Η Kυρά Σαρακοστή: Τι είναι και τι συμβολίζει;

Αν έχεις μεγαλώσει σε ελληνικό σπίτι, είναι πολύ πιθανό να έχεις δει κάποτε ένα περίεργο ζυμαρένιο ανθρωπάκι με εφτά πόδια να στέκει αγέρωχο πάνω στο τραπέζι της κουζίνας. Και αν δεν το έχεις δει, ήρθε η ώρα να το γνωρίσεις! Κυρίες και κύριοι, η Κυρά Σαρακοστή! Ένα παμπάλαιο έθιμο που όχι μόνο μετράει τις εβδομάδες μέχρι το Πάσχα, αλλά σε βάζει και σε... νηστίσιμη διάθεση.

Τι είναι η Κυρά Σαρακοστή;

Η Κυρά Σαρακοστή είναι ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που σε βοηθά να μετρήσεις τις 40 μέρες της Σαρακοστής. Και δεν είναι ένα συνηθισμένο ημερολόγιο με σελίδες και αριθμούς. Όχι, όχι! Είναι μια ζυμαρένια κυρία, χωρίς στόμα (γιατί νηστεύει αυστηρά), με σταυρωμένα χέρια (γιατί προσεύχεται) και με εφτά πόδια – ένα για κάθε εβδομάδα της Σαρακοστής.

Μια λιγότερο γνωστή εκδοχή της κυράς-Σαρακοστής την απεικονίζει ως μια πάνινη φιγούρα, γεμισμένη με πούπουλα, που συχνά τη διακοσμούσαν με κεντήματα ή ζωγραφισμένα χαρακτηριστικά.

Μία από τις πιο ιδιαίτερες και εντυπωσιακές παραλλαγές της, ωστόσο, απαντάται στον Πόντο, όπου το έθιμο έπαιρνε μια πιο συμβολική και μυστηριώδη μορφή. Οι Πόντιοι κατασκεύαζαν ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο Σαρακοστής χρησιμοποιώντας μια πατάτα ή ένα μεγάλο κρεμμύδι, στο οποίο στερέωναν επτά φτερά κότας – έξι σκουρόχρωμα και ένα λευκό, το οποίο αντιπροσώπευε τη Μεγάλη Εβδομάδα. Κάθε εβδομάδα αφαιρούσαν ένα φτερό, μετρώντας έτσι αντίστροφα τις ημέρες μέχρι το Πάσχα.

Το έθιμο αυτό είχε και μια πιο τρομακτική διάσταση για τα μικρά παιδιά, καθώς το ημερολόγιο αυτό δεν ήταν απλώς ένα μέσο καταμέτρησης του χρόνου, αλλά και ένας... φόβητρο! Ονομαζόταν “Κουκουράς” και οι γονείς τον χρησιμοποιούσαν για να πειθαρχήσουν τα παιδιά τους, προειδοποιώντας τα πως αν δεν τηρούσαν τη νηστεία, ο Κουκουράς θα ερχόταν να τα τιμωρήσει. Σε ορισμένες περιοχές, μάλιστα, υπήρχαν παραλλαγές του μύθου που ήθελαν τον Κουκουρά να παίρνει τη μορφή φτερωτού πνεύματος που επισκεπτόταν ανυπάκουα παιδιά μέσα στη νύχτα.

Από πού κρατάει η σκούφια της;

Το έθιμο της Κυράς Σαρακοστής έρχεται από τα βάθη του χρόνου. Σε πολλά ελληνικά σπίτια παλιά δεν υπήρχαν ημερολόγια όπως τα ξέρουμε σήμερα, οπότε οι άνθρωποι έπρεπε να βρουν δημιουργικούς τρόπους για να μετρούν τις μέρες. Και κάπως έτσι γεννήθηκε αυτή η παράδοση. Κάθε Σάββατο, έκοβαν ένα πόδι και όταν έμενε μόνο ένα, ήξεραν πως είχε φτάσει η Μεγάλη Εβδομάδα!

Τι συμβολίζει;

Η Κυρά Σαρακοστή είναι ένα σύμβολο νηστείας, εγκράτειας και προσευχής. Δεν έχει στόμα, γιατί απέχει από το φαγητό και τα κοσμικά λόγια. Τα χέρια της είναι σταυρωμένα, γιατί προσεύχεται. Και τα εφτά πόδια της αντιπροσωπεύουν τις εφτά εβδομάδες μέχρι το Πάσχα.

Πώς να φτιάξεις τη δική σου Κυρά Σαρακοστή;

Εδώ είναι το διασκεδαστικό κομμάτι! Η Κυρά Σαρακοστή φτιάχνεται με απλά υλικά που σίγουρα έχεις στην κουζίνα σου. Bάζουμε όσο νερό χρειάζεται, για να γίνει ένα εύπλαστο ζυμάρι. Χρειάζεσαι αλεύρι, νερό και αλάτι – τίποτα το φανταχτερό. Φτιάχνεις μια ζύμη, τη σχηματίζεις σε μια κυρία με μακριά φούστα, σταυρωμένα χέρια και φυσικά, εφτά πόδια. Το “στέγνωμά του” γίνεται σε φούρνο, όχι σε πολύ δυνατή φωτιά, για περίπου 20-30 λεπτά, αφού το ζητούμενο είναι να στεγνώσει και να σκληρύνει και όχι να ψηθεί. Τη βάζεις να στεγνώσει και έτοιμο το ημερολόγιο νηστείας σου!

Εναλλακτικοί τρόποι για να μετρήσεις τη Σαρακοστή

Αν δεν είσαι φίλος της ζαχαροπλαστικής ή αν φοβάσαι ότι θα μπερδέψεις την Κυρά Σαρακοστή με τα κουλουράκια και θα την τσιμπολογήσεις, μπορείς να τη σχεδιάσεις σε χαρτί! Κάθε εβδομάδα απλά κόβεις ένα ποδαράκι και βλέπεις το Πάσχα να πλησιάζει.