Ναι, όλοι πρέπει να πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο

Δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον σοβαρό λόγο για τον οποίο να ισχύει η ελάχιστη βάση εισαγωγής στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Δηλαδή, για να είμαι ειλικρινής μπορώ να φανταστώ δύο, αλλά δεν θεωρώ κανέναν τους ηθικό. Ο ένας έχει να κάνει με την πολυτραγουδισμένη από την αντιπολίτευση σχέση του Πρωθυπουργού με την ιδιωτική εκπαίδευση- κάτι για το οποίο κατηγορούνταν και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον καιρό της Πρωθυπουργίας του. Βάσει αυτής της λογικής, πολλοί από όσους δεν κατάφεραν να εισαχθούν θα απευθυνθούν στα ιδιωτικά κολλέγια, τα οποία έτσι θα ωφεληθούν.

Ο άλλος πιθανός λόγος έχει να κάνει με την ελαφρώς εκδικητική όψη της αριστείας- μηχανική που θα μπορούσε να συνοψιστεί στο «αν δεν μου αποδείξεις ότι μπορεί να κάνεις κάτι για αυτό που θέλεις, δεν σ’ το δίνω με τίποτα, ακόμη και αν για εμένα είναι δωρεάν». Σε αυτή τη λογική επιπρόσθετα υπάρχει μια προτεστανττικού τύπου επιταγή τύπου «τι έκανες για να το αξίζεις;».

Δεν θα επιχειρήσω να στραφώ εναντίον κανενός από τους δύο λόγους, αφού κανείς δεν φαίνεται ικανός να τεκμηριώσει μια δέσμη κυβερνητικών αποφάσεων.

Το πολιτικό διακύβευμα στην συζήτηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής είναι η παιδεία. Πόσο θέλουμε τα παιδιά μας να αποκτούν ανώτατη μόρφωση; Πόσο θέλουμε να μαθαίνουν να αμφισβητούν και να ερευνούν; Πόσο θέλουμε να έχουν κατακτήσει την επιστημονική μέθοδο; Τα οφέλη της φοίτησης στο πανεπιστήμιο δεν αφορούν απλώς την εξειδίκευση σε κάποιον τομέα όπου ο κάθε ένας θέλει να δραστηριοποιηθεί, αλλά πολύ περισσότερα.

Η καλλιέργεια και η απόκτηση τρόπων γνώσης μας εφοδιάζουν με «ασπίδες». Ασπίδες για να αποκρούουμε τον ρατσισμό, τις διακρίσεις, τις καταπιέσεις. Ασπίδες για να αναγνωρίζουμε εγκαίρως τα αντιδημοκρατικά μορφώματα, ασπίδες για να μην αποτελεί μόνο μας ιδανικό το κυνήγι του πλούτου. Η ανώτατη φοίτηση τελικά εξυπηρετεί την κοινωνία περισσότερο από αυτόν που φοιτά.  

Προφανώς και η ανώτατη παιδεία θα πρέπει να παρέχει συγκεκριμένη κατάρτιση και να μην είναι ένα άθροισμα γενικών γνώσεων, σαν μια «αγωγή του πολίτη για ενήλικες» που θα έχει σκοπό να μας μάθε να μην χτυπάμε τα άλλα (μεγάλα) παιδάκια. Αλλά δεν πρέπει να είναι αυτός, η εξειδίκευση, ο βασικός λόγος ύπαρξής της. Και για αυτό έχει σημασία να μείνει δημόσιο αγαθό. Και προσβάσιμο σε όλους.

Σε όλους; Μα, δεν γίνεται όλοι να πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο, σωστά;

Λάθος. Όλοι πρέπει να πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο ή σε ανώτατη βαθμίδα  εκπαίδευσης τέλος πάντων, ανάλογα με αυτό που τους ενδιαφέρει. Αυτό δεν θα πει ότι τελικά θα εργάζοντια όλοι ως επιστήμονες. Τουλάχιστον όμως θα έχουν επιστημονική παιδεία και την ευκαιρία να διαλέξουν μόνοι τους αν θέλουν να την κάνουν επάγγελμα.

Βάσει αυτής της συλλογιστικής, κακώς το ελληνικό κράτος έχει μια συγκεκριμένη χωρητικότητα σε ό,τι αφορά σπουδαστές ανώτατης παιδείας. Αφού όμως την έχει, ποια είναι η κοινωνική σημασία του να μην την αξιοποιεί κατά το μέγιστο δυνατόν; Ακόμη και αν αυτά τα χρήματα επιστρέφουν κάπως στο δημόσιο πανεπιστήμιο και το βελτιώνουν, το όλο σχήμα θα σημαίνει περισσότερα για λιγότερους (εισαχθέντες), γεγονός που ενισχύει την ανισότητα μια που- αν δεν κάνω λάθος- δεν είχαν όλοι οι υποψήφιοι τις ίδιες ευκαιρίες για να επιτύχουν.