Τι είδους ψυχοθεραπεία να κάνω;

Γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου
Ψυχολόγος ψυχοθεραπεύτρια, MSc 

Συχνά δημιουργείται το ερώτημα: «Ποιο είδος ψυχοθεραπείας μου ταιριάζει;» «Ποιο θεραπευτικό μοντέλο να επιλέξω;». Το ερώτημα είναι εύλογο, καθώς υπάρχουν διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορεί να ακολουθήσει ένας ψυχοθεραπευτής. Ταυτόχρονα, διαφορετικοί άνθρωποι, έχουν διαφορετικές ανάγκες και σίγουρα δεν λειτουργούν όλοι με τον ίδιο τρόπο.

Τι είναι η Ψυχοθεραπεία

Ως Ψυχοθεραπεία ορίζεται η λεκτική επικοινωνία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου με σκοπό τη διάγνωση και τη θεραπεία συμπεριφορικών και ψυχολογικών προβλημάτων, καθώς και ψυχικών διαταραχών.

Αν και υπάρχουν κάποιες βασικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, τα παρακλάδια αυτών αυξάνουν κατά πολύ τον αριθμό. Επιπρόσθετα, δεν είναι λίγοι οι θεραπευτές οι οποίοι χρησιμοποιούν συνδυαστικά στοιχεία από διαφορετικές προσεγγίσεις προκειμένου να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Τα πιο γνωστά είδη Ψυχοθεραπείας

Υπάρχουν Ψυχολογικές Θεραπείες που οδηγούν:
• Στην ενόραση: π.χ. Ψυχανάλυση, Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεία
• Στην αλλαγή των δυσλειτουργικών σκέψεων και της συμπεριφοράς: π.χ. Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία, Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία
• Στη συνειδητοποίηση των προσωπικών κινήτρων: π.χ. Υπαρξιακή – Ανθρωπιστική Ψυχοθεραπεία
• Στην αλλαγή του συστήματος: Π.χ. Συστημική Ψυχοθεραπεία, Θεραπεία Οικογένειας

Ωστόσο, όλες οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις χαρακτηρίζονται από τρία βασικά συστατικά: τη θεωρία, τη σχέση και τις τεχνικές και μεθόδους που ακολουθούν. Η κάθε παρέμβαση, δηλαδή, δίνει έμφαση σε διαφορετικούς τομείς και παρουσιάζει διαφοροποιήσεις ως προς τη δομή, το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα της θεραπείας.

Τι μου ταιριάζει καλύτερα;

Ψυχανάλυση

Στηρίζεται στην ιδέα ότι τα τραύματα και οι συγκρούσεις είναι κρυμμένα στο ασυνείδητο επηρεάζοντας τις συμπεριφορές και τα συναισθήματα του ατόμου στο σήμερα. Συνήθως απαιτεί χρόνο και συνεχή δέσμευση. Ταιριάζει καλύτερα σε:
• Άτομα που ενδιαφέρονται να εξερευνήσουν το ασυνείδητο και τις ενστάσεις που προέρχονται από το υποσυνείδητό τους.
• Άτομα με παρατεταμένα και βαθιά ριζωμένα προβλήματα, όπως χρόνια κατάθλιψη, αγωνία ή καταναλωτικές συμπεριφορές.
• Άτομα που επιθυμούν να εξερευνήσουν τις παιδικές εμπειρίες τους και τις επιδράσεις τους στην ενήλικη ζωή τους.
• Άτομα που ενδιαφέρονται για την ανάλυση των ονείρων τους, καθώς η ψυχανάλυση επικεντρώνεται στην αποκρυπτογράφηση του συμβολισμού που υπάρχει στα όνειρα.

Γνωσιακή – Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Πρόκειται για μια μορφή θεραπείας εστιασμένης στο «εδώ και τώρα», όπου έμφαση δίνεται στον εντοπισμό των σκέψεων, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν το συναίσθημα του θεραπευόμενου και των ωθούν σε μια σειρά δυσλειτουργικών συμπεριφορών. Ταιριάζει καλύτερα σε:
• Άτομα που θέλουν να αναπτύξουν νέες και πιο υγιείς πεποιθήσεις και στρατηγικές σκέψης.
• Άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως κατάθλιψη, άγχος, φοβίες ή εθισμό.
• Άτομα που θέλουν να αναπτύξουν δεξιότητες αυτογνωσίας και αυτοδιερεύνησης.
• Άτομα που επιθυμούν να αναπτύξουν θετικές αλλαγές στις σχέσεις τους και να βελτιώσουν την επικοινωνία τους με άλλους.
• Άτομα που αναζητούν εργαλεία και τεχνικές για την αντιμετώπιση του στρες και την προαγωγή της ψυχικής τους υγείας.

Συστημική Ψυχοθεραπεία

Στόχος είναι η κατανόηση του πλαισίου μέσα στο οποίο εμφανίζεται το πρόβλημα (π.χ. οικογένεια, κοινωνία), μέσα από ερωτήσεις που θέτει ο θεραπευτής. Το άτομο δεν αντιμετωπίζεται ως μονάδα, αλλά ως μέρος διαφορετικών συστημάτων. Ταιριάζει καλύτερα σε:
• Άτομα που αντιμετωπίζουν προσωπικά προβλήματα στο πλαίσιο της οικογένειας ή του συντροφικού τους κύκλου.
• Οικογένειες που αντιμετωπίζουν αλλαγές, όπως διαζύγιο ή μετεγκατάσταση.
• Οικογένειες που αντιμετωπίζουν ενδοοικογενειακή βία.

Ψυχοθεραπεία Gestalt

Πρόκειται για μια «ανθρωπιστική προσέγγιση». Οι συνεδρίες είναι πιο ελεύθερες και λιγότερο δομημένες σε σχέση με άλλες προσεγγίσεις. Εστιάζει στην υποκειμενική αντίληψη του ατόμου και της πραγματικότητάς του μέσα από τις αισθήσεις του. Σκοπός είναι το άτομο να αποκτήσει επίγνωση σε σχέση με το τι κάνει και τι βιώνει. Ταιριάζει καλύτερα σε:
• Άτομα που θέλουν να επικεντρωθούν στον εδώ και τώρα χρόνο και τις αισθήσεις, συναισθήματα και σκέψεις που αναδύονται αυτή τη στιγμή.
• Άτομα που επιθυμούν να εξερευνήσουν την αυθεντικότητα, την αυτοέκφραση και τη δημιουργικότητά τους.
• Άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις σχέσεις τους και θέλουν να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τους άλλους και να αναπτύξουν πιο ισορροπημένες και ικανοποιητικές σχέσεις.

Ανεξάρτητα από τη δομή και τους στόχους της εκάστοτε θεραπευτικής προσέγγισης, προκειμένου αυτή να είναι αποτελεσματική, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τόσο ο θεραπευτής που θα την εφαρμόσει, όσο και το κατά πόσο το άτομο που έχει αποφασίσει να ζητήσει βοήθεια, είναι έτοιμο και να τη λάβει.