Ο δαίμων των κινητών τηλεφώνων και μια "άλλη" σκέψη

Όποιος είναι έστω και απλώς κοντά σε κάποιο μαθητή ή μαθήτρια πάνω από 10-12 ετών, ξέρει πόσο απόλυτα τα κινητά τηλέφωνα καταλαμβάνουν την συντριπτική πλειοψηφία της προσοχής των εφήβων και των προεφήβων. Θυμάστε που δεν μας άφηναν ως πιτσιρίκια να έχουμε δική μας τηλεόραση στο δωμάτιο; Ε τα κινητά είναι μια διαρκής «τηλεόραση» μια διαρκής οθόνη διαρκώς στα χέρια των παιδιών.

Και μάλιστα οθόνη με διαρκώς νέο περιεχόμενο, φτιαγμένο ακριβώς για να τραβήξει την προσοχή τους, για να τα κρατήσει online. Είναι φυσιολογικό οι γονείς να πελαγώνουν και να πασχίζουν να ξεκολλήσουν τους γόνους τους από τις οθόνες; Και ναι και όχι. Εξηγούμαι: Από την πλευρά των γονιών είναι όχι μόνο κατανοητό αλλά και θεμιτό. «Η πραγματικότητα είναι εκτός της οθόνης», «περνά η ζωή σου και εσύ σκρολάρεις σε έναν καναπέ», «δεν γίνεται να μην μιλάς σε άνθρωπο, παιδί μου»- είναι φράσεις που όλοι οι γονείς είτε έχουν σκεφτεί, είτε έχουν ξεστομίσει.

Από την πλευρά των παιδιών όμως, το κινητό τους και τα social σε αυτό είναι το απόλυτο μέρος όπου συμβαίνουν τα πάντα: επικοινωνία, φλερτ, ενημέρωση, παρακολούθηση τάσεων και μόδας, καθορισμός του ποιες συμπεριφορές είναι cool- τα πάντα. Αυτός είναι και ο λόγος που εμποδίζει τους γονείς -ή κάποιους από αυτούς τέλος πάντων που θα είχαν αυτή την πρόθεση- να βγάλουν το κινητό από τη ζωή του παιδιού τους. Εν ολίγοις, το κινητό αποτελεί μια πραγματικότητα και θα πρέπει όλοι, ο καθένας από την πλευρά του, να δούμε πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αυτή την πραγματικότητα, αντί να προσπαθούμε ανεπιτυχώς να την ξεριζώσουμε. 

Στη δέσμη των αλλαγών που ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας εν όψει της νέας σχολικής χρονιάς, περιλαμβάνεται η αυστηροποίηση του πλαισίου για την χρήση των κινητών εντός του σχολικού περιβάλλοντος από μαθητές. Το μέχρι σήμερα ισχύον καθεστώς άφηνε πράγματι πολλές γκρίζες ζώνες γύρω από το θέμα, και τα κινητά μπαινόβγαιναν στα σχολεία σε ένα λίγο ως πολύ αβέβαιο καθεστώς που δεν βοηθούσε κανέναν να καταλάβει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει.

Η φετινή απαγόρευση «εμφανούς κατοχής και χρήσης», μολονότι μοιάζει να είναι στη σωστή κατεύθυνση της «περισσότερης πραγματικής ζωής» και της «λιγότερης οθόνης», χάνει νομίζω μια ευκαιρία. Την ευκαιρία να εντάξουμε οργανικά τα κινητά -με όρους παιδαγωγικούς- στην εκπαιδευτική διαδικασία. Προφανώς η ενασχόληση με τα social media διασπά την προσοχή των παιδιών και δεν βοηθά την εκπαιδευτική διαδικασία, ακόμη και αν αυτό συμβαίνει κατά την διάρκεια του διαλείμματος.

Προφανώς επίσης, πολλές φορές οι βιντεοκαταγραφές, που μέσω κινητών είναι εύκολες, έχουν δυσάρεστα αποτελέσματα στην ψυχοσύνθεση των εφήβων όταν γίνει κακή τους χρήση- κάτι που δεν είναι καθόλου σπάνιο, όταν οι χρήστες των καταγραφών αυτών είναι 14 και 15 ετών. Άρα ορισμένες χρήσης των τηλεφώνων πρέπει να μην είναι επιτρεπτές στους μαθητές.

Ωστόσο τα κινητά τηλέφωνα είναι ένα κανάλι στο οποίο τα παιδιά ήδη βρίσκονται και τα χαρακτηριστικά του οποίου κατανοούν και εμπιστεύονται. Αντίθετα, η κλασική μορφή της διδασκαλίας χάνει το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων μαθητών αφού έχει να ανταγωνιστεί έναν πολύ πιο «λαμπερό» κόσμο που φροντίζει να βρίσκει τρόπους που ανανεώνουν διαρκώς το ενδιαφέρον των πιτσιρικάδων.

Γιατί λοιπόν να μην αξιοποιηθούν τα κινητά στην εκπαιδευτική διαδικασία; Γιατί να μην υπάρχουν μαθητικές εφαρμογές που θα μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα οι μαθητές; Λέω για εφαρμογές που δεν θα αντικαθιστούν απλώς κάποιες από τις κλασικές μεθόδους διδασκαλίας, αλλά ταυτόχρονα θα προσφέρουν στα παιδιά και μαθήματα ορθής και ηθικής χρήσης της νέας τεχνολογίας- κάτι που δεν γίνεται να συμβεί με offline μπαρμπάδικες νουθεσίες.

Δεν έχει νόημα να προσπαθούμε να κρατήσουμε έξω από την πόρτα μας αυτό που έχει έρθει για να μείνει. Πρέπει να συμβιώσουμε μαζί του και να δούμε πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τα θετικά του. Αλλιώς θα είμαστε «φρούτα» στα μάτια αυτών που θα το κάνουν ούτως ή άλλως.