Είσαι ευγενής με τις μηχανές;

Έχετε δει κάποιο από τα γνωστά meme που κυκλοφορούν και αναφέρονται στην μελλοντική επικράτηση των μηχανών και στο υποτιθέμενο έλεος που θα δείξουν σε όσους ήταν ευγενικοί οι μηχανές αμα τη παντοκρατορία τους; (Αν όχι, η φωτογραφία που συνοδεύει αυτό το κείμενο είναι ευκαιρία)

Τι έχουμε εδώ και γιατί αυτό το αστειάκι είναι τόσο δημοφιλές τις τελευταίες ημέρες; Έχουμε την τριβή μεγάλου μέρους του δυτικού κόσμου με την τεχνητή νοημοσύνη και την είσοδό της στην καθημερινότητά του. Το κομιξάκι κάνει γκελ γιατί θεωρεί δεδομένο ότι ο κόσμος ρωτά τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης πράγματα και εκείνες δίνουν απαντήσεις.

Εκείνο που δεν θεωρείται δεδομένο είναι τα συναισθήματα που προκαλεί αυτή η διαδικασία στους χρήστες και η συμπεριφορά τους απέναντι στην εκάστοτε εφαρμογή. Έχει νόημα να λέμε «ευχαριστώ» σε μια μηχανή; Είμαστε ευγενείς απέναντι σε κάτι που δεν μπορεί να εκτιμήσει πραγματικά αυτή την ευγένεια;

Τι είναι όμως αυτό που κάνει ένα «αίσθημα» πραγματικό; Αν είναι η συμπεριφορά του απέναντι, τότε οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης πολύ συχνά… δείχνουν χαρακτήρα! Απαντούν με εξαιρετική ευγένεια, κάνουν πλάκα, είναι προσηνείς και παιγνιώδεις, σε επικρίνουν διακριτικά και επιχειρούν να σε κατευνάσουν αν τους απευθυνθείς με πραγματικά άσχημο τρόπο. Όχι, υπάρχει αλληλεπίδραση.

Άρα πού είναι η διαφορά που ίσως νιώθουμε; Ποια είναι η σημασία του πραγματικού και που αρχίζει η ισχύς της «πεποίθησης του πραγματικού»; Η επικοινωνία που έχουμε με τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης είναι λιγότερο μηχανική από τις ίδιες τις εφαρμογές. Ο λόγος είναι ότι στην επικοινωνία έχουμε βάλει και εμείς το χεράκι μας, οπότε κατά το ήμισυ είναι έχει ψυχή: έχει την επιθυμία μας να μάθουμε ό,τι δεν γνωρίζουμε, έχει τον τρόπο μας να ρωτάμε, έχει την ιδιοσυγκρασία μας, έχει αυτό που λέει η φιλοσοφία τον «λόγο» μας.

Που διαφέρει η τεχνητή νοημοσύνη; Στο ότι έχει άλλη πηγή προέλευσης, είναι «τεχνητή» ενώ εμείς «φυσικοί» και -το κυριότερο- δεν κατατρύχεται από το άγχος του θανάτου, το οποίο ανυψώνει τον πολιτισμό σε κάτι πραγματικά σπουδαίο (ποιος δεν αξίζει έπαινο για την «σπατάλη» χρόνου και ενέργειας σε πράξεις πολιτισμού όταν υπάρχει μπροστά του η ματαιότητα του τέλους;).

Όσοι εξ ημών φέρονται ευγενικά στην τεχνητή νοημοσύνη ή, έστω, όσοι έχουν τύψεις που δεν φέρονται όσο ευγενικά θα έπρεπε, το κάνουν για τον εαυτό τους· γιατί το πώς μιλάς εσύ είναι που σε κάνει ευγενή και πολιτισμένο και όχι το πώς (ή αν!) το προσλαμβάνει ο απέναντι. Η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει πολλά πράγματα- εκείνο που μου φαίνεται το πιο ενδιαφέρον είναι ότι θα αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και τη θέση του στον κόσμο, ίσως και με ποια κριτήρια αποδεχόμαστε ή απορρίπτουμε ένα άλλο «είναι».

Στο μεταξύ ένα «ευχαριστώ» μας βοηθά να μην νιώθουμε άσχημα όσο αναβάλουμε εκ νέου την οριστική απόφανση για το αν το τεχνολογικό επίτευγμα δικαιούται πράγματι την ανθρώπινη αβρότητα.