Το να κατεβαίνεις στην Κρήτη είναι πάντα χαρά. Το να κατεβαίνεις στο Ηράκλειο για να γιορτάσεις την ανακήρυξή του ως Δημιουργική Πόλη της Γαστρονομίας από την UNESCO, είναι διπλή χαρά.
γράφει:
Ήταν στις 31 του περασμένου Οκτωβρίου όταν η UNESCO υποδέχθηκε το Ηράκλειο Κρήτης στο Διεθνές Δίκτυο Δημιουργικές Πόλεις/Creative Cities και του χάρισε τον τίτλο «Πόλη της Γαστρονομίας» και ήταν πριν από λίγες μέρες όταν ανέβηκα στο αεροπλάνο για να γιορτάσω το χαρμόσυνο αυτό γεγονός, ως προσκεκλημένη του Δήμου Ηρακλείου.
Και τι δεν κάναμε μέσα σε ένα διήμερο. Τέσσερα γεύματα σε τέσσερα διαφορετικά σημεία, το καθένα με τη δική του γαστρονομική ταυτότητα, μια όμορφη και καθόλου τυπική «επίσημη» γιορτή, μια συναρπαστική επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου και ένα masterclass/γευσιγνωσία ελαιολάδου σε ένα υπέροχο οινοποιείο κι όλα αυτά χωρίς απολύτως καμία αίσθηση κούρασης, άγχους, υποχρέωσης. Αυτό κι αν ήταν επίτευγμα!
Ας πάρω όμως τα πράγματα με τη σειρά. Το καλωσόρισμα έγινε στον Κρητικό Φούρνο, όπου ο πληθωρικός Δημήτρης Νικολιδάκης μας υποδέχθηκε με ένα σωρό κεράσματα, το ένα πιο νόστιμο από τα άλλα. Λυχναράκια, μαραθοπιτάκια, σφακιανές πίτες, εξαίσια προζυμένια ψωμιά, κουλούρια και απίθανη ωριμασμένη γραβιέρα, από αυτές που δύσκολα βρίσκεις στην Αθήνα, τσάι του βουνού με τις ευωδιές της Κρητικής φύσης. Με το ζόρι κρατηθήκαμε σε ποσότητες δοκιμής, αν και δεν τα καταφέραμε ακριβώς, για τον απλούστατο λόγο ότι θα επακολουθούσε μεσημεριανό γεύμα.
Σειρά είχε το εστιατόριο Epsilon στο rooftop του ξενοδοχείου Legacy Gastro Suites όπου, με άπλετη θέα στο λιμάνι του Ηρακλείου, γευτήκαμε την Κρητική κουζίνα μαγειρεμένη σε «πρωτόγονη» φωτιά αλλά σερβιρισμένη σε σύγχρονη, φίνα παρουσίαση, ταιριαστή με το περιβάλλον του κομψού αυτού εστιατορίου. Ο συνδυασμός των δύο κατ’ αρχήν αντίθετων πραγμάτων, ιδέα του ευφυούς Έκτορα Μποτρίνι που έχει επιμεληθεί το μενού το οποίο εκτελεί ο Άρης Ρούσης, προσφέρει στη γαστρονομική σκηνή του Ηρακλείου μια διαφορετική ματιά, τόσο στον κάτοικο της πόλης όσο και στον ταξιδιώτη. Από την αρχή μέχρι το τέλος, από το αριστοτεχνικά ωριμασμένο και ψημένο στον ανοιχτό φούρνο προζυμένιο ψωμί, τα φίνα μαραθοπιτάκια, τον βελούδινο ταραμά, την ευεργετικά νόστιμη ψαρόσουπα σκορπίνας, το βαθιά νόστιμο μοσχαρίσιο γιουβέτσι με ξινό γιαούρτι και το πανάλαφρο, μολονότι πληθωρικό, επιδόρπιο burnt cheesecake με ανθότυρο, το γεύμα στο Epsilon μας χάρισε στιγμές γευστικής ευτυχίας.
Το απόγευμα, στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου, έγινε η γιορτή για την ένταξη της πόλης στο δίκτυο της UNESCO που ήταν και η αφορμή της δημοσιογραφικής αποστολής. Ήταν μια γιορτή χωρίς περιττές φανφάρες, με σύντομες, μεστές ομιλίες και προβολή εξαιρετικών φωτογραφιών και βίντεο. Μέσα από τα λόγια, τους χαιρετισμούς και τις ευχαριστίες των εκπροσώπων του Υπουργείου Τουρισμού, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κας Αικατερίνης Τζιτζικώστα, Προέδρου της Ελληνικής Επιτροπής της UNESCO, η συμβολή της οποίας ήταν καθοριστική για το αίσιο αποτέλεσμα, διέκρινα με σαφήνεια τη συντονισμένη προσπάθεια όλων. Προσπάθεια, όχι μόνο για την επίτευξη του σκοπού, αλλά συνεχιζόμενη για τον σχεδιασμό του μέλλοντος, ούτως ώστε το Ηράκλειο, με δημιουργικότητα και καινοτομία, να καθιερωθεί ως διεθνής γαστρονομικός προορισμός.
Στην επάνω δεύτερη φωτογραφία ο κ. Μύρων Φλουρής, Γενικός Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης Υπουργείου Τουρισμού (αριστερά) με τον κ. Γιώργο Σισαμάκη, Αντιδήμαρχο Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Ψηφιακού Μετασχηματισμού και Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υπαίθρου & Τουρισμού του Δήμου Ηρακλείου (δεξιά). Στην κάτω πρώτη φωτογραφία αριστερά η κα Αικατερίνη Τζιτζικώστα, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής της UNESCO.
Ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για να κλείσει η βραδιά; Μα, ασφαλώς, σε ένα από τα πιο ονομαστά εστιατόρια του Ηρακλείου, το Πεσκέσι. Ονομαστό για τα προϊόντα που χρησιμοποιεί, κάποια από τα οποία έμεναν ξεχασμένα για πολλά χρόνια και που τώρα παράγονται στην ομώνυμη φάρμα. Ονομαστό για τις παλιές συνταγές, τεχνικές και σκεύη μαγειρέματος. Ονομαστό για τη φιλοξενία στον ατμοσφαιρικό του χώρο με οικοδεσπότη τον Παναγιώτη Μαγγανά ο οποίος ονειρεύτηκε, σχεδίασε, κοπίασε και έκανε πράξη όλα τα παραπάνω. Ονομαστό για τις γεύσεις που δεν χωράνε σε καμία περιγραφή από τον μάστορα Χρήστο Σχοιναράκη και την ομάδα του. Ο κατάλογος όσων γευθήκαμε είναι μακρύς και όλα θα τα θυμάμαι για πολύ καιρό. Σιουφιχτά σε ζουμί από ζυγούρι με ξερό ανθότυρο, λαχανοντολμάς με χόντρο (ο τραχανάς στα Κρητικά) και χοιρινό κιμά κομμένο στο χέρι, φλεψία με συκομαγίς από την εποχή του Βυζαντίου (μπουρέκια με κρητικά τυριά και γαλόχοντρο με συνοδεία μαρμελάδας σύκου), κατσικάκι της ορεινής Κρήτης με πιλάφι και γιαούρτι, αρνάκι με ασκολύμπρους (απίστευτα νόστιμα άγρια χόρτα), τζουλαμά Ζαρού (πίτα με ρύζι, ταχίνι και μπαχαρικά) όπως τον έφτιαχναν τον 16ο αιώνα, γάστριν από την εποχή της Μινωικής Κρήτης που θεωρείται η απαρχή του μπακλαβά, πλακούντα με μέλι και καρύδια (το ‘cheesecake’ της αρχαιότητας). Ρακές και Κρητικά κρασιά για τα τσουγκρίσματα.
Όπως σίγουρα έχετε διαπιστώσει διαβάζοντας τα εδέσματα, όλα είναι αυτό που θα ονομάζαμε σε λαϊκή έκφραση, φαγητά βαρβάτα. Κι όμως, η γεύση τους είναι λεπτή και συγκινητικά απέριττη κι εκεί ακριβώς τοποθετώ το κέντρο του μυστικού της κουζίνας της Κρήτης. Μιας κουζίνας (σε συνδυασμό με τις υγιεινές βιοτικές και διατροφικές συνήθειες των παλιών ανθρώπων του νησιού) η οποία, καθόλου τυχαία, έχει βρεθεί στο μικροσκόπιο πολλών επιστημόνων στον κόσμο με μελέτες που καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: πως η Κρητική διατροφή είναι το καλύτερο μοντέλο της λεγόμενης Μεσογειακής διατροφής με αξιοσημείωτα πλεονεκτήματα για την υγεία και τη μακροημέρευση του ανθρώπου.
Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήξαμε και το επόμενο πρωί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου που στεγάζεται σε ένα μοναδικής αισθητικής κτήριο του Μεσοπολέμου. Μέσα από την εξαιρετικά κατατοπιστική και, συγχρόνως, γλαφυρή ξενάγηση από την κα Κατερίνα Αθανασάκη, θαυμάσαμε με ανοιχτό το στόμα τα σκεύη μαγειρικής και τα σερβίτσια του Μινωικού Πολιτισμού. Αντικείμενα που ο κάθε σύγχρονος μάγειρας και οικοδεσπότης θα ήθελε να έχει στη συλλογή του για να περιποιείται τους καλεσμένους του. Άλλα σε γήινα χρώματα, ζωγραφισμένα από χέρι που λες κι έχει εκπαιδευτεί στη Σχολή Καλών Τεχνών κι άλλα με τόσο ζωντανά χρώματα και απίθανα σχήματα, που στέκονται άνετα στο πιο μοντέρνο σπίτι. Απανθρακωμένα σύκα και ελιές που τοποθετούνται χρονικά μεταξύ 1600 και 1500 π.Χ. Τεράστια χάλκινα σκεύη όπου μαγειρεύονταν μεγάλες ποσότητες φαγητού για συμπόσια. Ειδώλια που αναπαριστούν ομαδικούς χορούς και παιχνίδια σαν μαρτυρία της χαράς της ζωής στην Κρήτη.
Η τελευταία επίσκεψη του διημέρου έγινε στο Οινοποιείο Μπουτάρη λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο στο χωριό Σκαλάνι, στο κτήμα Φανταξομέχο. Σε έναν όμορφο χώρο με θέα στους αμπελώνες, μυηθήκαμε στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και τη χρήση του ως άρτυμα από τον κ. Άρη Κεφαλογιάννη, ιδρυτή της εταιρίας «Γαία» (Gaea) ο οποίος, με τις γνώσεις και την ευφράδεια που τον διακρίνουν, κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον μας καθ’ όλη τη διάρκεια του ενημερωτικού, όσο και διασκεδαστικού, masterclass.
Το μεσημεριανό γεύμα έγινε στον ίδιο χώρο του οινοποιείου με την επιμέλεια άλλου ενός ονομαστού εστιατορίου του Ηρακλείου, τη Λαδόκολλα και τον σεφ του Κωνσταντίνο Περίκο. Οι σπεσιαλιτέ του εστιατορίου έχουν θαλασσινό άρωμα κι έτσι γευτήκαμε έναν απίθανα νόστιμο κυανόπτερο τόνο από τη θάλασσα της Αγίας Γαλήνης, ωριμασμένο για 18 μέρες με τη μέθοδο της ξηράς ωρίμανσης, κομμένο αριστοτεχνικά σε sashimi και αρτυμένο με κρητικά βότανα, αυγοτάραχο, κρίταμο τουρσί και περγαμόντο. Καλαμάρι με pesto από μυρωδικά του Λασιθίου, σιτάρι ζέας και φαγόπυρο, χταπόδι μαγειρεμένο σε λιάτικο Κρητικό κρασί με πουρέ από μαναρόλια (παμπάλαιο όσπριο που ανήκει στην οικογένεια του λαθουριού και που καλλιεργείται και πάλι μετά από χρόνια λησμονιάς) και dressing από ντόπια νεράντζια και πορτοκάλια. Ψητό ροφό με μπάμιες όπως τον συνηθίζουν στην Κρήτη. Όλα ταίριαξαν με τα εκλεκτά κρασιά του οινοποιείου.
Καθώς παίρναμε τον δρόμο της επιστροφής, αφού μας είχαν φορτώσει με καλούδια που με δυσκολία στριμώξαμε στις αποσκευές μας, μετά από τα ευχαριστώ και τα να μας ξανάρθετε, σκεφτόμουν πως καμιά φορά οι - συχνά άκριτα υπερβολικοί - μύθοι που περιβάλλουν τους τόπους δεν είναι λόγια του αέρα, ούτε σχήμα λόγου. Η περίφημη Κρητική φιλοξενία όπως την πρωτογνώρισα εδώ και πολλά χρόνια κι όπως τη ζω από τότε κάθε φορά, έχει γραφτεί στα κύτταρα των ανθρώπων του νησιού από τότε που κάποια όμορφα κορίτσια χόρευαν ανέμελα σε ένα γλέντι χιλιάδες χρόνια πριν.
Υ.Γ. Τις εκδηλώσεις διοργάνωσαν ο δήμος Ηρακλείου με τον Αναπτυξιακό Οργανισμό Ηράκλειο Μ.Α.Ε. (εδώ οφείλω ιδιαίτερη μνεία και πολλές ευχαριστίες στην κα Δέσποινα Διαλυνά για την τόσο προσωπική δουλειά της και την αξιοζήλευτη ενέργειά της) σε συνδιοργάνωση με τον Οργανισμό Λιμένος Ηρακλείου. Τους αξίζουν θερμά συγχαρητήρια και ευχές για κάθε καινούργια προσπάθεια που θα φέρει στο Ηράκλειο και στο νησί ακόμα περισσότερη αναγνώριση και διεθνείς διακρίσεις.
