Να μπορούμε να κρίνουμε τους Σεφερλήδες

Η δικαστική διαμάχη της Έλενας Ακρίτα με τον Μάρκο Σεφερλή που ήρθε πάλι στην επικαιρότητα λόγω της πρωτόδικης δικαίωσης του κωμικού, εγείρει μια σειρά ζητημάτων, πέρα από τα προφανή.

Δεν θα πω ότι ο λόγος του Μάρκου Σεφερλή και η ποιότητα των αστείων του είναι κάτι που μου φαίνεται ανεκτό. Οι επιλογές του της τελευταίας δεκαετίας σχετικά με το ποιον θα σατιρίσει και το πώς θα απευθυνθεί στα πλήθη για να διασκεδάσουν με αυτή τη σάτιρα είναι επιεικώς απαράδεκτες.

Τα σεξιστικά αστεία για τις γυναίκες που ντύνονται «κάπως» και φέρονται «κάπως» ή για τους υπέρβαρους ή για τους Αλβανούς που κλέβουν θυμίζουν παιδάκι δημοτικού. Και μάλιστα παιδάκι δημοτικού που δεν του έχει κανείς ακόμη εξηγήσει τίποτα σχετικά με το πως να μην είναι κωλόπαιδο, τι θα πει αισθητική και πώς φέρεται ένας άνθρωπος που νοιάζεται τους άλλους.      

Η πιο πρόσφατη εμφάνισή του σε τηλεοπτική σειρά εξακολουθεί στο ίδιο μοτίβο- επιλογή για την οποία τρώει κράξιμο. Τον νοιάζει; Όχι και πολύ. Η καριέρα του πηγαίνει περίφημα: το κοινό συρρέει στις παραστάσεις του και οι ταινίες του γίνονται επιτυχίες. Θα ήθελε και την έξωθεν καλή μαρτυρία των «άλλων», των κουλτουριάρηδων, αλλά, όπως ξέρουν όσοι βγάζουν χρήματα από τον λαϊκισμό, μεγάλη σημασία δεν έχει.

Τι πρέπει να κάνει μια συντεταγμένη πολιτεία σε αυτή την περίπτωση; Η απαγόρευση μοιάζει με εύκολη απάντηση, αλλά δεν είναι. Η διαδικασία με την οποία θα κρίνεται ποιος εν τω λόγω του ασχημονεί και πρέπει να περιορίζεται, αναγκαστικά θυμίζει λογοκρισία και άρα ενέχει επικινδυνότητα για την δημοκρατία. Ο περιορισμός του λόγου πρέπει να ασκείται με μεγάλη φειδώ και με όσο γίνεται πιο προκαθορισμένες περιπτώσεις, ώστε να αποφεύγονται διασταλτικές ερμηνείες.

Άρα, θα αναρωτηθεί κάποιος, δεν έχουμε κανένα όπλο ενάντια στον τοξικό λόγο τύπου Σεφερλή; Έχουμε. Την αντίπαλη ελευθερολογία· την δυνατότητα ημών των υπολοίπων να αρθρώνουμε έναν λόγο επικριτικό σε αυτού του τύπου τις συμπεριφορές.

Το 2018 η Έλενα Ακρίτα είχε στηλιτεύσει τον λόγο του Σεφερλή για ρατσισμό και σεξισμό με σκληρές εκφράσεις. Ο κωμικός έκανε μήνυση και στην ίδια και στην εφημερίδα Τα Νέα, ζητώντας την κράτηση της Ακρίτα και αποζημίωση 100.000 ευρώ. Τις προάλλες το δικαστήριο τον δικαίωσε πρωτόδικα ορίζοντας το ύψος της αποζημίωσης στις 8.000 ευρώ, και δίνοντας μια δυστοπική εικόνα για το μέλλον της ελευθεροτυπίας και της ελεύθερης διατύπωσης κριτικής.

Αν η πολιτεία δεν πρέπει να περιορίζει του σεφερλήδες δεν πρέπει να περιορίζει και τους επικριτές τους, γιατί τότε η θέση που παίρνει είναι ξεκάθαρη και δεν είναι κολακευτική για κανέναν μας.