Τα μούσια και το μουστάκι

«Όλοι αγάπη μου κάνουμε σφάλματα...
Ήσυχα κάθονται μόνο τ' αγάλματα»
- Μαριάνθη Κεφάλα, Ήσυχα κάθονται μόνο τ' αγάλματα

Μιας και σήμερα είδα μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, ας ξοδέψω λίγο απ' το χρόνο μου να αραδιάσω λίγες απ' τις σκέψεις που πέρασαν απ' το μυαλό μου, να γκρινιάξω για τις λεπτομέρειες, αφού η πλοκή δεν κατάφερε ν' αποσπάσει την προσοχή μου απ' αυτές.

Η «φαντασία» ως δημιουργικό είδος — και όχι ως έννοια αφού όλα τα παράγωγα μυθοπλασίας αποτελούν και παράγωγα της φαντασίας του δημιουργού τους — δηλώνει ότι αυτό που παρακολουθούμε δεν ανταποκρίνεται σε ρεαλιστικούς κανόνες. Σ' αυτό το πλαίσιο οι δράκοι που πετάν φωτιές απ' το στόμα μάς φαίνονται απόλυτα φυσιολογικοί. Το ίδιο και η εξουδετέρωσή τους απο έναν μικροσκοπικό ανθρωπάκο με ένα πολύ καλό, αλλά εξίσου μικρό σπαθί. Παρ' όλ' αυτά, δεν παύουν να υπακούουν σε κάποιους στοιχειώδεις κανόνες που έχουν να κάνουν με την επίτευξη μιας μίνιμουμ αληθοφάνειας. Ο δράκος π.χ. που πετάει, κουνά τα φτερά του πάνω-κάτω και όχι δεξιά-αριστερά αλλιώς θα βάζαμε τα γέλια και θα αναρωτιόμασταν πώς ο δημιουργός περιμένει να πιστέψουμε, όχι μόνο ότι ο δράκος πετάει, αλλά ότι πετάει μ' αυτόν τον αφύσικο τρόπο. Ηλίθιο αν το καλοσκεφτείς, αφού στο πλαίσιο της «φαντασίας» θα έπρεπε να είμαστε έτοιμοι να πιστέψουμε τα πάντα, αλλά έτσι είναι. Θέλει κι ο θεατής κάποιες σταθερές που θα αφήσουν την προσοχή του να εστιαστεί στην πλοκή, στην περιπέτεια, στο δράμα ή στο ρομάντσο αντί για τέτοιες τεχνικές λεπτομέρειες.

Όταν τώρα στο όνομα του είδους κοτσάρεται και η λέξη «επιστημονική» — μιας και δε λέμε επιστημονική μυθοπλασία (science fiction) όπως οι άγγλοι — η κατάσταση γίνεται κάπως πιο περίπλοκη. Έχουμε πλέον να κάνουμε όχι με τη φύση που έπλασε ένας άυλος και ευφάνταστος Δημιουργός, αλλά με τα δημιουργήματα του ανθρώπου, με την επιστήμη, την τεχνολογία, τις μηχανές. Οι οποίες μηχανές, όμως, εφόσον έχουν πλαστεί απ' τον άνθρωπο καθ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν δε γίνεται να μην υπακούουν σε κάποιους στοιχειώδεις φυσικούς κανόνες που και πάλι εξασφαλίζουν τη μίνιμουμ αληθοφάνεια του ψέματος στο οποίο έχουμε συναινέσει ως θεατές. Ένα ρομπότ, όσο εξελιγμένο κι αν είναι δε μπορεί να χοροπηδά πάνω σε οροφές αυτοκινήτων και στέγες σπιτιών φορώντας ψηλοτάκουνες γόβες. Ούτε καν στο πλακόστρωτο δε θα μπορούσε να περπατήσει, χωρίς να κολλήσει το τακούνι στον αρμό.

Θέλω να πω ότι αυτός ο τύπος με τη λευκή ρόμπα, το κόκκινο λουλούδι στο χέρι και το αλεύρι στα μούτρα που παριστάνει τον καλλιτέχνη-άγαλμα πάνω σ' ένα κασάκι στην Πανεπιστημίου, θα πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσει να στέκεται ακίνητος. Για να μην πω να ξυρίσει και το μουστάκι...