Ενώ εσύ κοιμόσουν

Το 1976, μόλις ένα χρόνο αφότου η ΕΙΡΤ έγινε ΕΡΤ και τρία χρόνια πριν την πρώτη έγχρωμη μετάδοση στη χώρα μας, οι περισσότεροι Έλληνες σχεδόν δεν είχαν ιδέα τι εστί τηλεόραση, πόσο μάλλον τι εστί τηλεοπτικό δίκτυο ή πολυεθνική εταιρεία. Και πιθανότατα θα γελούσαν αν άκουγαν τι κάνει ένα τηλεκοντρόλ.

Τον ίδιο καιρό στην Αμερική ένας συνηθισμένος σκηνοθέτης κι ένας συνηθισμένος σεναριογράφος δημιουργούσαν μια συνηθισμένη κινηματογραφική ταινία που διαπραγματευόταν αυτά ακριβώς που ο εδώ κόσμος αγνοούσε πλήρως. Συνηθισμένα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, απολύτως ανήκουστα στη δική μας. Το «Network» του Σίντνεϋ Λιούμετ αποτελεί την πιο περίτρανη απόδειξη ότι οι αμερικάνοι μας έχουν ρίξει γύρο ή μάλλον γύρους σε θέματα που νομίζουμε ότι κατέχουμε πλήρως, απ' τα μπλουτζίν μέχρι το χρηματιστήριο κι αν βλέπαμε αμερικάνικες ταινίες πιο προσεκτικά, ίσως δε θα μας έπιαναν τόσο αμερικανάκια αργότερα...

Η πλοκή διαδραματίζεται προφανώς στη μετά-γουότεργκεϊτ, μετά-Βιετνάμ, μετά-γούντστοκ Αμερική, εκεί όπου ο λαός νιώθει απογοητευμένος απ' τους ηγέτες και ψάχνει μια φωνή που θα τον ανακουφίσει, θα εκφράσει την οργή του μ' έναν τρόπο λιγότερο απομονωτικό ή κι επικίνδυνο απ' τις βίαιες και παράνομες ενέργειες των δεκάδων επαναστατικών ομάδων αντάρτικου πόλεων που έχουν ξεφυτρώσει από καιρό κι είναι απαγορευτικά φίλιες προς το αντίπαλον κομμουνιστικό δέος.

Δυο βετεράνοι των ειδήσεων, ο ένας διευθυντής (Γουίλιαμ Χόλντεν) κι ο άλλος παρουσιαστής (Πίτερ Φιντς), αναπολούν πιωμένοι τις καλές μέρες της τηλεόρασης, καταλήγοντας ότι όλα γίνονται πλέον για το εμπόριο και την τηλεθέαση (ήδη απ' το 1976). Ο διευθυντής μόλις έχει ανακοινώσει στον παρουσιαστή την απολυσή του από άνωθεν λόγω κακών αριθμών.

Την επόμενη μέρα ο παρουσιαστής ξεσπά κι ανακοινώνει την πρόθεσή του ν' αυτοκτονήσει στον αέρα στην τελευταία του εκπομπή στο τέλος της εβδομάδας. Συνεχίζει με παρόμοια ζωντανά ξεσπάσματα όπου «λέει τα πράγματα με τ' όνομά τους» κι η τηλεθέαση εκτοξεύεται. Η καριερίστρια διευθύντρια προγράμματος (Φέι Ντάναγουεϊ) βλέπει χρυσωρυχείο εν όψει και του ετοιμάζει το δικό του εβδομαδιαίο φρικ-σόου,την ώρα του Προφήτη, Χάουαρντ Μπιλ.

Το προγραμματίζει αμέσως μετά το άλλο της διαμάντι, την «Ώρα του Μάο», μια εκπομπή με ντοκιμαντερίστικο υλικό τραβηγμένο live κατά τη διάρκεια τρομοκρατικών επιθέσεων ή απαλλοτριώσεων τραπεζών, πακέτο με σχολιασμό από αφροαμερικάνα ακτιβίστρια, μέλος του ΚΚΗΠΑ!!!

Σε μια απ' τις καλύτερες κορυφώσεις της ταινίας, ο Μπιλ συναντιέται με τον άνθρωπο-κεφαλή της πολυεθνικής μετά από την προσπαθειά του μέσω του σόου να αναστείλει την εξαγορά της εταιρείας από άραβες λεφτάδες για πατριωτικούς λόγους. Το μεγάλο αφεντικό τότε, με τρόπο θεατρικό που δε σηκώνει αντίρρηση, του εξηγεί τις αρχές του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και το τέλος των εθνικών κρατών μπροστά στην έγερση των πολυεθνικών εταιρειών και τον στέλνει πίσω να επανορθώσει.
 
Ο Μπιλ στην επόμενη εκπομπή του, λίγο πριν πέσει στο έδαφος λιπόθυμος για το συνήθες φινάλε, δηλώνει ότι η νίκη του «κινήματος» ήταν προσωρινή, η ήττα είναι δεδομένη κι ο υπόλοιπος κόσμος θα την γευτεί με διαφορά φάσης απ' τις ΗΠΑ για ευνόητους λόγους.

Ο Σίντνεϋ Λιούμετ, φυσικά, δεν είναι προφήτης σαν τον ήρωά του. Αποτυπώνει με πικρή σατιρική διάθεση την πραγματικότητα της εποχής του και δίνει τροφή σε όσους είναι πεινασμένοι για πληροφορία και άποψη απ' τον τόπο όπου αντικατοπτρίζεται συχνά-πυκνά το μέλλον του δικού μας. Το '76 δεν υπήρχε ίντερνετ αλλά υπήρχε κινηματογράφος κι η πληροφορία ήταν εμποτισμένη σε κάθε απεικόνιση του σύγχρονου κόσμου στη μεγάλη οθόνη.

Τότε, οι υπερβολές του «Network» θα μας φαίνονταν εξωτικές, σήμερα ίσως κουνήσουμε το κεφάλι και χαμογελάσουμε στραβά σε στιλ «κάτι μας είπες τώρα...»

Σημασία πλέον δεν έχει το «Τι», αλλά το «Πότε».