Ντοκιμαντέρ που σοκάρουν: Η αλήθεια χωρίς μακιγιάζ

της Ηρώς Κουνάδη

Τις πιο απίστευτες ιστορίες, εκείνες που προκαλούν την αντίδραση έλα-τώρα-μόνο-στις-ταινίες-συμβαίνουν-αυτά, δεν τις βάζεις σε σενάριο, γιατί κανείς δεν πρόκειται να τις πιστέψει. Το διδάσκουν σε σχολές κινηματογράφου αυτό. Κι αν το σκεφτείς, είναι σοκαριστική η συνειδητοποίηση ότι οι πιο τρομακτικές ιστορίες, εκείνες που πραγματικά μπορούν να σε σοκάρουν, δεν γίνονται ταινίες. Γίνονται ντοκιμαντέρ.

Ντοκιμαντέρ από εκείνα που αποδεικνύουν με τον πιο σοκαριστικό τρόπο ότι, πολλές φορές, η ζωή ξεπερνά την φαντασία –κι αυτό, όχι με την καλή έννοια. Ντοκιμαντέρ όπως αυτά που ακολουθούν, και τα οποία δεν ενδείκνυνται για καλοκαιρινά μεσημέρια λίγο πριν το beach bar.

The Ice Man Tapes (1992)

Ο Richard Leonard "The Iceman" Kuklinski ήταν επαγγελματίας δολοφόνος. Σκότωσε εκατοντάδες ανθρώπους (κάπου μεταξύ 100 και 250, ο αριθμός δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί) για λογαριασμό της αμερικανικής Μαφίας, από το 1948 έως το 1986. Τον πρώτο του φόνο τον διέπραξε σε ηλικία 13 ετών. Στο εξαιρετικά καλογυρισμένο The Ice Man Tapes, ο ίδιος ο Kuklinski περιγράφει με λεπτομέρειες τα εγκλήματά του στον ψυχίατρο Michael Baden, ξεκινώντας από τα παιδικά του χρόνια και καταλήγοντας στους λόγους που τον οδήγησαν στο έγκλημα. Το πιο τρομακτικό είναι ότι, σε πολλές στιγμές της ταινίας, ο ψυχικά διαταραγμένος serial killer μοιάζει με έναν απόλυτο φυσιολογικό άνθρωπο.



Atomic Wounds (2006)

Χωρίς υποβλητική μουσική, ή σκοτεινά πλάνα –τα οποία δεν χρειάζεται για να σε τρομάξει– το Atomic Wounds παίρνει τον θεατή από το χέρι, για να τον ξεναγήσει στις πραγματικές συνέπειες των πυρηνικών όπλων: Εκείνες που πηγαίνουν πέρα από τις στατιστικές και τους αριθμούς των θυμάτων και των τερατογεννέσεων οι οποίοι, ας το παραδεχτούμε, δεν σοκάρουν στην πραγματικότητα κανέναν. Στο ντοκιμαντέρ του 2006, άνθρωποι που επιβίωσαν τις ατομικές βόμβες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, μετρούν στην κυριολεξία πληγές και διηγούνται τον εφιάλτη των δεκαετιών που μεσολάβησαν από τότε μέχρι σήμερα.



The Killing of America (1982)

Μπορεί σήμερα να μοιάζει λίγο «παλιακό», όμως το ντοκιμαντέρ του Mataichiro Yamamoto θα μπορούσε να είναι ο πρόδρομος του πολυβραβευμένου Bowling for Columbine, του Michael Moore: Ένα ντοκιμαντέρ που προσπαθεί να ανιχνεύσει τα αίτια της βίας του «πιο βίαιου έθνους του δυτικού κόσμου». Σε αντίθεση με το Bowling for Columbine, το The Killing of America, δε ρίχνει τελικά το φταίξιμο στα όπλα και το ανεξέλεγκτο εμπόριό τους, αλλά στην Ιστορία και τις πολιτικές των ΗΠΑ.



Interview with a Cannibal (2012)

Στις 11 Ιουνίου του 1981, ένας 32χρονος φοιτητής λογοτεχνίας στη Σορβόννη σκότωσε την συμμαθήτριά του, Renée Hartevelt, και πέρασε τρεις μέρες τρώγοντας το πτώμα της. Το όνομά του ήταν Issei Sagawa. Το γαλλικό δικαστήριο τον έκρινε ψυχικά διαταραγμένο και ανίκανο να παραστεί σε δίκη, και τον καταδίκασε σε εγκλεισμό σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Όταν οι γαλλικές αρχές αποφάσισαν την έκδοσή του στην πατρίδα του, την Ιαπωνία, οι ψυχίατροι του νοσοκομείου Matsuzawa απεφάνθησαν ότι ο Sagawa είχε απολύτως σώας τας φρένας, και μοναδικό κίνητρο για το έγκλημά του ήταν η σεξουαλική διαστροφή. Παρ’ όλα αυτά, η φυλάκισή του κατέστη αδύνατη λόγω γραφειοκρατικών ζητημάτων με τα έγγραφα του γαλλικού δικαστηρίου. Ο Sagawa σήμερα μένει στο σπίτι του, στο Τόκιο. Εκεί γυρίστηκε το παρακάτω ντοκιμαντέρ.



Bulgaria's Abandoned Children (2007)

Τις σοκαριστικές συνθήκες των ορφανοτροφείων στα οποία καταλήγουν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που εγκαταλείπονται στη Βουλγαρία καταγράφει το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ του BBC. Η κάμερα ακολουθεί κάποια από αυτά τα παιδιά για μια περίοδο εννέα μηνών, και επιλέγει να εστιάσει σε ένα κορίτσι, την Didi, η οποία έχει θεωρηθεί «ανίατη» και μεγαλώνει μαζί με παιδιά με ειδικές ανάγκες, ενώ η ίδια δεν είναι –σταδιακά αρχίζει να αναπτύσσει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και να αυτοτραυματίζεται. Η κατακραυγή που ξεσήκωσε το ντοκιμαντέρ όταν προβλήθηκε στη Βρετανία, οδήγησε στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για αυτά τα παιδιά –η οποία αποτελεί το θέμα ενός δεύτερου ντοκιμαντέρ, που μπορείτε να δείτε εδώ.



Child of Rage (1992)

Η μικρούλα Beth Thomas, που κακοποιήθηκε σεξουαλικά από τον πατέρα της σε πολύ μικρή ηλικία, διηγείται στην κάμερα πώς χτυπά, κακοποιεί σεξουαλικά και βασανίζει τον μικρό αδερφό και τα κατοικίδιά της, προσπαθώντας να τους σκοτώσει. Η τελευταία συνέντευξη του μισάωρου ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκε μετά από μήνες ψυχοθεραπείας, στην οποία η Beth κλαίει λέγοντας ότι θέλει να «κάψει τον παλιό της εαυτό» δύσκολα αφήνει μάτι στεγνό.