Τηλεθεατές διψασμένοι για εκδίκηση

“Και ο Φραντζής στα 8 χρόνια βγήκε πάντως», σχολίαζε το σαββατοκύριακο συνδαιτημόνας μου, μιλώντας για την προοπτική “πρόωρης” αποφυλάκισης του δολοφόνου της νεαρής Καρολάιν. Η σύνδεση των δύο αποτρόπαιων εγκλημάτων με την εκτιμώμενη ως χαμηλή ποινή για τους δράστες ξεκίνησε μια συζήτηση για τις ποινές σωφρονισμού και το νόημά τους.

Προφανώς όταν κανείς βρεθεί στη θέση των οικείων ενός δολοφονηθέντος η επιθυμία του θα είναι η μέγιστη τιμωρία για τον δράστη. Η «εκδίκηση» στις περιπτώσεις αυτές μοιάζει να βοηθά τον πενθούντα να εξοικειωθεί με την απώλεια, και φαίνεται σαν δικαίωση του νεκρού. Από την πλευρά αυτή είναι μια ανθρώπινη επιθυμία. Η κοινωνία όμως δεν πρέπει να λειτουργεί κατ΄ αυτόν τον τρόπο και με αυτά τα κίνητρα. Η έννομη τάξη δεν εκδικείται, αλλά σωφρονίζει και παραδειγματίζει.

Ο σοφρωνισμός του δράστη είναι η πρωταρχική επιδίωξη του συστήματος για αυτό άλλωστε καλείται και «σωφρονιστικό». Άρα, ο δράστης δεν έχει νόημα να σαπίσει στη φυλακή, όσο και αν αυτό ικανοποιεί τους δικούς του ή το αιμοδιψές κοινό που ακονίζει τα νύχια του με τη βοήθεια των ακούραστων αστυνομικών ρεπορτάζ, μια που ο θυμός πουλάει.   

Μία άλλη ακόμη σημαντική λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος, η οποία συνδέεται με τον σωφρονισμό, είναι η προφύλαξη του συνόλου από τυχόν μελλοντικά εγκλήματα του δράστη. Σε αυτό το ζήτημα, η πληροφορία για το ποινικό παρελθόν του Βούλγαρου βιαστή της καθαρίστριας δίνει αφορμή για ουσιαστική συζήτηση.

Ο βιαστής της 50αχρονης γυναίκας είχε φυλακιστεί για βιασμό και είχε αποφυλακιστεί με διάταξη του προηγούμενου ποινικού κώδικα. Από μόνο του αυτό δεν είναι προβληματικό. Προβληματικό γίνεται όταν συνδυάσει κανείς αυτήν την πληροφορία με την μηδενική ψυχιατρική και ψυχολογική παρατήρηση των αποφυλακιζόμενων παραβατών. Οι αποφυλακίσεις κρατουμένων είναι κάτι θεμιτό. Θέλουμε οι άνθρωποι να μην είναι έγκλειστοι, θέλουμε οι άνθρωποι να έχουν μια κανονική ζωή και να είναι ενταγμένοι στην κοινωνία μας.

Ανάλογη όμως με το σε ποιο στάδιο είναι ο κάθε αποφυλακιζόμενος πρέπει να είναι η επιτήρησή και η παρακολούθησή του. Έτσι και θα υποστηρίζεται η σταδιακή του επανένταξη καθώς θα φεύγει από το δηλητηριώδες περιβάλλον της φυλακής, και θα διασφαλίζεται ότι οι παρορμήσεις του δεν θα αποτελούν απειλή για άλλα μέλη της κοινωνίας.

Αυτό όμως είναι μια δυναμική διαδικασία που απαιτεί προσωπικό, όπως κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, ψυχιάτρους και μια σειρά από υπαλλήλους που θα συγκεντρώνουν και θα αξιολογούν στοιχεία για τα πρώτα αυτά στάδια ελευθερίας ενός ποινικού κρατουμένου.

Οι απόψεις για το τι θέλουμε να πετύχουμε με τις ποινές στους παραβάτες- σε όλο το εύρος των παραβατικών συμπεριφορών- είναι ζήτημα πολιτικό. Και είναι, ας το πω άλλη μία φορά, απαράδεκτο τέτοια ζητήματα λειτουργίας της δικαιοσύνης να απουσιάζουν πάντα και εντελώς από τις προεκλογικές συζητήσεις.