Η κατάρρευση Σύριζα μάς αφορά
Το γιατί και πως έχασε (τόσο πολύ) ο Σύριζα είναι ένα θέμα που θα καταλάβουμε ότι μας αφορά περισσότερο από ό,τι νομίζουμε τώρα.
Και να που τα αποτελέσματα των πιο βαρετών εκλογών των τελευταίων ετών ήταν κάθε άλλο παρά βαρετά, καθώς περιείχαν μια συντριβή- αυτή του Σύριζα- και δημιούργησαν ένα διαφορετικό πολιτικό σκηνικό, στο οποίο ο σημερινός Πρωθυπουργός κρατά κάτι σαν λευκή επιταγή.
Η καταβαράθρωση του βασικού πόλου της κεντροαριστεράς θέτει όμως στο τραπέζι ζητήματα που ξεπερνούν κατά πολύ εκείνα των εκλογικών αποτελεσμάτων και του μέλλοντος των προσώπων. Από αυτή την άποψη, στην οποία θα επανέλθουμε, η ήττα του Σύριζα είναι χρήσιμο να αναλυθεί όχι μόνο για τους ψηφοφόρους του, αλλά και για όσους θεωρούν ότι ένα ισχυρό αριστερόστροφο αντίπαλο δέος είναι απαραίτητο στην ελληνική κοινωνία.
Ο Σύριζα μετασχηματίστηκε σε κόμμα εξουσίας, παίρνοντας αποστάσεις από τα «ανατρεπτικό» και τα αριστερά χαρακτηριστικά που επέδειξε την τελευταία δεκαετία και τα οποία του έδωσαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο ελληνικό πολιτικό παιχνίδι. Ανοίχθηκε προς το παλιό και κουρασμένο ΠΑΣΟΚ, αλλά και προς την κεντροδεξιά αναζητώντας την διεύρυνση της εκλογικής του βάσης. Δεν ήταν παράλογη στρατηγική θα πει κανείς. Πόσο να εξακολουθήσει μια παράταξη να έχει έναν πραγματικά ριζοσπαστικό λόγο και την ίδια στιγμή να εφαρμόζει την πολιτική των ελεύθερων αγορών της Ε.Ε.; Πόσο να αντέξουν τα στελέχη του να φαίνονται ανακόλουθα και ηθικά εκτεθειμένα.
Με όρους όμως πολιτικού παιχνιδιού και πολιτικής επικοινωνίας, η πρόταση Σύριζα έχασε με τον τρόπο αυτόν τη μοναδικότητά της- έγινε μια ακόμη εντελώς συμβατική κυβερνητική πρόταση. Δεν κόμιζε τίποτα που θα μπορούσαν οι ψηφοφόροι να επιλέξουν ως νέο, ούτε καν τα πρόσωπα, τα οποία είχαν ήδη κυβερνήσει για περίπου πέντε χρόνια
Οι πολίτες, καλούμενοι να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο κανονικές προτάσεις διακυβέρνησης ανάμεσα σε αυτούς που κάνουν χρόνια την δουλειά και στους νεόκοπους όχι πια μεταρρυθμιστές, αλλά πιθανούς διαχειριστές της εξουσίας, προτίμησαν τους πρώτους. Και το έκαναν παρά τις σοβαρές παραβάσεις τους Συντάγματος, παρά τον αυταρχισμό που επέδειξε η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, και παρά τους χειρισμούς της απέναντι στην δημόσια υγεία, την δημόσια παιδεία και το όλο και πιο ισχνό κράτος πρόνοιας. Μη έχοντας απέναντί τους μια επιλογή ανανέωσης ή έστω φαινομενικής ανανέωσης, οι ψηφοφόροι επέλεξαν με μια ανάμικτη διάθεση που κινήθηκε ανάμεσα στην ανασφάλεια, τον συντηρητισμό, την επιθυμία για εκσυγχρονισμό και την πλαστή ασφάλεια που εκπέμπει ο αυταρχισμός της εξουσίας.
Σε ευρύτερο πολιτικό επίπεδο, το αποτέλεσμα των ελληνικών εκλογών είναι μία ακόμη νίκη της ευρωπαϊκής δεξιάς- μια ακόμη ξεκάθαρη ένδειξη συντηρητικοποίησης των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Καθώς τα συλλογικά οράματα απουσιάζουν και η Αριστερά εξακολουθεί- 30 χρόνια μετά το 1990- να μην έχει εναλλακτική πρόταση για μια διαφορετική κοινωνία, αυτό που μένει από εκείνη είναι εστίες αντίστασης σε διάφορα σημεία και σε διάφορες περιστάσεις στην Ευρώπη. Είναι εστίες ασύνδετες, σκόρπιες διαφωνίες που δεν εντάσσονται σε κάποιο ευρύτερο σχέδιο ούτε υπόκεινται σε συντονισμό.
Παρόλα αυτά, δεν είμαι σίγουρος ότι η ήττα Σύριζα είναι ήττα για την Αριστερά. Είναι σίγουρα ήττα για την σοσιαλδημοκρατία ή, ακριβέστερα, για τον αντίπαλο της παραδοσιακής δεξιάς και της alt right. Είναι ήττα για την κυβερνώσα Αριστερά, για την κεντροαριστερά που είναι έτοιμη να κυβερνήσει στο περιβάλλον μιας συντηρητικής Ε.Ε. των «ελεύθερων αγορών». Είναι όμως αυτή η Αριστερά από την οποία θα περίμενε κανείς την ανατροπή; Νομίζω πως όχι. Από την άποψη αυτή η νίκη Μητσοτάκη δεν αλλάζει ουσιαστικά το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης. Η ασθένεια της Αριστεράς παραμένει ίδια, όπως πριν τις ελληνικές εκλογές.