Μη φαγώνεστε άδικα...

Πριν από κάμποσο καιρό βγήκε στις αίθουσες μια ταινία για τον γερμανό κανίβαλο που είχε βρει άνθρωπο που ήθελε να φαγωθεί μέσω αγγελίας και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Ομολογώ ότι έφυγα κάπου στα 2/3 της ταινίας, εκνευρισμένος απ' την προσπάθεια των δημιουργών μέσω της ηρωίδας φοιτήτριας-ερευνήτριας, να καταλάβουν δήθεν τι κρυβόταν πίσω απ' αυτή τη συμπεριφορά, πέφτοντας αργά αργά στην παγίδα της ρομαντικοποίησης του «μυστηριώδους», του «ακατάληπτου», του «ανήκουστου» και του «ειδεχθούς». Για μένα τον απλό παρατηρητή τα πράγματα είναι πιο απλά. Ένας ήθελε να φάει κάποιον. Κάποιος ήθελε να φαγωθεί. Βρέθηκαν μέσω του υπέροχου μέσου που λέγεται ίντερνετ κι έτσι τώρα έχουμε δυο επικίνδυνους τρελούς λιγότερους.

Το «γιατί» εξέφρασε μ' αυτόν τον τρόπο το δικαίωμα της αυτοδιάθεσής του θα το ερευνήσουν οι ειδικοί και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, αλλά είναι σίγουρα μια τελείως διαφορετική συζήτηση απ' το «πώς», το οποίο επιφέρει και τις συνέπειες. Κι ακόμα πιο σίγουρα —σα ραβέρσα του Γκιντάρας Εϊνίκις σίγουρα— δε χρειαζόμαστε άλλη μια ψυχαναλυτική προσέγγιση επιπέδου πρωινάδικου για τις σχέσεις με τη μάνα του, την ξεχωριστή του προσωπικότητα κ.ο.κ.

Το λέω αυτό γιατί πολύ συζήτηση έχει γίνει τελευταία γύρω απ' το αν τα πρόσφατα αλυσιδωτά φαινόμενα βίας χρήζουν ίδιας ή διαφορετικής αντιμετώπισης κι οι ερμηνείες με τις οποίες έχουμε βομβαρδιστεί έχουν κάνει τ' αυτιά μου να ματώσουν. Θέλουμε δε θέλουμε, κάθε μεθοδευμένη πράξη βίας από ενήλικο άτομο εμπεριέχει αναμφισβήτητα την έννοια της πρόθεσης, άρα και την έννοια της επίγνωσης των συνεπειών. Το «γιατί», όπως και πριν, είναι μια τελείως διαφορετική συζήτηση. Η ουσία είναι ότι όλες οι μεθοδευμένες πράξεις βίας, απ' όποια πλευρά κι αν προέρχονται, ιδιαιτέρως αν έχουν πολιτική χροιά, αποτελούν στον ίδιο βαθμό απειλή για τα στοιχειώδη δικαιώματα και τις αυτονόητες ελευθερίες μας. Τις τελικές συνέπειες, τις ιδιαιτερότητες και τα ελαφρυντικά της κάθε υπόθεσης τ' αποφασίζει προφανώς η δικαιοσύνη γιατί αυτός είναι ο σκοπός της. Το «γιατί» θα το αναλύσουν και θα το ερμηνεύσουν κάποιοι άλλοι, με ατέρμονες συζητήσεις, που στόχο τους θά 'χουν την άντληση χρήσιμων συμπερασμάτων και την κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων που γέννησαν τη βίαιη συμπεριφορά.

Μια τέτοια συζήτηση, έγινε μέσω άρθρων και διαδοχικών ανταπαντήσεων, μεταξύ διανοουμένων όπως ο Πασκάλ Μπρικνέρ, ο Ίαν Μπουρούμα και ο Τίμοθι Γκάρτον Ας. Το θέμα όμως ήταν το Ισλάμ κι η παρουσία του στην Ευρώπη με δεδομένη την έξαρση βίαιης, αντικοινωνικής ή και παράνομης συμπεριφοράς στους κόλπους των αντίστοιχων κοινοτήτων, είτε ως αντίσταση στη Δύση είτε ως πολιτισμική ιδιαιτερότητα. Αυτό το τελευταίο ήταν η καυτή πατάτα μεταξύ των οπαδών των αρχών του διαφωτισμού και των οπαδών του σχετικιστικού πολυπολιτισμικού μοντέλου ερμηνείας. Το ενδιαφέρον είναι ότι, παρ' ότι διανοούμενοι, η κουβέντα τους έπασχε από όλες τις ασθένειες μιας κουβέντας καφενείου, μόνο με περισσότερο φανταχτερή ορολογία και λιγότερες χριστοπαναγίες!

Για όποιον έχει κουράγιο και χρόνο, η συζήτηση βρίσκεται ολόκληρη εδώ... κι η διατριβή εφ όλης της ύλης του Γιούργκεν Χάμπερμαςεδώ... Αν καείτε με τους υπόλοιπους πάντως, αφήστε την τελευταία για άλλη μέρα γιατί ο άνθρωπος δεν παίζει.