Διαβάσαμε το «Δέρμα» του Sergio del Molino

Εντάξει, δεν είναι όλα τα μυθιστορήματα γραμμένα πάνω σε έναν βασικό χαρακτήρα. Υπάρχει ένα μικρό ποσοστό, ίσως πιο σύγχρονη τάση, που θέτουν στο κέντρο τους ένα άψυχο ον, μια έννοια ή ένα αντικείμενο, ένα ζώο ή κάτι άλλο και πάνω σ’ αυτό στήνουν την ιστορία τους. Π.χ. “Το βιβλίο των χελιών” του Σουηδού Patrik Svensson περιστρέφεται γύρω από το χέλι και την ιστορία του.

> Ο Sergio del Molino (Σέρχιο δελ Μολίνο) γεννήθηκε στη Μαδρίτη το 1979 και ζει στη Θαραγόθα. Είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος, συνεργαζόμενος με πολλές εφημερίδες και τηλεοπτικά προγράμματα στην Ισπανία. Έχει εκδώσει επτά μυθιστορήματα και έξι δοκίμια. Στο μυθιστόρημα La hora violeta (2013) αφηγείται την ασθένεια και τον θάνατο του γιου του Pablo, ένα ιδιαίτερο γράμμα αγάπης που μεταφράστηκε σε τρεις γλώσσες και τιμήθηκε με τα βραβεία Ojo Crítico 2014 και Tigre Juan 2014. Το δοκίμιο La España vacía (2016) άνοιξε έναν μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό διάλογο σχετικά με την πληθυσμιακή συρρίκνωση του αγροτικού κόσμου και τις συνέπειες του φαινομένου στη συλλογική συνείδηση των Ισπανών. Τιμήθηκε με το βραβείο Cálamo 2016 και το βραβείο βιβλιοπωλών της Μαδρίτης για το καλύτερο δοκίμιο (2016). Το νέο του βιβλίο, Το δέρμα (Ίκαρος, 2021), το πρώτο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά, αποτελεί ένα υβριδικό είδος μυθιστορήματος, στο οποίο συγκεντρώνει γλυκόπικρες ιστορίες με επίκεντρο το ανθρώπινο δέρμα. Μεταφράζεται ήδη σε περισσότερες από τέσσερις γλώσσες.

Ανάλογα με τον Svensson, ο Del Molino βάζει σε πρωταγωνιστικό ρόλο το δέρμα, και μάλιστα το άρρωστο δέρμα. Για να είμαι πιο ακριβής, όπως και στο σουηδικό βιβλίο, η εξιστόρηση αφορά το Εγώ και το άλλο, δηλαδή τον αφηγητή και τα χέλια, ή ακόμα περισσότερο τον αφηγητή και το δέρμα που πάσχει από ψωρίαση. Αυτή η δερματολογική πάθηση βασανίζει τον ήρωα, όχι μόνο για λόγους αισθητικής, καθώς παρουσιάζει μια φρικτή εικόνα με φολίδες και αίμα, που τον αναγκάζει ακόμα και το καλοκαίρι να ντύνεται με μακριά ρούχα, αλλά και για λόγους υγείας, καθώς η αρρώστια μπορεί να οδηγήσει σε χειρότερες νόσους. Έτσι, ο αφηγητής αφενός υφίσταται το νοσοκομείο και τη μεθοτρεξάτη, με όλη την αναξιοπρέπεια που νιώθει να κουβαλά, κι αφετέρου προσπαθεί να εκλογικεύσει και να συμφιλιωθεί με το δέρμα του, μιλώντας και ξαναμιλώντας γι’ αυτό.

Πέρα απ’ την προσωπική του σχέση με την ψωρίαση, η αφήγησή του απλώνεται σε διάσημους ανθρώπους που είχαν ανάλογο πρόβλημα και το χειρίστηκαν, ανάλογα με τη θέση τους μέσα στην κοινωνία. Ο Στάλιν π.χ. δεν άφηνε κανέναν να δει το γυμνό του σώμα, εκτός από τον Κιρόφ, τον οποίο εντέλει εκτέλεσε σε κάτι εκκαθαρίσεις. Ο John Updike μιλά και κρύβει την αρρώστια του πίσω από τον μυθοπλαστικό Λαγό του, η τραγουδίστρια Cindy Loper έζησε και πέθανε μ’ αυτήν, περνώντας από την αφάνεια στη δόξα και το αντίθετο.

Το δέρμα, λέει ο del Molino, είναι η αυτονόητη εικόνα μας προς τα έξω, η γέφυρα του εντός μας με τους άλλους. Θέλουμε λοιπόν να έχουμε μια ωραία βιτρίνα για να κερδίσουμε σε αξιοπρέπεια και αποδοχή. Όταν όμως συμβαίνει κάτι παράξενο σ’ αυτό, συνειδητοποιούμε πώς μας βλέπουν οι άλλοι (αμηχανία, περιέργεια, οίκτο, αποστροφή…) ή πώς νομίζουμε εμείς ότι μας βλέπουν οι άλλοι κι έτσι η (θεωρούμε) ετεροεικόνα γίνεται προσωπική αυτοεικόνα. Στην ουσία υπάρχει ένα είδος ρατσισμού προς όποιον έχει διαφορετικό δέρμα, άρρωστο ή παράξενο, και γι’ αυτό ο συγγραφέας αφιερώνει ένα κεφάλαιο στα είδη δέρματος, λευκό, ροζ ή σκούρο καφέ, που γέννησαν και αντίστοιχες φυλετικές θεωρίες, για τις οποίες δεν φταίει το δέρμα, αλλά η πρόσληψή του από τους διάφορους πολιτισμούς.

Ο συγγραφέας δεν διστάζει να θεωρήσει τη δερματίτιδά του «τερατογένεση» και να φιλοσοφήσει πάνω στην έννοια “τέρας”. Προφανώς είναι η διογκωμένη εικόνα που ψυχολογικά και μυθιστορηματικά δημιουργεί για να αποδώσει τα συναισθήματά του, χωρίς οιμωγές, αλλά με μια ανθρώπινη ματιά. Ανατρέχοντας στην Ιστορία και σε διάσημα πρόσωπα, όπως ο Ναμπόκοφ, και εξετάζοντας τα χειρόγραφα του Κουμράν, που απαγόρευαν σε όσους έχουν μια δερματική πάθηση  να εισέλθουν στην κοινότητα, θεωρώντας τους ακάθαρτους ο Del Molino σχολιάζει, σκέφτεται, φιλοσοφεί, αφηγείται με δοκιμιακό τρόπο και στοχάζεται με ιστορίες. Ένα πολύ ζωντανό βιβλίο, ένα υβριδικό είδος που πάει τη λογοτεχνία λίγο πιο πέρα.

Πάπισσα Ιωάννα