Ας μην τα πάρει όλα ο άνεμος
Αν και το σήμερα δνε νοιάζεται για την αυριανή μνήμη, πρέπει να έχουμε τον νου μας για υπερβολές της (δίκαιης) πολιτισμικής αλλαγής που συντελείται.
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
Το κατέβασμα του «Όσα παίρνει ο άνεμος» από το HBO max για αντιρατσιστικούς λόγους, είτε είναι προσωρινό είτε μόνιμο, εξέθεσε μια νέα πτυχή αυτού που ονομάστηκε «πολιτική ορθότητα»- όρος που ήδη θεωρείται προσβλητικός και προβληματικός.
Η διαπίστωση της διάσπαρτης ύπαρξης χαμηλής έντασης ρατσισμών σε όλες τις δυτικές κοινωνίες και η προσπάθεια να παταχθούν εντείνεται τα τελευταία χρόνια, πετυχαίνοντας μια σειρά από σημαντικές «νίκες της καθημερινότητας». Κατά κοινή ομολογία υπήρχε, και φυσικά υπάρχει, πολύς δρόμος να διανυθεί ακόμα ώστε οι κοινωνίες να αντιμετωπίζουν ισότιμα όχι μόνο μειονοτικές ομάδες, αλλά και τις γυναίκες ή τους έγχρωμους συμπολίτες κλπ.
Η μάχη αυτή δεν είναι εύκολη. Και δεν είναι εύκολη γιατί δεν υπάρχει κάποιος ή κάτι που να αποτελεί το κέντρο ή τα κέντρα εκπομπής ρατσισμού, αλλά οι εστίες είναι παντού: γύρω μας και μέσα μας. Αυτός ο πολιτισμικός μετασχηματισμός των ανώτερων κυρίως στρωμάτων προς την σωστή κατεύθυνση είναι τώρα σε εξέλιξη και δεν φαίνεται να ολοκληρώνεται σύντομα- άλλωστε αυτά τα πράγματα δεν γίνονται γρήγορα, αλλά εμπεδώνονται σταδιακά. Έτσι, πρέπει να περάσουν χρόνια μέχρι να μπορέσουμε να κάνουμε μια αποτίμηση αυτής της πορείας και να παρατηρήσουμε αυτή την μετακίνηση της νοοτροπίας μας, που πρέπει να θεωρείται βέβαια.
Σε αυτή την πορεία θα υπάρξουν και υπερβολές. Θα μοιάζει με αντίπαλο, κάτι που δεν είναι πραγματικά αντίπαλος αλλά μάρτυρας, τεκμήριο, τέχνη. Ναι, αυτό που έγινε με το «Όσα παίρνει ο άνεμος» ή με το άγαλμα του δουλέμπορου στη Βρετανία θα ξαναγίνει. Και θα ξαναγίνει γιατί το συλλογικό θυμικό δεν κοιτά τα πράγματα από μακριά και με ψυχραιμία, δεν γράφει την ιστορία τους· τα ζει.
Ωστόσο, σε αυτή τη διαδικασία ένα πράγμα δεν έχουμε την πολυτέλεια να μην διατηρήσουμε: την μνήμη και τα τεκμήρια που μας δίνουν πληροφορίες για αυτή.
Ακόμη και αν το άγαλμα που καταστράφηκε ήταν εγνωσμένης καλλιτεχνικής αξίας, δεν θα έλεγα εύκολα το «κρίμα», ακόμη και αν είχε καταστραφεί ολοσχερώς. Η καταστροφή του ήταν μέρος της ιστορίας του και το συμβολικό φορτίο που εξέπεμπε όταν τοποθετήθηκε στο βάθρο του προς δόξα του Έντουαρντ Κόλστον, αλλά μετασχηματίστηκε και συμβόλισε την αντιρατσιστική οργή για τον θάνατο ενός ακόμη μαύρου.
Η μνήμη όμως είναι κάτι ακόμη ακριβότερο από τα έργα. Το κυνήγι των απανταχού «Όσα παίρνει ο Άνεμος» ίσως είναι το αντίτιμο που θα πρέπει να καταβάλουμε για να έχουμε κοινωνίες ισονομίας και δικαιοσύνης. Πρέπει όμως να έχουμε τον νου μας στο τι είναι υπερβολή και τι όχι. Μπορούμε και πρέπει να φροντίσουμε την αυριανή μνήμη, σήμερα.
Η διαπίστωση της διάσπαρτης ύπαρξης χαμηλής έντασης ρατσισμών σε όλες τις δυτικές κοινωνίες και η προσπάθεια να παταχθούν εντείνεται τα τελευταία χρόνια, πετυχαίνοντας μια σειρά από σημαντικές «νίκες της καθημερινότητας». Κατά κοινή ομολογία υπήρχε, και φυσικά υπάρχει, πολύς δρόμος να διανυθεί ακόμα ώστε οι κοινωνίες να αντιμετωπίζουν ισότιμα όχι μόνο μειονοτικές ομάδες, αλλά και τις γυναίκες ή τους έγχρωμους συμπολίτες κλπ.
Η μάχη αυτή δεν είναι εύκολη. Και δεν είναι εύκολη γιατί δεν υπάρχει κάποιος ή κάτι που να αποτελεί το κέντρο ή τα κέντρα εκπομπής ρατσισμού, αλλά οι εστίες είναι παντού: γύρω μας και μέσα μας. Αυτός ο πολιτισμικός μετασχηματισμός των ανώτερων κυρίως στρωμάτων προς την σωστή κατεύθυνση είναι τώρα σε εξέλιξη και δεν φαίνεται να ολοκληρώνεται σύντομα- άλλωστε αυτά τα πράγματα δεν γίνονται γρήγορα, αλλά εμπεδώνονται σταδιακά. Έτσι, πρέπει να περάσουν χρόνια μέχρι να μπορέσουμε να κάνουμε μια αποτίμηση αυτής της πορείας και να παρατηρήσουμε αυτή την μετακίνηση της νοοτροπίας μας, που πρέπει να θεωρείται βέβαια.
Σε αυτή την πορεία θα υπάρξουν και υπερβολές. Θα μοιάζει με αντίπαλο, κάτι που δεν είναι πραγματικά αντίπαλος αλλά μάρτυρας, τεκμήριο, τέχνη. Ναι, αυτό που έγινε με το «Όσα παίρνει ο άνεμος» ή με το άγαλμα του δουλέμπορου στη Βρετανία θα ξαναγίνει. Και θα ξαναγίνει γιατί το συλλογικό θυμικό δεν κοιτά τα πράγματα από μακριά και με ψυχραιμία, δεν γράφει την ιστορία τους· τα ζει.
Ωστόσο, σε αυτή τη διαδικασία ένα πράγμα δεν έχουμε την πολυτέλεια να μην διατηρήσουμε: την μνήμη και τα τεκμήρια που μας δίνουν πληροφορίες για αυτή.
Ακόμη και αν το άγαλμα που καταστράφηκε ήταν εγνωσμένης καλλιτεχνικής αξίας, δεν θα έλεγα εύκολα το «κρίμα», ακόμη και αν είχε καταστραφεί ολοσχερώς. Η καταστροφή του ήταν μέρος της ιστορίας του και το συμβολικό φορτίο που εξέπεμπε όταν τοποθετήθηκε στο βάθρο του προς δόξα του Έντουαρντ Κόλστον, αλλά μετασχηματίστηκε και συμβόλισε την αντιρατσιστική οργή για τον θάνατο ενός ακόμη μαύρου.
Η μνήμη όμως είναι κάτι ακόμη ακριβότερο από τα έργα. Το κυνήγι των απανταχού «Όσα παίρνει ο Άνεμος» ίσως είναι το αντίτιμο που θα πρέπει να καταβάλουμε για να έχουμε κοινωνίες ισονομίας και δικαιοσύνης. Πρέπει όμως να έχουμε τον νου μας στο τι είναι υπερβολή και τι όχι. Μπορούμε και πρέπει να φροντίσουμε την αυριανή μνήμη, σήμερα.
