλακάκια, όπου σε κάθε γωνιά του αναγνώριζα κι ένα κομμάτι από κάποια ιστορία του βιβλίου.  Αξία ανεκτίμητη.

Κλείνοντας τη διήγησή μου για τις τρεισήμισι μέρες στην άλλη Αίγινα, οφείλω ξεχωριστή μνεία και πολλές ευχαριστίες στην Μαριλένα Γιαννούλη, Πρόεδρο του Fistiki Fest 2021, φίλη και συμμαθήτριά μου από το δημοτικό, για το απλόχερο μοίρασμα της αγάπης για το νησί της.  Ευχαριστώ επίσης την καινούργια μου φίλη, Αθανασία Δρακοπούλου, «πολιτογραφημένη» Αιγινήτισσα, για τις δύο απίθανες φωτογραφίες του τίτλου και των καϊκιών-μανάβικων και για την ιδιαίτερη ματιά της στο νησί της καρδιάς της. 

Έγραψα στην αρχή πως δεν γνωρίζω πολλά για την Αίγινα, και είναι αλήθεια.  Τρεισήμισι μέρες μετά, έχοντας μόλις πάρει μυρωδιά του τι συμβαίνει σε αυτό το  όμορφο, πνευματικό, αρχοντικό, νόστιμο νησί που βρίσκεται κυριολεκτικά μια ανάσα μακριά από τον Πειραιά, ανανεώνω το ραντεβού μου μαζί του και μαζί σας για τον Σεπτέμβριο.  Μέχρι τότε, σας χαρίζω μια φωτογραφία μαγευτικού αυγουστιάτικου δειλινού στο λιμάνι, που ακόμη και σε μένα, φωτογράφο με κινητό και παντελώς άσχετη με την τέχνη της φωτογραφίας, ήταν λες και το νησί το ίδιο κατάλαβε τα συναισθήματά μου και μου δώρισε λίγη από την σαγηνευτική αύρα του.