Τα μαγικά πράγματα που συμβαίνουν στην ψυχοθεραπεία

Δεν υπάρχει απάντηση στην ερώτηση «τι ακριβώς γίνεται στην ψυχοθεραπεία;». Θα το έχεις μάλλον καταλάβει, από τα τόσο αόριστα και γενικόλογα πράγματα που κυκλοφορούν στο ίντερνετ, εκνευρίζοντας τους αμύητους που θέλουν να καταλάβουν αλλά δεν μπορούν. Και υπάρχει λόγος για αυτό: Σε αντίθεση με την ποπ, ευπώλητη αυτοβοήθεια που λέει αρλούμπες πράγματα όπως «αν κάτι δεν συμβαίνει, είναι επειδή δεν το προσπαθείς/ θέλεις αρκετά», στην ψυχοθεραπεία δεν υπάρχουν απαντήσεις που να ταιριάζουν σε όλους. Ακριβώς επειδή η διαδικασία είναι το πιο εξατομικευμένο πράγμα που θα κάνεις στη ζωή σου, δεν υπάρχει τρόπος να διαβάσεις ή να ακούσεις την εμπειρία κάποιου άλλου, και να καταλάβεις πώς περίπου θα είναι η δική σου.

Υπάρχουν, ωστόσο, αποτελέσματα και οφέλη, τα οποία είναι εν πολλοίς και οι ψυχοθεραπευτικοί στόχοι των περισσότερων από εμάς. Σε αυτά αναφέρονται τα «μαγικά πράγματα» του τίτλου μας, και αυτά θα δεις έκπληκτος/η να συμβαίνουν μετά από λίγο καιρό.

Οι απαντήσεις που είναι προφανείς… μόνο αφού σου τις επισημάνουν

Στο Βλέμμα του Οδυσσέα του Θόδωρου Αγγελόπουλου υπάρχει μια πολύ περίεργη σκηνή, στην οποία η κάμερα κινείται κυκλικά, αλλά οι εικόνες μοιάζουν να διακόπτονται με έναν συγκεκριμένο ρυθμό. Μόνο αφού κάποιος σου πει ότι έτσι κινούνται οι δείκτες σε ένα παλιό ρολόι, η σκηνή βγάζει νόημα –και ταυτόχρονα, η πληροφορία μοιάζει τόσο προφανής, που απορείς πώς είναι δυνατόν να μην το σκέφτηκες μόνος/η σου.

Αυτό ακριβώς γίνεται και μετά από λίγο καιρό ψυχοθεραπείας: Σε κάποια ανύποπτη στιγμή, εκεί που θα παραληρείς για το φιάσκο που είναι τα γκομενικά σου, η ψυχοθεραπεύτρια θα ρωτήσει «μήπως [αυτό που σκέφτεσαι] συνδέεται με [εκείνο που έγινε παλιά];» και θα αισθανθείς λες και κάποιος τράβηξε μια κουρτίνα που ήταν μπροστά στα μάτια σου –πώς είναι δυνατόν να μην την είχες τραβήξει μόνος/η σου τόσο καιρό;

Η αποδοχή (εαυτού και άλλων)

Ξέρεις γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας δυσκολεύονται στις σχέσεις, τη συνεννόηση με άλλους ανθρώπους και τη γενικότερη καθημερινότητά τους; Επειδή δεν έχουν ιδέα ποιοι είναι. Και δεν εννοούμε τα επιφανειακά «το μεγαλύτερό μου ελάττωμα είναι η τελειομανία» και τις λοιπές απαντήσεις-κονσέρβα καλλιστείων. Εννοούμε όλη τη διαδρομή, όλα τα τραύματα, όλες τις ανεπάρκειες μαζί με το από πού προήλθαν, όλα αυτά που συγκροτούν την απάντηση στην ερώτηση «ποιος είσαι και (κυρίως) γιατί».

Όταν κατακτήσεις αυτή τη γνώση –πράγμα που παίρνει χρόνια, μην χρυσώνουμε το χάπι– αρχίζεις να σου φέρεσαι καλύτερα, και να καταλαβαίνεις πιο εύκολα τους άλλους. Και αυτός είναι ο απλούστερος ορισμός της περιβόητης «αποδοχής» που μπορέσαμε να βρούμε.

Η πορεία προς τα εκεί (που περνά μέσα από βαθύ σκοτάδι)

Τι λέγαμε στην αρχή, για φτηνιάρικα τσιτάτα που, ακριβώς επειδή δεν ισχύουν, βρίσκουν καθολική απήχηση; Να ένα ακόμα από αυτά: «Δεν μπορείς να εκτιμήσεις το φως, αν δεν περάσεις πρώτα μέσα από βαθύ σκοτάδι». Μπούρδες. Μια χαρά θα το εκτιμούσες, αν με κάποιον μαγικό τρόπο γινόταν να φτάσεις απευθείας εκεί. Το θέμα είναι ότι, δυστυχώς, δεν γίνεται. Οπότε, κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, θα θυμώσεις, και θα στεναχωρηθείς πολύ, θα σηκώσεις το χαλί για να βρεις όλη τη βρώμα που είχες κρύψει από κάτω, θα θυμηθείς τραυματικές εμπειρίες που είχες απωθήσει, θα κατηγορήσεις κόσμο που δεν θέλεις να κατηγορείς επειδή τον αγαπάς –ναι, τους γονείς σου πρώτους και καλύτερους.

Και αν αυτή η διαδικασία καθόλου μαγική δεν σου ακούγεται (και άδικο δεν έχεις) είναι επειδή οι άνθρωποι είμαστε συνηθισμένοι να ζούμε λέγοντας ψέματα στον εαυτό μας. Έτσι κουτσο-επιβιώνουμε, επαναλαμβάνοντας διαρκώς τα ίδια λάθη και πέφτοντας ξανά και ξανά στα ίδια αδιέξοδα, πράγμα που μοιάζει –αλλά δεν είναι– καλύτερο από την βαθιά μεν, προσωρινή δε, δυστυχία του να βρεθείς αντιμέτωπος/η με την αλήθεια, η οποία έχει την μαγική ιδιότητα της αποδοχής που λέγαμε παραπάνω. Είδες πόσο τεχνηέντως αποφύγαμε να γράψουμε πως «θα σε απελευθερώσει», για να μην καταλήξουμε κι εδώ σε τσιτάτο;