Η αισθητική ενός λογοτύπου και η τιμή του κράτους

Λοιπόν, εμένα το λογότυπο του Μετρό της Θεσσαλονίκης μού άρεσε. Είναι λιτό και κομψό, ενώ εκπέμπει το πνεύμα της ιστορικότητας που διακατέχει όλη την πόλη. Τι κι αν αναφέρεται στο Βυζαντινό παρελθόν της κάτι που μάλλον υπαγορεύτηκε από την πρόθεση ελληνοκεντρισμού; Η βυζαντινή εποχή ήταν ίσως η ενδοξότερη της πόλης και τής χάρισε και τον χαρακτηρισμό «συμβασιλεύουσα», το οποίο κατέληξε στο λιγότερο μεγαλειώδες «συμπρωτεύουσα».      

Ο σχεδιασμός του λογοτύπου μοιάζει μάλιστα να έχει μια «πατίνα» που πιθανώς θα το προφυλάξει από το να παλιώσει γρήγορα, όπως ας πούμε μου φαίνεται ότι συνέβη με το αντίστοιχο λογότυπο του Μετρό της Αθήνας. Όταν είχε κυκλοφορήσει, έμοιαζε να εκπροσωπεί κάτι από το αρχαϊκό παρελθόν της πόλης (αφού οι τρεις λοξώς παράλληλες γραμμές του θύμιζαν λίγο Παρθενώνα και λίγο κουπιά τριήρων), αποπνέοντας μαζί εκσυγχρονιστική διάθεση και μια στιβαρή αυτοπεποίθηση για το μέλλον εν όψει και Ολυμπιακών Αγώνων. Το κοίταζα τις προάλλες και μου έμοιαζε απλώς με απολειφάδι της 90s αισθητικής,  χωρίς διαχρονική αισθητική αξία. Κάποιος θα πει ότι τα λογότυπα είναι μέρος της ιστορίας αυτού που προβάλλουν και ως τέτοια υπόκεινται στην φθορά του χρόνου, ότι είναι φυσιολογικό και όμορφο να «παλιώνει» ένα σήμα και τα τοιαύτα.

Τα δέχομαι όλα αυτά. Και τα δέχομαι γιατί η γραφιστική προσέγγιση είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα αισθητικής, όπερ σημαίνει ότι μπορούμε να συζητάμε μέχρι αύριο και να μην καταλήξουμε σε κοινή άποψη και όσους ρωτήσουμε να έχουν το δικό τους να πουν για το «μ» του θεσσαλονικιώτικου μετρό.

Να δεχτώ επίσης ότι συζήτηση χωρά και η αμοιβή των 30.000 ευρώ που δόθηκε για την κατασκευή του εν λόγω σήματος. Το ποσό που δόθηκε «για αυτό το τόσοδά πραγματάκι ενδεχομένως να φάνηκε υψηλό σε κάποιους, αλλά η δημιουργία δεν αποτιμάται πάντα ποσοτικά. Μια αισθητική πρόταση εμπερικλείει άλλωστε όχι μόνο τον κόπο της σύλληψης και της υλοποίησής της, αλλά και την έως τότε  εμπειρία και συγκρότηση του δημιουργού, όπως λέει και η ανεπιβεβαίωτη ιστορία με τον Πικάσο και το σχέδιο που έκανε στο τραπεζομάντηλο εστιατορίου αντί για πληρωμή. Ο δημιουργός μπορεί να ζητήσει όσα θέλει για το έργο του. Ο αγοραστής μαθαίνει το κόστος, συγκρίνει τις επιλογές του και αν θέλει, ψωνίζει.

Στην περίπτωση του Μετρό της Θεσσαλονίκης η φράση κλειδί είναι «συγκρίνει τις επιλογές του». Και εδώ υπάρχει κάτι το οποίο δεν χωρά συζήτηση και λέγεται διαγωνισμός. Κάτι που στην περίπτωση του λογοτύπου που συζητάμε δεν έγινε, καθώς προτιμήθηκε η απευθείας ανάθεση. Ασχέτως αποτελέσματος, αυτό αποτελεί όχι μόνο πολιτικό, αλλά και ηθικό λάθος, μια που ο σκοπός δεν αγιάζει τα... Μέσα. Το δημόσιο χρήμα δεν είναι δυνατόν εν έτει 2024 να ανατίθεται και μάλιστα με ασαφή κριτήρια που δεν φαίνεται να δικαιολογούνται από το προφίλ του εργολήπτη. Με ανάθεση είχε γίνει και η τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας, αλλά εκείνη είχε γίνει σε εγνωσμένης αξίας καλλιτέχνη, η φήμη του οποίου εγγυόταν ένα μίνιμουμ αποτελέσματος.

Στην περίπτωση του λογοτύπου της Θεσσαλονίκης θα μάθουμε ποτέ ποια ήταν τα κριτήρια και οι λόγοι για τους οποίους τελικά δεν έγινε διαγωνισμός; Μάλλον όχι.