Οι τραγικές ειδήσεις και η κατανάλωσή τους

Η τραγική δολοφονία των ανθρώπων στη ναυτιλιακή εταιρία από τον πρώην υπάλληλο προσφέρεται φαινομενικά για κοινωνιολογική κριτική. Αυτός, ηλικιωμένος και απολυμένος οργίζεται με την απόφαση των αφεντικών να τον απομακρύνουν, γνωρίζει ότι δεν θα μπορέσει να βρει δουλειά και αποφασίζει να εκδικηθεί, χωρίς να διαθέτει την πολιτισμική σκευή να αποκλείσει τέτοιες σκέψεις.

Όμως όσο δελεαστική και αν φαίνεται μια τέτοια προσπάθεια ερμηνείας, θα ήταν συσκοτιστική, όπως συμβαίνει συνήθως με την περιπτωσιολογία του αστυνομικού ρεπορτάζ. Δεν είναι δύσκολο με τα έντονα χρώματα ενός εγκλήματος να καταλήξουμε σε απλουστευτικές ερμηνείες και σε λαϊκά δικαστήρια.

Ο τρόπος που παρουσιάζουν τα εγκλήματα κατά της ζωής τα Μέσα Ενημέρωσης είναι ελκυστικός για την τηλεθέαση, αλλά παντελώς ακατάλληλος για ενημέρωση και για πλαισίωση της εγκληματικής πράξης από κάποιο ερμηνευτικό πλαίσιο.

Είναι χρήσιμο να έχουμε υπόψη μας ότι σε μεγάλο βαθμό την εντύπωση που αποκτούμε ως κοινό για το τάδε ή το δείνα έγκλημα την διαμορφώνει ο τρόπος με τον οποίο τα ΜΜΕ το περιγράφουν με σκοπό να αυξήσουν την εμπλοκή του καταναλωτή της είδησης με τα ίδια. Έτσι, και η άποψή μας για την εγκληματικότητα ως φαινόμενο (αν επιτείνεται, αν σκληραίνουν οι εκφάνσεις της, αν αλλάζει πρωταγωνιστές) διαμορφώνονται από τους χειρισμούς των Μέσων. Θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; ίσως ρωτήσει κάποιος.

Τα Μέσα Ενημέρωσης είναι ο βασικός τρόπος για να φτάνουν στο κοινό πληροφορίες που έχουν να κάνουμε με την λειτουργία των θεσμών και τους σκοπούς της. Πρώτον όμως δεν είναι ο μόνος και δεύτερον και τα ίδια τα ΜΜΕ αποτελούν θεσμό για τον οποίο το κοινό χρειάζεται ενημέρωση του πως λειτουργούν και το που στοχεύουν. Επειδή όμως τέτοια «ενημέρωση» δεν μπορεί στην πραγματικότητα να υπάρξει, αντικαθίσταται από την υποχρέωση του πολίτη να αμφιβάλει για το μονοσήμαντο των όσων φτάνουν σε αυτόν.      

Το αστυνομικό δελτίο πάντα αποτυπώνεται με γλαφυρό και παραστατικό τρόπο γιατί «πουλάει». Η συναισθηματική δύναμη ειδήσεων σαν το έγκλημα της ναυτιλιακής μπορεί να φανεί χρήσιμη για να σκεφτούμε τις εργασιακές σχέσεις και την επίπτωσή τους στον ψυχισμό των εργαζομένων και μπορεί να φανεί επιζήμια αν δοθεί έμφαση στην καταγωγή του δράστη, ή στην «αχαριστία» του.

Για την δεύτερη οδό σκέψης η φευγαλέα κατανάλωση μιας «αιματοβαμμένης» είδησης είναι αρκετή. Για την πρώτη χρειάζεται να προσπαθήσουμε περισσότερο.