Η ευκαιρία των ελληνικών πανεπιστημίων (για το δημόσιο)

Όπως εν πολλοίς αναμενόταν, το σχέδιο της κυβέρνησης για τα μη κρατικά πανεπιστήμια έφερε τον γνωστό χαμό στην παιδεία, καθώς το 1/3 των σχολών πανελλαδικά τελούν υπό κατάληψη και το κλίμα είναι μαχητικό. Η κυβερνητική απάντηση στις καταλήψεις- οι εξ αποστάσεως εξετάσεις- είναι πρόδηλα εν δυνάμει διαβλητές, μια και η τεχνητή νοημοσύνη έχει δείξει τι μπορεί να κάνει σε διάφορες εξετάσεις σχολών του εξωτερικού, αλλά και σε «τεστ» που έβαλε στη μηχανική σκέψη ο καθηγητής του ΕΜΠ, Νικος Μπελαβίλας https://www.tanea.gr/2024/01/31/science-technology/tromaktiko-to-chatgpt-edose-eksetaseis-se-aei-kai-perase-me-poly-kala/.

Από την άποψη αυτή και μόνο η απόφαση του υπουργείου είναι σπασμωδική και λάθος, υπαγορευόμενη μόνο από την πρόθεσή του να «μην περάσει το πείσμα των φοιτητών». Πέραν τούτου, όπως σημείωσε και ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, Αντώνης Λιάκος, το ζητούμενο δεν είναι να πάμε πίσω και να επικρατήσει η αστυνόμευση των εξεταζομένων ώστε να αποφύγουμε τις «κλεψιές τους», αλλά να καταφέρουμε ως εξεταστικό σύστημα να ενσωματώσουμε τις νέες τεχνολογίες στην εκπαιδευτική- και άρα και την εξεταστική- διαδικασία.

Το ζήτημα όμως δεν είναι στα διαδικαστικά. Είναι στον τρόπο που θα τεθούν τα θέματα του δημοσίου πανεπιστημίου και στο πώς θα αλλάξει το πεδίο της ανώτατης μόρφωσης η κυπριακού τύπου ευκολία με την οποία θα ανοίξουν εδώ ιδρύματα εξουσιοδοτημένα να μοιράζουν πανεπιστημιακούς τίτλους- είτε τα πούμε μη κρατικά, είτε ιδιωτικά, είτε ημι-ιδιωτικά είτε οτιδήποτε άλλο. Είναι ακόμα στο πως θα βοηθήσει η πολιτεία τη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση με αύξηση των δαπανών ανά φοιτητή- τι αποτελέσματα έχει όμως η δαπάνη αυτή έως τώρα;         

Γράφει στο εξαιρετικό του άρθρο για τα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια και το (δυσοίωνο) μέλλον τους ο Γιώργος Σταθάκης:   

«Ο μοναδικός λόγος που τα ελληνικά Πανεπιστήμια παραμένουν (…) στην ελίτ του 2-3% των καλύτερων πανεπιστημίων στον κόσμο, είναι οι ερευνητικές επιδόσεις τους. Οι οποίες χρηματοδοτούνται όχι από ελληνικούς, αλλά από ευρωπαϊκούς πόρους ή άλλες κατηγορίες διεθνών πόρων. Η σχέση ερευνητικών πόρων με την κρατική χρηματοδότηση είναι 6 προς 1, ίσως και παραπάνω σε πολλά πανεπιστήμια. Κοινώς, για κάθε ευρώ που δίνει το ελληνικό κράτος, για παράδειγμα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, αυτό κερδίζει 7 ευρώ από τα ερευνητικά προγράμματα που διεκδικούν οι καθηγητές του και τα ινστιτούτα του». 

Το ότι ένα ευρώ μπορεί να επιστρέφει επτά, αντιστοιχεί σε εκπληκτική απόδοση που όμοιά της δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι έχει άλλος τομέας της ελληνικής οικονομίας- ακόμη και αν στηρίζεται σε εξωτερικούς πόρους. Εδώ υπάρχει μια ευκαιρία: η ευκαιρία να αποκτήσει η Ελλάδα ένα γνωστικό κεφάλαιο το οποίο θα κρατά εντός συνόρων και το οποίο θα εντάξει στην παραγωγή της.