The Horse's Mouth: Πυροβολήστε τον καλλιτέχνη

“30 δευτερόλεπτα αποκάλυψης, αξίζουν όσο 1 εκατομμύριο χρόνια άγνοιας.” Μ' αυτή τη φράση ο παραγνωρισμένος καλλιτέχνης Γκάλεϊ Τζίμσον προσπαθήσει να εξηγήσει στην ρεαλίστρια ερωμένη του, που παρεμπιπτόντως τον συντηρεί, τι είναι αυτό που δίνει στην τέχνη την πραγματική της αξία. Εκείνη τον κοιτά με γνήσια απορία και αναρωτιέται φωναχτά “ποιος ζει 1 εκατομμύριο χρόνια;” για να πάρει την απάντησή της: “1 εκατομμύριο άνθρωποι κάθε 12 μήνες.”

Ο κεντρικός χαρακτήρας στο “The Horse's Mouth” του Ronald Neame (1958), γραμμένος και ερμηνευμένος απ' τον τεράστιο Άλεκ Γκίνες, είναι ένας αυθεντικός καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος συγκεντρωμένος αχόρταγα στο όραμά του, το επόμενο μεγάλο έργο του, αυτό που θα κάνει τους άλλους να συνειδητοποιήσουν το μεγαλείο της δουλειάς του. Δεν ενδιαφέρεται για τίποτε πέρα απ' αυτό, όλα τ' άλλα και όλοι οι άλλοι είναι εργαλεία ή εμπόδια στο δρόμο του, αθεράπευτα ανίκανοι ν' αντιληφθούν τι κάνει και να τον κοιτάξουν στα μάτια. Εντελώς διάφανος, απόλυτα εγωιστής και οδυνηρά ειλικρινής χρησιμεύει ως καθρέφτης για τους χαρακτήρες που τον περιβάλλουν.

Η ερωμένη του Κόουκι θεωρεί ότι είναι καλύτερή του επειδή εργάζεται και τον συντηρεί, αλλά ποντάρει κιόλας σ' αυτό που δεν καταλαβαίνει ως κάτι που μπορεί να αποδειχθεί χρυσάφι. Παίρνει το ρόλο του προστάτη, το μοναδικό πράγμα που ο ανεξάρτητος Τζίμσον δείχνει να χρειάζεται που και που. Ο κολαούζος του ο Νόουζι τον θαυμάζει και γίνεται ενοχλητικός καταφέρνοντας τελικά να γίνει απλώς χρήσιμος κι αυτός, να πλένει τις βούρτσες του και να του μαγειρεύει όσο εκείνος δουλεύει στο αριστούργημά του. Η, πρώην γυναίκα του, η Σάρα, κάποτε ελευθεριάζον μοντέλο και πλέον μια μεσοαστή νοικοκυρά, κρατά το πορτραίτο της κλειδωμένο για να θυμάται ότι κάποτε τη θαύμαζαν για τα κάλλη της. Του ήταν χρήσιμη ως έμπνευση, ως δείγμα κι ως ερωμένη. Οι πλούσιοι μαικήνες, οι Μπίντερς, θέλουν τόσο να μετέχουν της διαδικασίας της τέχνης που πέφτουν θύμα της ορμής του καλλιτέχνη τον οποίο θαυμάζουν δίχως να ξέρουν γιατί κι ο οποίος χρειάζεται απλώς τα λεφτά τους. Ή τον τοίχο τους.

Για τον Γκάλεϊ Τζίμσον όλοι χωρίζονται σε χρήσιμους και άχρηστους. Έτσι όμως δεν κρίνεται κι αυτός, ο καλλιτέχνης, από εκείνους;

Η παράξενη αυτή κωμωδία που αποτελεί μια ιδιόμορφη στάση στη μεγάλη καριέρα του Άλεκ Γκίνες παραμένει διαχρονική απ' όλες τις απόψεις λόγω κυρίως του θέματός της. Φράσεις όπως “τέτοια έργα εγώ κάνω δέκα στην καθησιά” ακούγονται και θ' ακούγονται όσο οι άνθρωποι αισθάνονται το δέος που αισθάνονται μπροστά σε οτιδήποτε έχει δημιουργηθεί με τρόπο που τους είναι ακατανόητος. Μπροστά στο βάρος του 1 εκατομμυρίου χρόνων άγνοιας που χρειάζονται για ν' αντισταθμίσουν τα 30 δευτερόλεπτα αποκάλυψης, όταν αυτά περάσουν μπροστά απ' τα μάτια σου κι εσύ αδυνατείς να τ' αντιληφθείς. Ή απλώς δε θες να τ' αντιληφθείς;