Ας μιλάμε για τέχνη και όχι για το jet set

Πυκνές οι συζητήσεις στο Ελλαδιστάν για το αν αξίζει η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου. Για το αν είναι υπερβολικά «κουλτουριάρικη», ακατανόητη και επιτηδευμένα μπερδεμένη, αν αποτελεί «ένδειξη ξεπουλήματος» του καλλιτέχνη στο χολυγουντιανό χρήμα, από ποιον έχει αντιγράψει, τι θυμίζει η ταινία και άλλα πολλά τέτοια που κάνουν την παρακολούθησή της ακόμη πιο ενδιαφέρουσα.

Και όμως αυτού του τύπου οι αναρωτήσεις μοιάζουν λίγο με «μεταερωτήματα», με κάποια «ντεσού» που μένει να αποκαλυφθούν ή αποκαλύπτονται. Περίπου σαν να καυχιόμαστε που ξέρουμε για τον ξάδελφό μας, ο οποίος έγινε μεγάλος και τρανός, ότι όταν ήταν μικρός έβαζε συνέχεια το δάχτυλο στη μύτη.

Σκοπός δεν είναι δηλαδή να κατανοήσεις το έργο του δημιουργού, αλλά να «ξεσκεπαστεί» μια αδυναμία του, ένα ελάττωμά του και να έρθουν στο φως κίνητρα για την μία ή την άλλη επιλογή του, τα οποία οι κριτές αισθάνονται ότι γνωρίζουν καλύτερα. «Θα σου εγώ γιατί την έβαλε να είναι μελαχροινή. Επειδή έτσι μοιάζει με όλες τις ελληνίδες. Λογικό δεν είναι;». Όχι, δεν είναι.

Η εγχώρια κοινή γνώμη δεν χάνει ευκαιρία να κάνει θέμα την επιτυχία όποιου φεύγει από την ψωροκώσταινα, κρατώντας ζωντανό το συλλογικό φαντασιακό του «πήγε έξω και έκανε την τύχη του», με το οποίο άλλωστε μεγάλωσαν γενιές και γενιές. Γύρω από αυτά τα σουξέ στήνονται χοροί δημοσιότητας στους οποίους κάποιοι έχουν σκοπό να αντλήσουν επιχειρήματα για το (διαχρονικό) ελληνικό μεγαλείο και κάποιοι άλλοι να προβάλλουν αφορμής δοθείσης την ψαγμένη άποψή τους και το ιδιαίτερο της σκέψης τους.

Το ζήτημα είναι βέβαια πως για τους περισσότερους τέτοιους ανθρώπους η ελληνική τους ιδιότητα έχει μικρή έως ελάχιστη σημασία, και περισσότερο πλέουν στο πέλαγος της διεθνούς επιτυχίας τους. Είτε είναι «καλά παιδιά» όπως ο Αντετοκούνμπο, είτε αντιπαθητικούληδες όπως ο αμετροεπής Τσιτσιπάς, είτε ουδέτεροι, όπως ο Γιώργος Λάνθιμος.

Είναι η ανάγκη των φτωχότερων στρωμάτων να κοιτάζει «ήρωες» που ανήλθαν με την αξία τους (και όχι με ξένες πλάτες) και ξέφυγαν από τη φτώχεια και την αφάνεια. Αυτή η πορεία προς το success story είναι άλλωστε και η υπόσχεση του καπιταλισμού. Με το να ασχολούμαστε μαζί τους και με τα έργα τους γινόμαστε λίγο μέρος της επιτυχίας τους- ακόμη και αν τους βρίζουμε.

Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι αναμφισβήτητα ένας σταρ της βιομηχανίας του κινηματογράφου που αξίζει αυτόν τον τίτλο. Ας μιλήσουμε για τις ταινίες του όμως. Η πολλή συζήτηση για τον ίδιο είναι σαν επεισόδιο του Rich and Famous.