Out of the Past: Ποιος κοροϊδεύει ποιον;

Σε μια εποχή που το φιλμ-νουάρ ήταν σε έξαρση και οι φτηνές ιστορίες για καταδικασμένες ψυχές έβγαιναν με τα κιλά στις αίθουσες, ο Ζακ Τουρνέρ γύρισε μια ταινία που ξεχωρίζει περισσότερο για την αυτογνωσία και το χιούμορ της, παρά για την προσκόλληση στο είδος της. Το “Out of the Past” του 1947 είναι ένα νουάρ για το νουάρ, όχι ως σινεφίλ αναφορά σε ένα παλιότερο κινηματογραφικό σύμπαν, αλλά ως επίκαιρο σχόλιο για το δικό του σύμπαν, σα μια φωνή απ' τον εξώστη που κοροϊδεύει έξυπνα το κυρίως θέαμα.

Ο Ρόμπερτ Μίτσαμ και ο Κερκ Ντάγκλας πιάνονται στα δίχτυα της υπέροχης Τζέιν Γκριρ κι ένα τυπικό νουάρ στόρι ξετυλίγεται μέσα απ' την αφήγηση του πρώτου προς στη νέα του αγαπημένη, όσων αποτελούν το κρυφό μέχρι σήμερα παρελθόν του. Μέχρι σήμερα, γιατί το παρελθόν πάντα επιστρέφει και σε στοιχειώνει σ' όποια άκρη του κόσμου κι αν κρυφτείς κι έτσι, ένας τύπος ονόματι Τζο Στέφανος (Πολ Βάλεντάιν) έρχεται να στοιχειώσει τον Τζεφ Μπέιλι ή Μάρκαμ (Μίτσαμ) για λογαριασμό του γκάνγκστερ με τα καθαρά χέρια Γουίτ Στέρλινγκ (Ντάγκλας). Ο παλιός λογαριασμός, αναπόφευκτα, περιλαμβάνει και μια μοιραία γυναίκα, την εκθαμβωτική Κάθι Μόουφατ (Γκριρ) που μπεγλέρισε σαν τα ζάρια τους δύο ζόρικους και πανέξυπνους άντρες.

Η συνταγή είναι γνωστή και κατασκευασμένη στην εντέλεια από κάθε άποψη, μιας και ο Τουρνέρ, εκτός από την τάση για αλλόκοτα σενάρια, διέθετε και μια άλφα δεξιοτεχνία με την κάμερα. Όμως, το ενδιαφέρον εδώ είναι η επίγνωση που μοιάζουν να έχουν όλοι ότι παίζουν σε ένα φιλμ νουάρ με αποκορύφωμα τους πνευματώδεις διαλόγους, όπου οι συμβάσεις του είδους γίνονται διαρκές αντικείμενο λεπτής ειρωνείας.



Είναι σαν ένας υπόγειος διάλογος του δημιουργού με το κοινό, το οποίο δε βλέπει πια τίποτε καινούργιο, οπότε απορροφάται σε ένα νέο είδος κινηματογραφικής εμπειρίας που είναι στην ουσία της διαδραστική. Μαζί με τον Τουρνέρ απολαμβάνουν και παρωδούν καλοπροαίρετα αυτό που ο μεν υπηρετεί ως φαν και δημιουργός κι εκείνοι ως φανς και θεατές. Έχω μάλιστα την εντύπωση ότι η μοιραία γυναίκα της ταινίας χρησιμοποιεί απροκάλυπτα τις συμβάσεις του νουάρ υπέρ της, σα να ξέρει από πριν ποια πράξη φέρνει ποιο αποτέλεσμα.

Ακόμη κι η αθώα, αρραβωνιαστικιά του Τζεφ παίζει με το ύφος που το είδος προστάζει να έχει κι εμείς περιμένουμε να δούμε απ' αυτήν...

“You’ve been to a lot of places haven’t you?”, ρωτά με φαινομενική αφέλεια.
“One too many.”
“Which did you like the best?”
“This one right here.”
“I bet you say that to all the places,” χτυπά με χιούμορ που παρωδεί ένα τυπικό νουαρικό φλερτ, διατηρώντας την αθωότητα στο ύφος της.

Αν ποτέ αποφασίσετε να βυθιστείτε στον κόσμο των παλιών νουάρ μη δείτε πρώτη-πρώτη αυτή την ταινία. Πάρτε πρώτα μια καλή γεύση από τα στερεότυπα και τις συμβάσεις των υπολοίπων ώστε να απολαύσετε καλύτερα τον διαχρονικά πνευματώδη διάλογο με τον Ζακ Τουρνέρ.

Επόμενη ταινία: Citizen dog του Γουισίτ Σασανατιένγκ