Έχουμε πάρτι εδώ;

Ένα πάρτι στον όμορφο χώρο του βυζαντινού και χριστιανικού μουσείου άναψε τα αίματα, καθώς έφερε στο προσκήνιο τις γνωστές αντιδράσεις για την πολιτική ενοικίασης χώρων ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας εκ μέρους του υπουργείου Πολιτισμού.

Παρά το ότι όσοι βρέθηκαν διαμαρτυρόμενοι έξω από το μουσείο την ώρα της προγαμιαίας εκδήλωσης της γαλαζοαίματης γόνου δεν ήταν πολλοί, το όλο θέμα γεννά ερωτήματα για το κατά πόσον όντως ιδιώτες θα έπρεπε να μπορούν να διασκεδάζουν σε ιδρύματα και δομές που ανήκουν στο κοινό και λειτουργούν προς όφελος της παιδείας του.

Εδώ, η κοινή λογική λέει «εφόσον μια τέτοια δευτερεύουσα χρήση δεν εμποδίσει την βασική λειτουργία αυτών των χώρων, γιατί όχι;». Το επιχείρημα μάλιστα συνεπικουρείται και από τη δυνατότητα αύξησης των εσόδων αυτών των χώρων, με ποσά που θα μπορούσαν να επενδυθούν απευθείας για την αναβάθμιση της μουσειακής εμπειρίας είτε με βελτίωση των χώρων, είτε με αγορά νέων εκθεμάτων, είτε με την διοργάνωση θεματικών εκθέσεων.

«Τα μουσεία δεν είναι για πάρτι», λέει η αντίθετη άποψη- κάπως αυστηρά και δασκαλίστικα, είναι η αλήθεια. Όντως δεν φτιάχτηκαν για αυτό, αλλά μήπως θα μπορούσαν να το αντέξουν; Μήπως η ταυτότητά τους δεν θα εξέπιπτε από την εμπορική τους χρήση εκτός του ωραρίου τους; Δεν είμαι σίγουρος από που αντλεί το κύρος του ένα μουσείο: Είναι, ας πούμε, η αυστηρότητά του και η θεώρησή του ως ναού της παιδείας και της καλλιέργειας ο μόνος τρόπος; Δεν θα μπορούσε να μια σειρά από πιο «λαϊκές» εκδηλώσεις να φέρει τον κόσμο (που δεν θα πήγαινε ούτως ή άλλως στο μουσείο) πιο κοντά σε αυτό; Και αυτό είναι πέρα από τις κρατικές χρηματοδοτήσεις, για τις οποίες και εγώ θεωρώ ότι πρέπει να καλύπτουν πλήρως όχι μόνο τις λειτουργικές ανάγκες των μουσείων αλλά και την άνθισή τους. Σε αυτό το καθήκον της η πολιτεία δεν γίνεται να υποκαθίσταται από το ιδιωτικό χρήμα.    

Επιχειρήματα όπως η ανάγκη «ανοίγματος» των μουσείων στον κόσμο και επανάχρησης των όποιων εσόδων τους, δεν γίνεται να τεντωθούν επ’ αόριστον και να περιλάβουν γενικώς τα πάντα και ειδικώς τη μούρλα όποιου είναι διατεθειμένος να πληρώσει για να την υποστηρίξει. Έτσι, για παράδειγμα, το να φωτογραφίζονται οι καλεσμένοι του πάρτι και να ανεβάζουν στόρι στα κοινωνικά δίκτυα με τα εκθέματα του μουσείου θα πρέπει να είναι απαράδεκτο, ενώ η κοσμιότητα θα μπορούσε να τεθεί ως γενικό προαπαιτούμενο μιας τέτοιας εμπορικής χρήσης.

Προφανώς μια άποψη δεν είναι σε θέση να περιγράψει εξαντλητικά όσα «θα πρέπει» και όσα «δεν θα πρέπει» να επιτρέπονται. Αυτό που θέλω να πω όμως είναι ότι θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες σε αυτού του είδους τις παραχωρήσεις, οι οποίοι θα διασφαλίζουν τον σεβασμό (πρακτικό αλλά και ηθικό) των χώρων ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Αυτές οι παράμετροι θα πρέπει να τίθενται από ανεξάρτητη αρχή και όχι από την εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου που θα μπορούσε να επηρεαστεί από προσωπικές συμπάθειες ή αντιπάθειες.

Ο «σεβασμός» ενός χώρου είναι κάτι αρκετά ασαφές και με αυτή την έννοια τα μέλη μιας τέτοιας  επιτροπής θα πρέπει να αποτελούνται από ανθρώπους του πνεύματος που συμφωνούν με την συγκεκριμένη πρακτική ως ιδέα, αλλά να θεωρούν ότι πρέπει να υπάρχουν και όρια. Οι αποφάσεις θα μπορούσαν να λαμβάνονται κατά περίπτωση και τα μέλη να έχουν συγκεκριμένη θητεία.  

Έτσι θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ελέγχου και μια αντίστοιχη νοοτροπία προστασίας του χαρακτήρα των μουσείων, χωρίς αυτά να έχουν τον ανθρωποδιώκτη και χωρίς το φαινόμενο του "πωλειτισμού" που ευφάνταστα θέτει το πανώ της φωτογραφίας.