Ο Α. Πανούτσος και η δύναμη της συνήθειας

Στο χθεσινό του δημοσίευμα στην εφημερίδα SportDay ο καταπληκτικός Αντώνης Πανούτσος λέει: «Το Ιντερνετ θυμίζει αυτό που παλιά έλεγαν λαθρανάγνωση. Στεκόντουσαν οι τσαμπατζήδες κάτω από τα μανταλάκια που κρεμόντουσαν οι εφημερίδες και τις διαβάζανε. Τα περίπτερα, μάλιστα, είχαν ταμπελίτσες απέξω «Απαγορεύεται η λαθρανάγνωση». Με τα χρόνια ο κόσμος έβγαλε κάποια λεφτά για να έχει το φράγκο να αγοράζει την εφημερίδα και η λαθρανάγνωση σταμάτησε. Ηρθε να την ξαναζωντανέψει το Ιντερνετ.

Ετσι και εφημερίδα έχει είδηση, το Ιντερνετ θα την κάνει πόρνη, χωρίς μάλιστα να χρεώνει την είδηση. «Συνέλαβαν τον πρόεδρο του Σουδάν», είχαν χθες όλα τα ελληνικά site και blogs. Είχε το paparasblog.spot ανταποκριτή στο Σουδάν; Και το τραγικό είναι ότι μέχρι και οι εκδότες κατάλαβαν ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι και ανέβασαν τις εφημερίδες στο Διαδίκτυο. Μέχρι να μπατιρίσουν, να κλείσουν και οι παπάρες της ενημέρωσης του δικτύου να βγάζουν ειδήσεις για το τι έκανε το σκυλάκι τους».

Φαίνεται τελικά ότι όταν τα πράγματα αλλάζουν, ξαφνιάζουν δυσάρεστα ακόμη και τους ευφυέστερους ημών.

Αναρωτιέμαι πόσες εκ των ελληνικών εφημερίδων έχουν όντως ανταποκριτές στο Σουδάν. Γιατί από ό,τι ξέρω εγώ, οι συντάκτες των διεθνών ειδήσεων δεν είναι κρεμασμένοι στα τηλέφωνα να συνομιλούν με Τεχεράνη, Λονδίνο, Ουάσιγκτον και… Αντίς Αμπέμπα. Μάλλον το σιτε του CNN του Αλ- Τζαζίρα και του Reuters (κρυφο)κοιτάζουν και αρκετοί εξ αυτών, δεν μας το λένε κιόλας.

Η ταύτιση του χαρακτηρισμού ενός μέσου ως «ΜΜΕ» με τις ειδήσεις που αυτό περιέχει, είναι θέση που στερείται λογικών ερεισμάτων και που περισσότερο απηχεί τη συντεχνιακή σκέψη των συμπαθών «εφημεριδάδων». Τα blogs είναι ημερολόγια προσβάσιμα σε όλους- όχι όμως κρεμασμένα στα περίπτερα. Το να ισχυρίζεται κάποιος ότι «τα blogs δεν δικαιούνται να ισχυρίζονται ότι περιέχουν ειδήσεις αν όντως δεν τις έχουν» προϋποθέτει ότι τα ίδια τα blogs έχουν συμφωνήσει αφενός να εντάσσονται στην κατηγορία του ειδησεογραφικού μέσου και αφετέρου στα κριτήρια που επιτρέπουν αυτόν τον τίτλο.

Τα blogs μπορούν να περιέχουν ειδήσεις. Μπορεί και όχι. Το σημαντικό είναι ότι πια ο δέκτης- αναγνώστης έρχεται στη θέση να αξιολογεί ο ίδιος την αξιοπιστία των γραφομένων και όχι να την θεωρεί δεδομένη εμπιστεύόμενος όποιον έχει αυτοανακηρυχθεί δημοσιογράφος (αλήθεια με ποια κριτήρια εκτός από την ιδιότητα του δημοσιεύειν;).
Εκτός αν η… αγνή σφραγίδα του δημοσιογραφικού λειτουργήματος τίθεται αυτόματα με το που θα περιληφθεί αυτός στο μισθολόγιο μιας εφημερίδας, την οποία έχει αναγνωρίσει η ΕΣΗΕΑ..

Η αλήθεια είναι ότι με το διαδίκτυο και την ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας οι δημοσιογράφοι έχουν απωλέσει μέρος της εξουσίας τους να αποφασίζουν χωρίς καμία σταθερά- μόνοι αυτοί- τι είναι και τι δεν είναι «είδηση». Κατά τη γνώμη μου δικαίως. Το περίεργο είναι ότι, πριν έρθουν τα ζόρια, αν άκουγε κανείς παρέες δημοσιογράφων να μιλούν για το σινάφι τους θα φρίκαρε. Είμαι σίγουρος ότι με την ευθυκρισία που τον διακρίνει ο κ. Πανούτσος θα ήταν ένας από τυος αυστηρότερους κριτές της ποιότητας του μέσου δημοσιογράφου. 

Και να που τώρα, αρκετοί εκ των άλλοτε τιμητών δεν αναγνωρίζουν σε κανέναν "αναγνωστάκο" το δικαίωμα να κρίνει "τι είναι δεοντολογικό", "τι αποτελεί είδηση", "πως πρέπει να γραφτεί" και "τι τίτλο βγάζει" , εκτός αν έχει στην κατοχή του δημοσιογραφική ταυτότητα. Ας μην κρυβόμαστε. Η κοινότητα των δημοσιογράφων αποτελείται κατά πλειοψηφία από πληρωμένες γλίτσες και κατά μειοψηφία από δονκιχώτες που αυθαίρετα πιστεύουν ότι όντως επιτελούν λειτούργημα και ενημερώνουν τον κόσμο. Αυτοί θα πρέπει να είναι οι αποκλειστικοί κριτές του τι φτάνει στους αναγνώστες;

Όχι. Το μοντέλο αυτό δοκιμάστηκε και δεν λειτούργησε. Και για το λόγο αυτόν αντικαθίσταται εκ των πραγμάτων και όχι –προφανώς- από κάποιο σκοτεινό κέντρο φασιστίζουσας εξουσίας. Τώρα πια είναι η ώρα του αναγνώστη να πει τι εκτιμά ως είδηση και τι όχι. Οι σχετικοί ορισμοί ήταν αυθαίρετοι και χρεοκόπησαν. Μπορούμε να επιμένουμε σε αυτούς, όπως κάποιοι 50ρηδες εξακολουθούν να καπνίζουν Sante ή κάποιες 50άρες που φορούν «μωβ μακριές φούστες βγάζουν τα παιδιά τους Δανάη και Νεφέλη», αλλά θα είναι καθαρά για δική μας απόλαυση.

Όσο για αυτούς που δεν αποδίδουν την πηγή της είδησης, είναι προφανές ότι είναι ζήτημα ανθρώπου και του πως αντιλαμβάνεται ο καθένας τη δεοντολογία, και όχι τύπου μέσου. Αν δε ισχύουν όσα πρεσβεύει ο κ. Πανούτσος, ο αναγνώστης- χρήστης σύντομα θα απορρίψει αυτή την πηγή ενημέρωσης ως πλημμελώς ασκούσα τα ενημερωτικά της καθήκοντα. Αν όχι, ο αναγνώστης αυτός θα έχει βρει το μέσο που προορίζεται για αυτόν, και το μέσο θα έχει βρει τον αναγνώστη του.

Αυτά για τα blogs. Για τα ενημερωτικά sites τα σχόλια είναι περιττά, αφού είναι γνωστό πως πολλά εξ αυτών σε Ελλάδα και εξωτερικό λειτουργούν πολύ καλύτερα και πολύ εγκυρότερα από τις εφημερίδες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγάλοι εκδοτικοί όμιλοι δεν «ανεβάζουν» απλώς τις έντυπες εκδόσεις στο διαδίκτυο, αλλά σταδιακά μετατρέπονται σε sites. Όταν αυτή η μετάβαση ολοκληρωθεί, φαντάζομαι ότι η επίσκεψη σε αυτές τις ιστοσελίδες θα κοστολογηθεί- πρακτική που ήδη ακολουθεί η ηλεκτρονική έκδοση των Financial Times με μεγάλη επιτυχία.

Αλλά, όπως έλεγε και ο Αμερικανός καθηγητής, στατιστικολόγος και συγγραφέας, W. Edwards Deming , «δεν είναι απαραίτητο να αλλάξει κανείς. Η επιβίωση δεν είναι υποχρεωτική».

Υ.Γ. νομίζω πάντως πως ακόμα και αν οι γραφιάδες του δικτύου ξεμείνουν από ειδήσεις και χρειαστεί να γράφουν "για το σκυλάκι τους", πιθανότατα θα αρκεστούν σε λίγες δεκάδες λέξεων. Δεν θα έχουν το άγχος να γράψουν σώνει και καλά 1000 λέξεις «για να κλείσει η σελίδα».