Η ηθική βάση του "ακαταδίωκτου"

Πολλές αντιδράσεις, διαβάζω, έφερε η τροπολογία που πέρασε τις προάλλες στη Βουλή σχετικά με το «ακαταδίωκτο» των μελών της επιτροπής των λοιμωξιολόγων,. Πρόκειται για απονομή ασυλίας έναντι νομικών εγκλήσεων, οι οποίες σχετιζονται με τις αποφάσεις που έλαβαν διαρκούσης της πανδημίας.

Ο λόγος φαίνεται προφανής: Δεν πρέπει ο κάθε πυροβολημένος αρνητής της πανδημίας και ο κάθε ψεκασμένος που θεωρεί ότι στις μάσκες φωλιάζει ο Σατανάς, να τραβάει στα δικαστήρια τους επιστήμονες που- αμισθί- προσφέρθηκαν να βοηθήσουν την κατάσταση. Η όλη κίνηση έχει λογική βάση. Το πρόβλημα ξεκινά από το ότι όλο αυτό το σύστημα (των λοιμοξιολόγων, των πυροβολημένων αρνητών, των δικαστηρίων) υπάρχει μέσα σε ένα ευρύτερο δικαιικό σύστημα και δεν είναι μια μικρή νησίδα πολιτισμού μέσα σε μια ζούγκλα όπου ο καθένας κάνει ό,τι θέλει και κοιτάζει να προστατευθεί όπως μπορεί.

Στις οργανωμένες κοινωνίες η νομική προστασία που μπορεί να αναζητήσει κανείς, ακόμη και αν είναι δημόσιο πρόσωπο ή έχει δημόσιο αξίωμα, είναι εκεί για να φυλάξει τον φορέα του δικαιώματος από παράλογες κακοτοπιές. Ωραία, θα πει κάποιος, θα το φυλάξει όντως. Κανένα ελληνικό δικαστήριο δεν θα δικαίωνε κάποιον που κατηγορεί, ας πούμε, τον πρόεδρο του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου για το ότι το παιδί του «αναγκάστηκε» να βάλει μια μπατονέτα στη μύτη του. Ο χρόνος που θα ξοδέψει στα δικαστήρια αυτός ο άνθρωπος; Η έκθεσή του ως κατηγορούμενου; Που συνυπολογίζονται αυτά; 

Εδώ έχουμε μια περίπτωση «σύγκρουσης δημόσιου συμφέροντος». Από τη μια η ταλαιπωρία στην οποία ενδεχομένως (και τονίζω το ενδεχομένως) θα υποβληθεί κάποιος, και από την άλλη μια αφ’ υψηλού περιφρόνηση των δικαιωμάτων που εξασφαλίζει το Σύνταγμα σε όλους τους έλληνες πολίτες. Και λέω περιφρόνηση γιατί δεν είναι τίποτα άλλο όταν αποφασίζεις να στερήσεις από την πολιτεία και τους πολίτες το δικαίωμα να ελέγξουν κάποιους μη εκλεγμένους λειτουργούς, των οποίων μάλιστα ο λόγος καθορίζει το βαθμό της ελευθερίας όλων μας τον τελευταίο χρόνο. 

Το ότι μια τέτοια νομική... παρέκβαση δεν προβλέπεται σαν ενδεχόμενο από το Σύνταγμα έχει λογική: «Όποιος έχει εξουσία, πρέπει να ελέγχεται». Μα, τι είδους εξουσία είχαν και έχουν οι λοιμοξιολόγοι, ίσως αναρωτηθεί κάποιος. Μεγάλη, από τη στιγμή που η Κυβέρνηση έπαιρνε και παίρνει τις αποφάσεις της επ΄ ονόματι των εισηγήσεών τους. Τι σημαίνει πρακτικά το «εισηγήσεις»; Ότι η ευθύνη που προβλέπεται για κάθε μέλους της επιτροπής είναι μόνο ηθική και όχι νομική. Αυτό βέβαια πριν θεσπιστεί το ακαταδίωκτο, αφού με την θέσπισή του η Κυβέρνηση μας υπέδειξε ότι δεν είναι καθόλου παράλογο να θεωρούμε τα μέλη και νομικά υπόλογα.

Ας επιμείνουμε όμως στην ηθική πτυχή.      

Μιλώντας για την πανδημία του covid είναι σαφές ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ζήτημα αμιγώς ιατρικό, αλλά με ένα ζήτημα δημόσιας υγείας, από αυτά που να τα διαχειριστούμε χρειάζεται όχι μόνο τεχνοκρατική προσέγγιση, αλλά και ανάλυση της κοινωνίας και των χαρακτηριστικών της, των αναγκών και των ηθών. Με άλλα λόγια για να έχει ηθική εγκυρότητα η εξουσία της επιτροπής θα πρέπει τουλάχιστον να μετέχουν σε αυτήν και αρκετές ακόμη ειδικότητες επιστημόνων, όπως κοινωνιολόγοι και ανθρωπολόγοι. Ο τρόπος που λειτουργεί η επιτροπή είναι η απόδειξη του πως η επιστήμη μπορεί, με τους κατάλληλους χειρισμούς, να ασκεί πολιτική. Αυτό κάθε άλλο παρά τεκμηριώνει δικαίωμα ακαταδίωκτου.