Η αυτοάμυνα και η αυτοδικία δεν είναι "δικαίωμα"

Το ζήτημα της αυτοδικίας ο νομοθέτης το έχει λύσει πολύ νωρίς. Απαγορεύεται. Ξεκάθαρα και χωρίς συζήτηση. Ο λόγος δε που απαγορεύεται τόσο ρητά έχει να κάνει με την ουσία του κράτους. Δομικό χαρακτηριστικό του κράτους, όπως λένε οι κοινωνιολόγοι, είναι ότι διατηρεί την αποκλειστικότητα στη βία.

Η εξουσία που εκχωρούν οι πολίτες στο κράτος είναι για να μπορεί να παρεμβαίνει και με τη βία αν χρειαστεί και να διατηρεί την κανονικότητα, η οποία μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τις συνθήκες. Ο κάθε πολίτης ξεχωριστά δεν μπορεί να ασκεί οποιασδήποτε μορφής βία, γιατί αυτή η βία αμφισβητεί το κράτος και στρέφεται εναντίον του. Εν πολλοίς αυτός είναι και ο λόγος που η άσκηση βίας, μαζί με άλλα εγκλήματα, διώκεται από τους δικαστικούς λειτουργούς αυτεπάγγελτα, χωρίς να χρειάζεται μήνυση εκ μέρους της θιγόμενης πλευράς.  

Η βασική αυτή αρχή γίνεται λίγο πιο ήπια σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δράστης άσκησης βίας προκλήθηκε ή εν πάση περιπτώσει βρέθηκε στην κατάσταση που η νομική επιστήμη περιγράφει με τον πολύ ενδιαφέροντα όρο του «βρασμού ψυχής». Αυτός ακριβώς ο όρος είναι το αμορτισέρ ανάμεσα σε αυτό που δεν πρέπει επ ‘ουδενί να γίνεται (εξουσία άσκησης βίας στους πολίτες) και σε αυτό που καμιά φορά συμβαίνει (ενστικτώδης αντίδραση ενός θύματος που μεταμορφώνεται σε δράστη).

Η τελευταία είναι και η περίπτωση του 88χρονου πρώην λιμενικού που πήρε τη πιστόλα του και κουμπούριασε έναν από τους ληστές που είχαν εισβάλει στο σπίτι του. Η πράξη του αυτή ξεκίνησε μια συζήτηση με πολλές προεκτάσεις για τα όρια της αυτοδικίας και της αυτοάμυνας. Είχε «δικαίωμα» ο πρώην λιμενικός να κάνει κάτι τέτοιο; Η πολιτεία λέει πως μια τυχόν καταφατική απάντηση είναι επικίνδυνη στην προκειμένη περίπτωση, καθώς άλλο «έχω το δικαίωμα» και άλλο μου δίνουν άφεση αμαρτιών αν κάνω κάτι κακό.

Αν και άτεχνες ως προς τη ρητορική στόχευση, είναι νομίζω χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού, Νίκου Τόσκα: «Εδώ δεν είμαστε Φαρ Ουέστ, δεν μπορεί ο κάθε πολίτης να κατέχει και να κάνει χρήση όπλου από μόνος του απλά γιατί βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Εδώ πρέπει να εφαρμόζονται οι κανόνες και οι αρμόδιες αρχές είναι που έχουν το δικαίωμα της νόμιμης βίας».

Εδώ όντως υπάρχει ένας κίνδυνος, τον οποίο οι ΗΠΑ- το κατ΄ εξοχήν κράτος που επιτρέπει την οπλοκατοχή για αυτοάμυνα- γνωρίζουν καλά. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν τους περισσότερους θανάτους από όπλα ιδιωτών και ότι κάθε τόσο αντιμετωπίζουν και περιπτώσεις μακελειών με πολλαπλούς φόνους. Και όμως: Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων,   κάθε ένα από τα όπλα αυτά όταν αγοράστηκε δεν αγοράστηκε για να πρωταγωνιστήσει σε μαζικούς φόνους, αλλά επειδή ο αγοραστής του ήθελε να προστατεύσει το σπίτι, την περιουσία ή τους δικούς του. Όπου αυξάνονται οι πιθανότητες όμως, στο τέλος θα γίνει και η γκέλα.   

Άρα, λέω, δεν κάνει κακό να είμαστε (πολύ) συντηρητικοί σε ό,τι αναγνωρίζουμε ως δικαίωμα στην οπλοχρησία. Προς όφελος όλων μας θα είναι. Και ας γκρινιάζουν οι ρωμαλέοι και ατρόμητοι ελληναράδες για το δικαίωμά τους να υπερασπίζονται τον οίκο τους.