Τα πανεπιστημιακά συγγράμματα και μια απορία

Διέπραττα μία από τις σοβαρότερες αδιακρισίες και κοίταζα τη βιβλιοθήκη μιας φίλης η οποία- πριν από αρκετά χρόνια είναι η αλήθεια- είχε αποφοιτήσει από το Ιστορικό/ Αρχαιολογικό τμήμα του Ρεθύμνου στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης.

Δεν ξαφνιάστηκα όταν στα ράφια παρατήρησα μια σειρά από διάσημες μελέτες ξένων συγγραφέων γύρω από την ιστορία αλλά και την ιστοριογραφία- άλλωστε ιστορικός είναι, σκέφθηκα.

Το μάτι μου έπεσε σε ένα βιβλίο του οποίου η εξωτερική εμφάνιση είχε σε επόμενες εκδόσεις αλλάξει. Η παλαιότητα της έκδοσης που διέθετε όμως η ιδιοκτήτρια της βιβλιοθήκης θα σήμαινε ότι αγόρασε το συγκεκριμένο βιβλίο σε ηλικία 12-15 ετών. Έτσι μου δημιουργήθηκε απορία. «Αυτό που το βρήκες;» τη ρώτησα με θράσος.

«Μας το είχαν δώσει στη σχολή», μου απάντησε, «όπως και αυτό, και αυτό, και αυτό και αυτό…» και μου έδειξε όλα εκείνα τα βιβλία που είχα στην αρχή παρατηρήσει. Ήταν μια ενδιαφέρουσα και προσεκτικά διαλεγμένη συλλογή συγγραμμάτων που καμία σχέση δεν είχε με τις συνήθεις πληκτικές πανεπιστημιακές εκδόσεις, οι οποίες- πέραν του να αποτελούν δεδομένα αποστήθισης για τις εξαμηνιαίες εξετάσεις- σπάνια έχουν οποιαδήποτε άλλη χρησιμότητα.

Απόρησα ξανά και ρώτησα να μάθω. Όπως μού είπε, στη συγκεκριμένη σχολή, στην οποία μία εποχή μαζεύτηκε η αφρόκρεμα της εν Ελλάδι ιστορικής επιστήμης ήταν (και είναι) απαγορευμένο στους διδάσκοντες να δίνουν στους φοιτητές συγγράμματα που έχουν γράψει οι ίδιοι.

Όσοι έχουν περάσει από πανεπιστημιακές σχολές γνωρίζουν την ακαταλληλότητα των συγγραμμάτων, την συντεχνιακή λογική που διέπει την επιλογή τους και κυρίως το ότι ο διδάσκων γνωρίζει πως σε καμία περίπτωση δεν είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να διαβάσει ο σπουδαστής. Αυτοί θα καταλάβουν την έκπληξή μου.

Δεν νομίζω καν ότι ήταν μυστικό το ότι- στις περισσότερες τουλάχιστον σχολές οι καθηγητές αμείβονταν για κάθε σελίδα ανατύπωσης του βιβλίου τους που δινόταν στους φοιτητές, αφού οι ίδιοι είναι αρμόδιοι να αποφασίζουν για το πως θα διατίθεται σε κάθε μάθημα το κονδύλι για τα δωρεάν συγγράμματα.

Ορισμένοι μάλιστα ισχυρίζονταν μεταξύ αστείου και σοβαρού ότι ακριβώς επειδή η αμοιβή των διδασκόντων από τα συγγράμματα καθορίζονταν με τη σελίδα, τα βιβλία ήταν γεμάτα πλατειασμούς και επαναλήψεις.

Δεν θα ασπαστώ το έγκυρο αυτών των κατηγοριών- άλλωστε μάλλον δεν είναι εκεί το θέμα. Για την ακρίβεια το θέμα δεν είναι καν στο εάν πίσω από την επιλογή των συγκεκριμένων συγγραμμάτων υπάρχουν οι λίγες δεκάρες της αμοιβής η απλώς ενός τύπου επιστημονική (ή απλή) ματαιοδοξία.

Είναι όμως απαράδεκτο η ανώτατη παιδεία αντί για εξασφαλισμένους πυλώνες ορθής λειτουργίας να στηρίζεται στην… καλή προαίρεση μιας επαγγελματικής ομάδας.

Πολλώ μάλλον όταν η προαίρεση αυτή φαίνεται να σπανίζει ή- ορθότερα- να λειτουργεί μόνο μέσω απαγορεύσεων.