Εκτός των τειχών – Μέρος 2ο
Μετά την προβολή της ταινίας “Entre Les Murs” του Λοράν Καντέτ, έγραψα ένα κείμενο που, πολύ στρογγυλεμένα, εξέφραζε το θυμό μου για όσα είδα στην ταινία και όσα μου θύμισαν αυτά.
Μετά την προβολή της ταινίας “Entre Les Murs” του Λοράν Καντέτ, έγραψα ένα κείμενο που, πολύ στρογγυλεμένα, εξέφραζε το θυμό μου για όσα είδα στην ταινία και όσα μου θύμισαν αυτά. Ως μοναχογιός καθηγητών, έχω μεγαλώσει μέσα στα φροντιστήρια κι έχω ζήσει από κοντά τη φύση μιας δουλειάς, που δεν μπορεί κανείς να την αφήσει έξω απ' τη ζωή του μόλις αφήνει την τάξη. Κι όμως, μ' έναν ενήλικο που έχει αναλάβει την ευθύνη, δε μπορώ παρά να είμαι σκληρότερος από ότι μ' έναν πιτσιρικά που δεν επέλεξε το ρόλο του.
Κοιτώντας πάλι όσα έγραψα προχτές και ανατρέχοντας στην ταινία, αντιλήφθηκα ότι δύο ήταν ουσιαστικά τα σημεία βρασμού για μένα.
Πρώτον, η ιδιότητα των ανθρώπων να μπλοκάρουν τη γνώση που δεν τους συμφέρει, να κάνουν τον κινέζο με λίγα λόγια, ώστε να διευκολύνουν τη θέση τους ή τη δουλειά τους και να ελαχιστοποιούν τις ευθύνες τους. Για κάποιο λόγο, παρ' ότι έχει περάσει αναγκαστικά απ' αυτή τη θέση, ο ενήλικος μπλοκάρει κάθε γνώση για το πως σκέφτεται ένα παιδί, τι θεωρεί σημαντικό και τι όχι, τι κάνει από εξαναγκασμό και τι με τη θέλησή του. Το μπράβο του, το δίνει όταν το παιδί έχει συμπεριφερθεί σαν ενήλικος, αντικατοπτρίζοντας τη δική του “γαματοσύνη” (λες και είναι επίτευγμα προσωπικό το να μεγαλώσει κανείς) ενώ οι επιπλήξεις, έχουν πάντα να κάνουν με το ότι το παιδί συμπεριφέρθηκε σαν... παιδί!
Κάποιος μου φαίνεται μονίμως χαμένος στην υπόθεση και κάποιος στήνει το παιχνίδι υπέρ του. Ένας ψυχαναλυτής ίσως έλεγε ότι ο ενήλικος ζηλεύει και αντιλαμβάνεται την περιφρόνηση των παιδιών σαν το δικό του θάνατο. Α, τον καημένο! Δε φταίει αυτός, μα ο χρόνος που 'ναι αμείλικτος.
Κι έρχομαι στο δεύτερο κουμπί μου, την ανάληψη της ευθύνης. Η κουλτούρα της ψυχοθεραπείας θριαμβεύει στο να μετατοπίζει τις ευθύνες για την αποτυχία των ανθρώπων σε μέρη τα οποία δεν μπορούν να επηρεάσουν πια, κολακεύοντας έτσι τον πληγωμένο εγωισμό τους, αλλά σίγουρα δεν προϋπήρξε της ευθυνοφοβίας. Μάλλον ανακαλύφθηκε εξαιτίας αυτής.
Και δεν ξέρω ποιος ή τι ευθύνεται γι' αυτό αλλά η νοοτροπία της απόρριψης των ευθυνών μας, έχει γίνει το στάνταρ στη σημερινή κοινωνία (την ελληνική μόνο;), των πολιτών και κατ' επέκταση των πολιτικών. Αντιστρόφως ανάλογα η ρητορική περί υπευθυνότητας είναι πιο πομπώδης από ποτέ (λόγω του διογκωμένου επικοινωνιακού παιχνιδιού;), κάνοντας το αναπόφευκτο χάσμα μεταξύ λόγων και πράξεων, γελοιωδώς τεράστιο. Συγκριτικά, το χαρακίρι των γιαπωνέζων, από γραφική βαρβαρότητα μετατρέπεται σε ύψιστη πράξη αυτοκριτικής ενισχύοντας τον παραλογισμό.
Σε απλά ελληνικά δεν έχω δει κανέναν να πιάνεται στα πράσα, να σηκώνει το χέρι, να λέει φταίω και να υπομένει τις συνέπειες, εκτός ίσως απ' το Μιχάλη Πελεκάνο που είναι καλό παιδί. Γιατί λοιπόν να το κάνει ο δάσκαλος ή ο πολιτικός, οι οποίοι αποτελούν κομμάτι των δομών και ξέρουν πως να κρυφτούν πίσω απ' αυτές όταν κάποιος “εκτός των τειχών” τους ζητήσει το λόγο.
Απ' την άλλη πάλι, η ζωή δε σταματάει για κανέναν και οι δουλειές πρέπει να γίνουν, ακόμα κι από ανεύθυνους ή ευθυνόφοβους ανθρώπους. Το θέμα είναι ποιος, αν όχι ο δάσκαλος, μπορεί ν' αναλάβει την ευθύνη της ανατροπής ενός τέτοιου κωμικοτραγικού σκηνικού;
Η συνέχεια στις οθόνες...
Κοιτώντας πάλι όσα έγραψα προχτές και ανατρέχοντας στην ταινία, αντιλήφθηκα ότι δύο ήταν ουσιαστικά τα σημεία βρασμού για μένα.
Πρώτον, η ιδιότητα των ανθρώπων να μπλοκάρουν τη γνώση που δεν τους συμφέρει, να κάνουν τον κινέζο με λίγα λόγια, ώστε να διευκολύνουν τη θέση τους ή τη δουλειά τους και να ελαχιστοποιούν τις ευθύνες τους. Για κάποιο λόγο, παρ' ότι έχει περάσει αναγκαστικά απ' αυτή τη θέση, ο ενήλικος μπλοκάρει κάθε γνώση για το πως σκέφτεται ένα παιδί, τι θεωρεί σημαντικό και τι όχι, τι κάνει από εξαναγκασμό και τι με τη θέλησή του. Το μπράβο του, το δίνει όταν το παιδί έχει συμπεριφερθεί σαν ενήλικος, αντικατοπτρίζοντας τη δική του “γαματοσύνη” (λες και είναι επίτευγμα προσωπικό το να μεγαλώσει κανείς) ενώ οι επιπλήξεις, έχουν πάντα να κάνουν με το ότι το παιδί συμπεριφέρθηκε σαν... παιδί!
Κάποιος μου φαίνεται μονίμως χαμένος στην υπόθεση και κάποιος στήνει το παιχνίδι υπέρ του. Ένας ψυχαναλυτής ίσως έλεγε ότι ο ενήλικος ζηλεύει και αντιλαμβάνεται την περιφρόνηση των παιδιών σαν το δικό του θάνατο. Α, τον καημένο! Δε φταίει αυτός, μα ο χρόνος που 'ναι αμείλικτος.
Κι έρχομαι στο δεύτερο κουμπί μου, την ανάληψη της ευθύνης. Η κουλτούρα της ψυχοθεραπείας θριαμβεύει στο να μετατοπίζει τις ευθύνες για την αποτυχία των ανθρώπων σε μέρη τα οποία δεν μπορούν να επηρεάσουν πια, κολακεύοντας έτσι τον πληγωμένο εγωισμό τους, αλλά σίγουρα δεν προϋπήρξε της ευθυνοφοβίας. Μάλλον ανακαλύφθηκε εξαιτίας αυτής.
Και δεν ξέρω ποιος ή τι ευθύνεται γι' αυτό αλλά η νοοτροπία της απόρριψης των ευθυνών μας, έχει γίνει το στάνταρ στη σημερινή κοινωνία (την ελληνική μόνο;), των πολιτών και κατ' επέκταση των πολιτικών. Αντιστρόφως ανάλογα η ρητορική περί υπευθυνότητας είναι πιο πομπώδης από ποτέ (λόγω του διογκωμένου επικοινωνιακού παιχνιδιού;), κάνοντας το αναπόφευκτο χάσμα μεταξύ λόγων και πράξεων, γελοιωδώς τεράστιο. Συγκριτικά, το χαρακίρι των γιαπωνέζων, από γραφική βαρβαρότητα μετατρέπεται σε ύψιστη πράξη αυτοκριτικής ενισχύοντας τον παραλογισμό.
Σε απλά ελληνικά δεν έχω δει κανέναν να πιάνεται στα πράσα, να σηκώνει το χέρι, να λέει φταίω και να υπομένει τις συνέπειες, εκτός ίσως απ' το Μιχάλη Πελεκάνο που είναι καλό παιδί. Γιατί λοιπόν να το κάνει ο δάσκαλος ή ο πολιτικός, οι οποίοι αποτελούν κομμάτι των δομών και ξέρουν πως να κρυφτούν πίσω απ' αυτές όταν κάποιος “εκτός των τειχών” τους ζητήσει το λόγο.
Απ' την άλλη πάλι, η ζωή δε σταματάει για κανέναν και οι δουλειές πρέπει να γίνουν, ακόμα κι από ανεύθυνους ή ευθυνόφοβους ανθρώπους. Το θέμα είναι ποιος, αν όχι ο δάσκαλος, μπορεί ν' αναλάβει την ευθύνη της ανατροπής ενός τέτοιου κωμικοτραγικού σκηνικού;
Η συνέχεια στις οθόνες...
