της Έλενας Μπούλια
Γελιέστε αν πιστεύετε ότι οι ”μεγάλοι” άνδρες της ιστορίας μας πέτυχαν τα κατορθώματά τους αποκλειστικά χάρη στις δικές τους φιλοδοξίες και ικανότητες. Σχεδόν πάντα υπήρχε πίσω τους μία τετραπέρατη, συχνά ραδιούργα, γυναίκα, που τους επηρέαζε, κατευθύνοντας αυτούς και πολλές φορές λαούς ολόκληρους μαζί τους.
Από τη στιγμή που η γυναίκα άρχισε να μορφώνεται, σε κάθε περίοδο της ιστορίας μας, τα θέλγητρά της προς τους άνδρες αυξήθηκαν, αφού η ευστροφία και η σοφία, σε συνδυασμό με το φυσικό κάλλος, ήταν αρκετά για να σαγηνεύσουν ακόμα και τις πιο σκληροτράχηλες ανδρικές ψυχές.
Τρανό παράδειγμα αποτελούν οι παλλακίδες της αρχαίας Ελλάδας, που με όπλα τη μόρφωση και την ομορφιά τους, και με αφορμή το μυστηριακό επάγγελμά τους, εισέρχονται στα υψηλά κοινωνικά στρώματα και έχουν λόγο και άποψη σε θέματα που αφορούν στα κοινά.
Η πλέον σημαντική και εξέχουσα προσωπικότητα αυτών είναι η Ασπασία, που ενώ κατηγορήθηκε ως πόρνη, ξεχώρισε μέσα στους πολιτικούς και φιλοσοφικούς κύκλους και αποτέλεσε πηγή γνώσης και σοφίας τόσο για τον δια βίου σύντροφό της Περικλή, όσο και για τον Πλάτωνα που μάλιστα, χρησιμοποιώντας λόγια του Σωκράτη, την αποκαλεί ”Δασκάλα στη ρητορική” και την υπερασπίζει με πάθος σε κάποια δίκη εναντίον της για ασέβεια.
Η Κλεοπάτρα και η Μεσσαλίνα έχουν επίσης παίξει σπουδαίο ρόλο στον ρωμαϊκό κόσμο μέσω της επιρροής που είχαν η πρώτη στον Αντώνιο αλλά και τον Ιούλιο Καίσαρα, τον οποίο μάλιστα έχρισε και βασιλιά της Αλεξάνδρειας, και η δεύτερη στον Καλλιγούλα, τον οποίο εξόντωσε κυριολεκτικά, και τον Κλαύδιο. Δεν πειστήκατε ακόμα;
Στη νεότερη ιστορία, και δη αυτή της Αργεντινής του 1945, εμφανίζεται η Εβίτα Περόν, η σύζυγος του συνταγματάρχη Χουάν Ντομίνγκο Περόν, που μεταξύ άλλων κατάφερε ακόμα και σήμερα, 50 περίπου χρόνια μετά το θάνατό της, να λατρεύεται σαν αγία. Η ιστορία της θυμίζει κάτι από την αρχαιότητα αφού ξεκινώντας την καριέρα της ώς τραγουδίστρια και ηθοποιός, η φήμη της δεν ευνόησε τις προθέσεις της.
Παραμένοντας όμως πιστή στην άνοδο του συζύγου της, μεσολαβόντας για να θεσπιστούν σημαντικότατοι νόμοι, όπως π.χ. το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, και υποστηρίζοντας τα συμφέροντα των κατώτερων στρωμάτων, κατάφερε να εξασφαλίσει το θαυμασμό των λαϊκών μαζών αλλά και την έχθρα των ανώτερων στρωμάτων. Και όλα αυτά τα έπραξε με σκοπό τη διατήρηση του περονισμού και την παραμονή του συζύγου της στην εξουσία. Άξιο λόγου είναι ότι ακόμα και μετά το θάνατό της το 1952, το ταριχευμένο σώμα της, χρησιμοποιήθηκε από τον άντρα της σαν δημόσιο προσκύνημα, με την ελπίδα πως έτσι θα συγκινούσε το λαϊκό αίσθημα και θα παρέμενε στην εξουσία.
Αλλά δεν είναι μόνο το πολιτικό πεδίο που ανέδειξε σημαντικούς άνδρες, υποστηριζόμενους από τις συζύγους τους. Στις αρχές του εικοστού αιώνα ο -πιο ”δημοκρατικός”- χώρος των επιστημών ανέδειξε ένα ζευγάρι που έμελλε να περάσει στην ιστορία για τις σημαντικότατες ανακαλύψεις του. Ο Πιερ και η Μαρία Κιουρί αποτέλεσαν χαρακτηριστικό παράδειγμα ζεύγους επιστημόνων που όχι μόνο δεν επισκίασε ο πρώτος τη δεύτερη, όπως συνηθίζεται, αλλά την υποστήριξε στις έρευνές της παραμελώντας τις δικές του.
Το αποτέλεσμα ήταν το Νόμπελ Χημείας που η Μαρία Κιουρί απέκτησε το 1911, το δεύτερο μετά από το Νόμπελ Φυσικής που δέχθηκε με τον άντρα της, για την ανακάλυψη του πολωνίου και του ραδίου. Στα επιτεύγματά της συγκαταλέγονται οι τεχνικές-ραδιολογικές υπηρεσίες της στο γαλλικό στρατό κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και το Ίδρυμα Κιουρί όπου λάμβαναν χώρα ιατρικές και θεραπευτικές αγωγές. Επιπλέον, το όνομά της, και πιο συγκεκριμένα το όνομα του συζύγου της, δόθηκε στη μονάδα μέτρησης της ραδιένεργιας, το κιουρί (Ci).
Ο χώρος της ελληνικής λογοτεχνίας έχει να απαριθμήσει αρκετούς κορυφαίους συγγραφείς. Φανερές ή άφαντες συνοδοιπόροι αυτών υπήρξαν οι γυναίκες τους που σε καιρούς δύσκολους, όπως αυτός της κατοχής, τους στάθηκαν και τους στήριξαν και πρόβαλαν το έργο τους, περισσότερο ίσως από όσο οι ίδιοι, μόνοι τους, θα μπορούσαν.
Δύο εξ αυτών, η Άννα Σικελιανού, σύζυγος του Άγγελου Σικελιανού, και η Ελένη Καζαντζάκη, δεύτερη σύζυγος του Νίκου Καζαντζάκη, σημαντικότατες λογοτέχνιδες και οι ίδιες, που όμως δεν αναγνωρίστηκαν στον βαθμό που τους άξιζε, έζησαν στη σκιά του ονόματος των συζύγων τους. Ποτέ τους όμως δεν παραπονέθηκαν που οι άνδρες τους έγραφαν, ενώ εκείνες έκαναν τις δουλειές του σπιτιού.
Προκαλεί μάλιστα ιδιαίτερη συγκίνηση μία επιστολή που έγραψε η ίδια η Άννα Σικελιανού στο σύντροφό της το 1945, η οποία καταλήγει έτσι, ”η ψυχή μου είναι γονατισμένη στο μεγαλείο της δικής Σου και Συ επίστεψες στο απάντημά μας για την πραγματοποίηση του μυστικού Σου έργου που το σηκώνω από τότε στα κατάβαθα του είναι μου.”
Μία ακόμα γυναίκα που έχει παίξει τεράστιο ρόλο στη ζωή όχι ενός, αλλά δύο ανδρών, είναι αναμφισβήτητα η Τζάκι Κένεντι-Ωνάση. Η καλλιέργεια, η ομορφιά και η επιβλητική της παρουσία την έστεψαν Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στο πλευρό του Τζον Κένεντι. Ο ρόλος της σ’αυτή τη θέση δε θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο επιτυχής. Η Τζάκι ήταν μορφωμένη, διέθετε άριστο γούστο και στύλ, μα κυρίως, αντικατόπτριζε το τότε πρότυπο της Αμερικανίδας γυναίκας. Η εικόνα που την ενδιέφερε να προβάλλει ήταν αυτή της άψογης συζύγου και μητέρας, που σκοπός της ήταν να διατηρεί μία δεμένη, ευτυχισμένη οικογένεια, ακόμα και αν αυτό σήμαινε να κάνει τα στραβά μάτια στις παρασπονδίες του Τζον.
Έτσι ο λαός της Αμερικής την αγάπησε και την έχρισε σύμβολο φινέτσας και αξιοπρέπειας. Τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που, μετά τη μυστηριώδη δολοφονία του Τ. Κένεντι, παντρεύτηκε τον Αριστοτέλη Ωνάση. Πολλοί θεώρησαν τότε πως επρόκειτο για γάμο συμφερόντων και πως ο Ωνάσης δεν αγάπησε ποτέ πραγματικά την ”τρελοαμερικάνα”, όπως την αποκαλούσε. Ωστόσο, με το γάμο αυτό εκείνος κατάφερε να εκτινάξει τη φήμη του στα ουράνια και να ”μπει στο μάτι” των Αμερικάνων, ενώ εκείνη να συνεχίσει να ζει μέσα στα πλούτη. Καθόλου άσχημη ανταλλαγή για έναν άντρα που, έτσι και αλλιώς, τα ήθελε όλα.
Στη σύγχρονη πολιτική σκηνή χαρακτηριστική είναι η πορεία μίας άλλης Πρώτης Κυρίας των Ηνωμένων Πολιτειών, της Χίλαρυ Κλίντον. Η δεύτερη αγάπη αυτής όμως σύντομα αποδείχθηκε πως είναι η πολιτική. Στην αποφοίτησή της, μάλιστα, από το κολλέγιο είπε, ”η πρόκληση τώρα είναι να ασκείται η πολιτική σαν την τέχνη που κάνει το αδύνατο δυνατό.”
Στο πανεπιστήμιο γνώρισε τον Μπιλ Κλίντον, με τον οποίο σύντομα παντρεύτηκε. Σκοπός της ήταν από τότε και μετά να διατηρήσει μία αγαπημένη οικογένεια εξισορροπώντας ανάμεσα σε ρόλους συζύγου, μητέρας, δικηγόρου και πολιτικού. Η ακέραιη στάση της κατά τη διάρκεια του ερωτικού σκανδάλου του συζύγου της με τη Μ. Λιουίνσκι, προκάλεσε τόσο θετικά όσο και αρνητικά σχόλια, ενώ εκείνη παρέμεινε στο πλευρό του μέχρι την ολοκλήρωση της οκταετούς θητείας του. Μία στάση που τελικά έγινε αντιληπτή, όταν η διακριτική αυτή γυναίκα αποφάσισε με τη σειρά της να μπεί στην αρένα της σκληρής πολιτικής και να κερδίσει ξανά τους ψηφοφόρους των Δημοκρατικών, τους οποίους ενδεχομένως να ”έχασε” ο άνδρας της.
Μετά τις εκλογές του 2000 λοιπόν, η Χίλαρυ Κλίντον έγινε η πρώτη Πρώτη Κυρία Γερουσιαστής της Ν. Υόρκης και η πρώτη γυναίκα που εκλέχθηκε ποτέ στην πολιτεία της Ν. Υόρκης. Οι εκλογές του 2008 δεν είναι μακριά και οι πιθανότητες να μετακομίσει ξανά στο Λευκό Οίκο φαίνονται να είναι με το μέρος της. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι κατά πόσο θα παίξει τότε ο σύζυγός της, εξίσου καλά, το δικό του ρόλο και θα την στηρίξει, χωρίς να την επισκιάσει, σ’αυτή της την προσπάθεια.
Πόσο ανιδιοτελείς γίνονται οι ”μεγάλοι” άνδρες όταν οι ρόλοι αντιστρέφονται και οι γυναίκες τους έρχονται στο προσκήνιο; Πόσο εύκολα μπορούν να κάνουν πίσω και να στηρίξουν τη σύντροφό τους, παραβλέποντας τα δικά τους χαρίσματα, τις δικές τους ικανότητες, προκειμένου να προβληθούν αυτά της συζύγου τους;
Μπορούν οι άνδρες στις μέρες μας να ξορκίσουν τον ανταγωνισμό των φύλων και να σταθούν από πίσω ή μήπως το γνωστό ρητό θα πρέπει να παραφραστεί σε ”μπροστά από κάθε ”μεγάλη” γυναίκα βρίσκεται... ένας άντρας”;
