God save the queen?

Έξω από την Αγγλία η θλίψη για τον θάνατο της Ελισσάβετ δεν είναι πάνδημη. Ας μην πάμε μακριά. Η εγχώρια κοινή γνώμη έχει χωριστεί ανάμεσα σε εκείνους που αντιμετωπίζουν τον θάνατο της βρετανίδας βασίλισσας κρίνοντας την μεταπολεμική ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας και την συμμετοχή του παλατιού σε αυτήν, άλλοι λυπούνται για την απώλεια ενός προσώπου-πολιτικού συμβόλου και οι φιλοβασιλικοί θρηνούν τον χαμό της εκπροσώπου του ισχυρότερου θρόνου στον κόσμο.

Έτσι, οι εκτελέσεις των Κυπρίων αγωνιστών στην δεκαετία του 1950 και το σκληρό αποικιοκρατικό πρόσωπο της Μεγάλης Βρετανίας είναι κάτι που αρκετός κόσμος συμψηφίζει με την ανάμνηση μιας σχεδόν αιωνόβιας και εξ αυτού άκακης γραίας. Δεν είναι παράλογο. Οι επιφανείς άνθρωποι είναι αναγκαστικά δεμένοι με την Ιστορία, καθώς θεωρείται ότι την διαμόρφωσαν σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό. Το είδαμε πρόσφατα και στον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ και την οξεία κριτική που ασκήθηκε για την επι των ημερών του κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Έφταιγε όμως ο κ. Pizza Hut για την πτώση του τείχους; Ευθυνόταν η Ελισσάβετ για τα εγκλήματα της βρετανικής αυτοκρατορίας στην Κύπρο, την Νοτιοανατολική Ασία και αλλού; Εμπεριστατωμένη απάντησηδεν μπορεί να δοθεί. Όσο αστείο είναι να πλεύσει κανείς στην θάλασσα της ενδεχομενικότητας («τι θα γινόταν αν…») για να καταλήξει σε ιστορικά συμπεράσματα, άλλο τόσο είναι να προσπαθήσουμε να ξεδιαλύνουμε τον ρόλο των σημαντικών προσωπικοτήτων από τα γεγονότα.

Προσοχή όμως: Μιλάμε για τα μεγάλου βεληνεκούς γεγονότα που μένουν εύκολα στη μνήμη των ανθρώπων, όπως οι πόλεμοι, οι καταστροφές, οι δολοφονίες, οι εναλλαγές εξουσίας και άλλα τέτοια. Με δύο λόγια για γεγονότα πολιτικής ιστορίας. Για τα κατώτερα στρώματα, για τους εργάτες, του συνταξιούχους, τους εξαθλιωμένους ανά εποχές πολίτες, τα γεγονότα της ζωής τους έμεναν οπωσδήποτε αμετάβλητα από τις πρωτοβουλίες των επιφανών και πολύ λίγο εξαρτώνταν από αυτά.

Και αυτό γιατί τα ιστορικά πρόσωπα, όπως και τα γεγονότα τείνουν να αποτελούν «προϊόντα» ιστορικών δυναμικών που έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και που συνδέονται με πολλούς παράγοντες κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς και πάει λέγοντας.

Που θέλω να καταλήξω;

Η Ελισσάβετ όπως και όλα τα πρόσωπα- «σημαίες», έπαιξε συγκεκριμένο ρόλο για το κράτος της, το οποίο χρησιμοποίησε την περσόνα της για να παράξει συμβολισμούς αιώνιας επιβίωσης του βρετανικού μεγαλείου, το οποίο έχει προ πολλού κακοφορμίσει.

Η εγχώρια δημοφιλία του βασιλικού θεσμού (ασχέτως εθνικότητας) προκύπτει από την επιθυμία μας να χαζεύομε τις παραμυθοζωές των άλλων∙ να κοιτάζουμε τις βιτρίνες της καλοζωίας και να ξεχνάμε την δική μας καθημερινότητα. Όποιοι εξ ημών το συνειδητοποιούν πιστεύω πως πρέπει να νιώθουν  ελεύθεροι να βουτήξουν στη λάμψη του βασιλικού πρωτοκόλλου απαλλαγμένοι από την ανάγκη να επικρίνουν δημόσια την βρετανική πολιτική δεκαετιών.

Είναι όπως η παλιά τηλεοπτική «Δυναστεία»: Ή έβλεπες και το ευχαριστιόσουν ή δεν έβλεπες και πάλι το ευχαριστιόσουν. Το να έβλεπες για να διακηρύξεις την αντίθεσή σου στα θεάματα «της χλιδής του πλούτου και της καπιταλιστικής σήψης» ήταν απλώς ανόητο.