Η δεκαετία του ’80 σε ένα διασκεδαστικό «λεξικό»

Δεν ήταν τυχαίο που τα σχολικά βιβλία Ιστορίας σταματούσαν πάντα σε περιόδους πολύ μακρινές από το μαθητικό μας «παρόν». Μας εξηγούσαν τότε ότι πρέπει να περάσει ένα χρονικό διάστημα αρκετά μεγάλο ώστε να διυληθούν οι πληροφορίες, να κατασιγάσουν τα πάθη που ίσως επηρεάζουν την αντικειμενική κρίση των ιστορικών. Ότι πρέπει να «καθίσει η σκόνη».

Τα τελευταία 30- 40 χρόνια όμως συνέβησαν δύο σημαντικές εξελίξεις που πιθανότατα οδηγούν στην σύντμηση του απαιτούμενου χρόνου αποχής από την καταγραφή και παρουσίαση των γεγονότων. Η πρώτη είναι ότι αυξήθηκε σημαντικά η καθημερινή ροή της πληροφορίας για κάθε διάσταση της ζωής και άρα και οι πηγές που έχει στη διάθεσή του ο Ιστορικός. Η δεύτερη είναι ότι η εδραίωση μιας νέας γενιάς ιστορικών που ασχολείται με την «Ιστορία από τα κάτω» και όχι με τις μεγάλες προσωπικότητες και τα μεγάλα γεγονότα αμφισβήτησε ότι μπορεί να υπάρξει αντικειμενική Ιστορία και άρα δεν θεωρεί εμπόδιο στην επιστημονική εξέταση το να είναι το παρελθόν πρόσφατο.

Έτσι, σχετικά πρόσφατες- σε σχέση με ό,τι ίσχυε στο παρελθόν- περίοδοι γίνονται κομμάτι της Ιστορίας φέρνοντας σε… αμηχανία όσους απλούς θεατές τις θυμόμαστε «σαν χθες». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι η δεκαετία του 1980 που ήδη βρίσκεται στο επιστημονικό στόχαστρο των κοινωνικών επιστημόνων- βοηθούσης και της κρίσης, της οποίας τις ρίζες θελήσαμε να αναζητήσουμε.

Τι θα πει όμως «ενδιαφέρον των Ιστορικών» για μια ιστορική περίοδο; Θα πει παραγωγή βιβλιογραφίας. Θα πει καταγραφή και ανάλυση γεγονότων και φαινομένων αυτής της περιόδου. Είναι οι καρποί μιας πρώτης ενασχόλησης με την αχαρτογράφητη ιστορική περίοδο και ταυτόχρονα τα εργαλεία για να πάει η έρευνα πιο κάτω.

Ένα τέτοιο πολύτιμο εργαλείο για την δεκαετία του 1980 είναι το «κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό- Η Ελλάδα στη δεκαετία του 1980» σε επιστημονική επιμέλεια Βασίλη Βαμβακά και Παναγή Παναγιωτόπουλου που κυκλοφόρησε ξανά από τις εκδόσεις Επίκεντρο. Παρά τον αυτοχαρακτηρισμό του, δεν είναι ένα τυπικό λεξικό. Κάθε λήμμα του αφορά μια ενδιαφέρουσα πτυχή της συγκεκριμένης δεκαετίας και αποτελεί στην ουσία ένα ευσύνοπτο άρθρο- παρουσίαση του θέματος.

Στο τέλος κάθε λήμματος βρίσκεται βιβλιογραφία για όποιον θέλει να το ψάξει περισσότερο και πιθανώς να το συνδέσει με τις ευρύτερες εξελίξεις της περιόδου. Η έκδοση εμπλουτίζεται με πλούσιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό για αρκετές από τις καταχωρίσεις, αλλά και από πηγές. Συνολικά, αναφέρει το δελτίο τύπου για το Λεξικό εργάστηκαν 145 ειδικοί για να παραχθούν 264 λήμματα και να παρατεθούν 770 τεκμήρια.

Εσείς του '80 οι… εκδρομείς που θα διαβάσετε ή απλώς θα ξεφυλλίσετε το Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80 ετοιμαστείτε για αρκετές εκπλήξεις, καθώς θα συναντάτε ξανά πράγματα που έχετε πιθανώς ξεχάσει και θα βλέπετε πτυχές της άλλοτε καθημερινότητάς σας να παρουσιάζονται- εύστοχα- ως ιστορικά γεγονότα.

"(…)Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 μια σειρά καλλιτέχνες ταυτισμένοι με το σκυλάδικο (όπως ο Λευτέρης Πανταζής, η Άντζελα Δημητρίου, η Κατερίνα Στανίση ή ακόμα και η πιο αμφιλεγόμενη τότε Ρίτα Σακελλαρίου ) προσκαλούνταν ως «τα πρώτα ονόματα» στα μεγάλα μαγαζιά της παραλίας. Το ίδιο συνέβη και στα τέλη της δεκαετίας, όταν μια νέα σειρά τραγουδιστών με θητεία στα σκυλάδικα (Πασχάλης Τερζής, Βασίλης Καρράς, Καίτη Γαρμπή) εντάχθηκε στην κεντρική μουσική σκηνή. Η επιρροή αυτών των καλλιτεχνών –και άλλων παραγόντων- στη μορφή της διασκέδασης μένει να ερευνηθεί. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι στο δεύτερο μισό της δεκαετίας ο Λευτέρης Πανταζής πρωταγωνίστησε στη νυχτερινή διασκέδαση, στην οποία εισήγαγε νέες πρακτικές (όπως το «όλα τα μωρά στην πίστα» ή η συνήθεια του χορού πάνω στα τραπέζια) που αντλούσαν από τον πολιτισμό του σκυλάδικου και απλώθηκαν ευρύτατα." (σελ. 554 λήμμα «Σκυλάδικα»).

Το «Η Ελλάδα στη δεκαετία του ‘80» είναι μια πολύ καλή δουλειά και μια εξαιρετική πρόταση για προσωπική ανάγνωση ή για δώρο.

Δ. Γλ.