Θα συνεχίσει η ειρήνη να αποτελεί ευρωπαϊκό κεκτημένο;

Στον 21ο αιώνα, όταν γίνεται πόλεμος και μάλιστα στην Ευρώπη, την θεωρούμενη πρωτοπόρο ήπειρο σε όρους προηγμένων διακρατικών σχέσεων, ευμάρειας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οικοδόμημα αυτού που λέμε «μεταψυχροπολεμικός πολιτισμός» πάει περίπατο.

Και αν οι επεμβάσεις των δυτικών στην πρώην Γιουγκοσλαβία έμοιαζαν με αναμενόμενα απόνερα της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανακινεί προσεκτικά αρχειοθετημένες στην ιστοριογραφία και τις αναμνήσεις μνήμες του πρώτου μισού του 20ου αιώνα και ανατρέπει βεβαιότητες των τελευταίων 30 ετών.

Ένα από τα πράγματα που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ως εγχώρια κοινή γνώμη, είναι ακριβώς η ιστορικότητα των όσων συμβαίνουν βορειοανατολικά των Βαλκανίων. Σε αυτό δεν μας βοηθά η οπαδικού τύπου επιχειρηματολογία που συμπυκνώνεται στο «εσύ με ποιον είσαι;». Δεν πρόκειται για διαγωνισμό της Eurovision τηλεθεατή μου, αλλά για πόλεμο που θα σημάνει την απώλεια ζωών και θα εκτοξεύσει το κόστος της καθημερινότητας όλων μας, για να αναφέρουμε μόνο όσες επιπτώσεις θα είναι άμεσα ορατές.

Κυρίως όμως θα έχει ξαναφέρει στο τραπέζι των διακρατικών σχέσεων την κουλτούρα της πολεμικής αναμέτρησης∙ θα έχει νεκραναστήσει μια ακόμη σκοτεινή δυνατότητα  στο αδυσώπητο πεδίο των οικονομικών και πολιτικών συναλλαγών. Έλειψε ποτέ η απειλή του πολέμου από τις διακρατικές σχέσεις του πλανήτη; Όχι, βέβαια και αυτό το ξέρουμε καλά στην Ελλάδα λόγω της πάγιας συμπεριφοράς της τουρκικής ηγεσίας.

Ακόμη και εκεί όμως μέχρι σήμερα, η ελληνική διπλωματία ψέγει τους Τούρκους που τολμούν να πουν ότι η επέκταση των χωρικών μας υδάτων είναι “casus belli”, προτάσσοντας το επιχείρημα πως ακόμη και η απειλή για πόλεμο είναι εν μέρει πολεμική πράξη, η οποία αμφισβητεί έργω το ευρωπαϊκό  κεκτημένο της ειρήνης.

Αυτό το κεκτημένο είναι πλέον εν αμφιβόλω. Για τον λόγο αυτό είναι αδιανόητο να συζητάμε και να ζητάμε δημόσια οτιδήποτε άλλο εκτός από την άμεση κατάπαυση του πυρρός και την ειρήνευση: για να μην εθιστούμε και εμείς οι ίδιοι στην ανοχή του πολέμου.

Στην κατεύθυνση αυτή βοηθά το γεγονός ότι οι ηγετικές ομάδες Ρωσίας και Ουκρανίας είναι εξίσου αντιπαθείς, ούσες τουλάχιστον αυταρχικές και αντιδημοκρατικές στην μία περίπτωση, και ακροδεξιές-νεοναζιστικές στην άλλη. Εξισώνει μήπως αυτό το τυχαίο γεγονός την συμπεριφορές της Ρωσίας και της Ουκρανίας; Σε καμία περίπτωση. Η Ουκρανία αποτελεί ανεξάρτητο κράτους του οποίου οι πολίτες επέλεξαν μέσω εκλογών την ηγεσία τους. Ακόμη και αν ο Πούτιν ήθελε να ανατρέψει την κυβέρνηση Ζελένσκι λόγω της πολιτικής της ταυτότητας, οποιαδήποτε επέμβαση- πόσο μάλλον στρατιωτική- είναι αδιανόητη.

Αυτό το «αδιανόητη» είναι και πρέπει να είναι μέρος των πολιτικών αρχών του κόσμου στον οποίο θέλουμε να ανήκουμε. Αν το ξεχάσουμε ή το σχετικοποιήσουμε, θα έχουμε πετάξει ογδόντα χρόνια ευρωπαϊκής ιστορίας. Δεν έχουμε τέτοια πολυτέλεια.