Η πτήση για Κοζάνη έφευγε νωρίς το πρωί της Παρασκευής. Δεν είχα ξαναπετάξει με τη μικρή Κρητική αεροπορική εταιρεία, αλλά φαίνεται ότι οι μεγάλες σνομπάρουν πλέον τους προορισμούς της άγονης γραμμής (τουλάχιστον κάποιους από αυτούς). Η κάρτα επιβίβασης που μου έδωσαν στο check-in δεν έγραφε αριθμό θέσης και αυτό μου φάνηκε παράξενο. Όταν όμως αντίκρυσα το μικρό ελικοφόρο αεροπλανάκι, το γεγονός έπαψε να είναι τόσο περίεργο ("καθίστε όπου θέλετε" ήταν η οδηγία της αεροσυνοδού). Τελικά η πτήση ήταν μια χαρά, αν εξαιρέσουμε κάποιες ελαφρές αναταράξεις λίγο πριν την προσγείωση.
Τελικά η Κοζάνη ήταν απλώς η αφετηρία του ταξιδιού. Πρώτος προορισμός η Βασιλίτσα με το ομώνυμο χιονοδρομικό κέντρο, στο οποίο ξανα-ανέβηκα σε ski lift μετά από διψήφιο αριθμό ετών! Το πρώτο μέρος της ημέρας ήταν αφιερωμένο στην κατανόηση των παράλληλων δραστηριοτήτων που είναι διαθέσιμες στον τουρίστα που επισκέπτεται τη Δυτική Μακεδονία, και είναι πολλές: πεζοπορία, διαδρομές με 4x4, rafting, βόλτες στα μονοπάτια των πεταλούδων, σκι και snowboard, κλπ. Όλα αυτά, βέβαια, ήταν απλά μία εισαγωγή για τον βασικό προορισμό της ημέρας, την όμορφη πόλη της Σιάτιστας.
Η Σιάτιστα είναι μία πόλη επτάμιση χιλιάδων κατοίκων που σφύζει από ζωή. Τα βασικά στοιχεία που την χαρακτηρίζουν είναι η παλιά της αρχιτεκτονική, η εμμονή της με την ιστορία (και την προ-ιστορία) της, και βέβαια το κρασί. Μετά από ένα πλούσιο γεύμα στο Ξενοδοχείο Αρχοντικόν, που είχε οργανώσει προς τιμήν μας η Δημοτική Αρχή, βαλθήκαμε να τα εξερευνήσουμε και τα τρία!...
Η πόλη είχε γνωρίσει μεγάλες δόξες στο παρελθόν, κυρίως ως παραγωγός προϊόντων δέρματος και γούνας, με εξαγωγές σε όλη την Ευρώπη, και όχι μόνο. Ο πλούτος και η δόξα που της έφερε αυτή η δραστηριότητα της χάρισε αρχιτεκτονική φινέτσα και χάρη που δεν συναντάει εύκολα κανείς στην ευρύτερη περιοχή. Όταν όμως το συγκεκριμένο εμπόριο άρχισε να "πέφτει", τότε η πόλη άρχισε να κινδυνεύει να μαραζώσει. Σήμερα κάποια από τα κεντρικά της κτίρια συντηρούνται καλά - χάρη στην γενναιοδωρία των ευεργετών της πόλης και όχι στο κράτος, όπως μου εξήγησαν - ενώ κάμποσα αρχοντικά έχουν αναπαλαιωθεί πιστά, είτε από τους ιδιώτες κατόχους τους, είτε από δραστήριους τοπικούς συλλόγους. Πολλά, ωστόσο, κτίρια που μαρτυρούν περασμένα μεγαλεία άλλων εποχών δείχνουν να έχουν αφεθεί στο έλεος του χρόνου και των στοιχείων της φύσης.
|ig:1-8|
Η Σιάτιστα έχει επίσης πολλά και αξιόλογα μουσεία και βιβλιοθήκες, με ιδιαίτερα ξεχωριστό, ανάμεσά τους, το παλαιοντολογικό "μίνι-μουσείο", που στεγάζεται στο παλιό - και τέλεια αναπαλαιωμένο - γυμνάσιο της πόλης. Η περιοχή, απ' ότι έμαθα, υπήρξε πριν από εκατομμύρια χρόνια βιότοπος μαμούθ, ελεφάντων και άλλων εξαφανισμένων, πλέον, ειδών ζωής, ενώ σε άλλες εποχές ήταν βυθισμένη κάτω από προϊστορικούς ωκεανούς. Όπως πληροφορείται κανείς στο μουσείο αυτό, ανασκαφές έχουν φέρει στο φως απολιθώματα, κοράλλια, καθώς και οστά και χαυλιόδοντες από ζώα που έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον αρχαιολόγων και παλαιοντολόγων από όλο τον κόσμο.
Και φτάνουμε στο κρασί. Η Σιάτιστα έχει επίσης ιστορία αιώνων στην αμπελοκαλλιέργεια και στην οινοποίηση. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλα υψόμετρα, ποικίλα terroirs (ίσως το γεγονός ότι κάπου εδώ γύρω συναντώνται δύο από τις σημαντικότερες τεκτονικές πλάκες του κόσμου να παίζει το ρόλο του), παλαιά, προ-πολεμικά κλήματα, δροσερό κλίμα, και πάει λέγοντας. Η παλιά σχολή στο κρασί της Σιάτιστας σήμερα παραμένει ζωντανή μέσα από τα κελάρια (εδώ η λέξη που χρησιμοποιείται είναι "κατώι") της πόλης, στα οποία παράγεται με τον πατροπαράδοτο τρόπο το περίφημο λιαστό γλυκό κρασί της Σιάτιστας. Μάλιστα τα κελάρια ανήκουν σε ένα δίκτυο που ονομάζεται "Οινοευφροσύνη" και είναι υποχρεωτικά επισκέψιμα, καθώς έχουν δημιουργηθεί/συντηρηθεί με κοινοτικούς πόρους. Αξίζει να πούμε ότι το λιαστό κρασί της Σιάτιστας φτιάχνεται κυρίως από Ξινόμαυρο και Μοσχόμαυρο, και ενίοτε και από άλλες τοπικές ποικιλίες της περιοχής, κάποιες μάλιστα και επιτραπέζιες. Εν τω μεταξύ το όνομα Λιαστό χρησιμοποιείται κατ' ευφημισμόν, καθώς η οινοποίηση του κρασιού δεν έχει σχέση με αυτήν που γίνεται στα νησιά, όπου τα σταφύλια λιάζονται κάτω από τον ζεστό ήλιο, μετά τον τρύγο. Εδώ ο τρύγος γίνεται όψιμα τον Οκτώβριο, και εν συνεχεία (που ήλιος πλέον;) τα σταφύλια "στεγνώνουν" σε κλειστές λιάστρες στην ύπαιθρο, για να οινοποιηθούν μετά τις Γιορτές. Έπειτα το κρασί θα παλαιώσει σε βαρέλια για μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι να έρθει η ώρα να πουληθεί, εμφιαλωμένο ή μη.
|ig:9-14|
Βέβαια το γνωστότερο οργανωμένο οινοποιείο της πόλης ονομάζεται Δύο Φίλοι, και αποτελεί προσωπική σύμπραξη του Κυρ-Γιάννη Μπουτάρη με την Γεωργία Γκουτζιαμάνη και τον σύζυγό της. Το οινοποιείο ιδρύθηκε το 2006 και το 2007 έκανε τον πρώτο του τρύγο. Σήμερα παράγει 40000 φιάλες ετησίως, οινοποιώντας σταφύλια από 100 στρέμματα ιδιόκτητων αμπελώνων, αλλά και από αμπέλια συνεργαζόμενων παραγωγών. Αυτές τις μέρες, το οινοποιείο βρίσκεται στην τελική φάση εξαγωγής κρασιών στις ΗΠΑ και την Ρωσία. Το οινοποιείο Δύο Φίλοι παράγει πολύ αξιόλογα ξηρά κρασιά - ανάμεσά τους ένα αρωματικότατο λευκό από Gewurztraminer, ένα άκρως απολαυστικό ροζέ από Ξινόμαυρο και Μοσχόμαυρο, αλλά και ένα ενδιαφέρον ερυθρό από 100% Pinot Noir. Πολύ δημοφιλή όμως είναι και τα γλυκά του κρασιά (3 ετικέτες συνολικά), τα οποία παντρεύουν την παράδοση των γλυκών κρασιών της περιοχής με τις νεότερες τάσεις στον υπόλοιπο οινικό κόσμο. Η οικογένεια της Γεωργίας Γκουτζιαμάνη διαθέτει και ένα από τα κελάρια/κατώια της πόλης, το όμορφο Κελάρι του Ταπνού, όπου ταπεινά και υπομονετικά φυλάσσονται και παλαιώνουν τα γλυκά κρασιά των Δύο Φίλων. Εδώ δε, πρέπει να σας πω ότι η βόλτα στα στενάκια της Σιάτιστας από κατώι σε κατώι, για να δοκιμάσουμε γλυκά κρασιά, μου θύμισε την αντίστοιχη εκδρομή που είχα κάνει πριν από ενάμιση χρόνο στο Tokaj, στην Ουγγαρία, για τον ίδιο λόγο, και οι αναμνήσεις ήταν πολύ όμορφες.
Και κάπως έτσι τελείωσε η πρώτη μέρα του ταξιδιού. Κουραστική, αλλά απολαυστική και πολύ ενδιαφέρουσα. Η πρόγραμμα της δεύτερης μέρας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, Καστοριά, Πρέσπες και Φλώρινα. Ανυπομονώ. Θα σας κρατήσω ενήμερους...
