Διαβάσαμε: «Περιπολία για τζίνι στη μοβ γραμμή» της Ντίπα Αναππάρα

Οι εξαφανίσεις παιδιών σε κοινωνίες όπως η Ινδία είναι ένα κοινωνικό και κοινωνιολογικό φαινόμενο, αλλά μπορεί να γίνουν κάλλιστα και αστυνομικό μυθιστόρημα. Όταν μάλιστα εκπορευτούν από την οπτική γωνία ενός εννιάχρονου επίδοξου ντετέκτιβ, αποκτούν πιο ανάλαφρο χαρακτήρα, ώστε να σηκώσουν το βάρος οδυνηρών καταστάσεων. Κι εδώ η Ινδία. Αγγλική σκέψη αλλά ανατολίτικο συναίσθημα. Μεταποικιακές κοινωνίες, όπου ο τρίτος κόσμος συναντά τον πρώτο, όπου η παράγκα και οι παραγκουπόλεις δεν έχουν νερό, αλλά έχουν τηλεόραση!

> Η Deepa Anappara µεγάλωσε στην Κεράλα της νότιας Ινδίας και εργάστηκε ως δηµοσιογράφος σε διάφορες πόλεις, όπως το Μουµπάι και το Δελχί. Τα ρεπορτάζ της για τον αντίκτυπο της φτώχειας και της θρησκευτικής βίας στην εκπαίδευση τιµήθηκαν µε πολυάριθµα βραβεία. Είναι κάτοχος MA Δηµιουργικής Γραφής από το University of East Anglia του Νόριτς και ετοιµάζει το διδακτορικό της. Η "Περιπολία για τζίνι στη Μοβ Γραµµή" είναι το πρώτο της µυθιστόρηµα, που µεταφράζεται σε 22 γλώσσες και έχει αναγνωριστεί από την κριτική ως ένα από τα καλύτερα µυθιστορήµατα του 2020· έχει τιµηθεί µε το πρώτο βραβείο του λογοτεχνικού φεστιβάλ του Μουµπάι Taka Literature Live!, ήταν στη βραχεία λίστα του JCB Prize και στη µακρά λίστα του Women’s Prize, ενώ ένα τµήµα του απέσπασε το Lucy Cavendish Fiction Prize, το Bridport/Peggy Chapman-Andrews Award και το Deborah Rogers Foundation Writers Award.

Στην Ινδία των εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων και των εκατομμυρίων παιδιών, μια εξαφάνιση ενός από αυτά ίσως να μην ενδιαφέρει παρά μόνο την οικογένειά του. Κι όμως, αυτό το “μικρό” μπορεί να είναι η χαραμάδα μέσω της οποίας θα δούμε το ευρύ, αφού η αναζήτησή του θα αναδείξει με απλό τρόπο όλο το ινδικό κοινωνικό μοντέλο.

Ο μικρός Τζάι είναι εννέα χρονών, αλλά παρακολουθεί τον κόσμο από το φτωχό του σπίτι κι από τις κινήσεις της οικογένειάς του και των φίλων του, με μοναδικό του φόβο τα τζίνι. Ακόμα περισσότερο, είναι επηρεασμένος από τα αστυνομικά σήριαλ, που τροφοδοτούν τη φαντασία του. Έτσι, όταν εξαφανίζεται ο συμμαθητής του Μπαχαντούρ, πιστεύει ότι ως μετρ της ντετεκτιβικής θα μπορέσει να λύσει τον γρίφο. Μαζί με τη φίλη του Παρί και τον Φαΐζ ξεκινάνε να βρουν τον συμμαθητή τους: η επιλογή δεν είναι τυχαία, αφού βάζει ένα κορίτσι μέσα σε μια συντηρητική κοινωνία κι έναν μουσουλμάνο σε μια φανατικά ινδουιστική νοοτροπία να πρωταγωνιστούν στο πλάι του μικρού Τζάι. Η δεύτερη εξαφάνιση του Ομβιρ εξακολουθεί να υποδεικνύει εκούσιες φυγές παιδιών για να ζήσουν σε πιο ονειρεμένες καταστάσεις από τη φτώχια του συνοικισμού.

Είναι όμως έτσι; Η εξαφάνιση άλλων παιδιών, με αποκορύφωμα της αδελφής του Τζάι Ρούνου, οδηγεί πιο δραστικά τη σκέψη στην εγκληματικότητα των φτωχοσυνοικιών, όπου τα παιδιά είναι εύκολα θύματα, η αστυνομία κωφεύει και γίνεται κι αυτή ανομία, η παιδική εργασία ή άλλες παρανομίες είναι στην ημερήσια διάταξη.

Με παιδική ματιά, άρα με αφέλεια και χιούμορ, η Anappara στήνει ένα τύποις αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο μικρός ντετέκτιβ και οι φίλοι του σκέφτονται παιδικά, δρουν όμως με τόλμη, απομακρυνόμενοι μάλιστα από τα όρια του μπάστι με τις παράγκες. Κάνουν απλές σκέψεις αλλά με φυσικό τρόπο προχωράνε τις έρευνες, ξεπερνώντας τον εαυτό τους. Φυσικά, δεν πετυχαίνουν παρά ελάχιστα πράγματα και δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να λύσουν γρίφους, αλλά μέσω αυτών μαθαίνουμε την πραγματικότητα και απλωνόμαστε σταδιακά σε όλον τον ιστό της ινδικής σκηνής.

Έτσι όχι μόνο λύνουμε μέσω της αφήγησης το αστυνομικό πρόβλημα, αλλά και βλέπουμε όλο το κοινωνικό πλαίσιο της Ινδίας: τη διαμάχη των Ινδουιστών με τους Μουσουλμάνους, το νέφος που πνίγει την πόλη, τη φτώχια και τις κακές συνθήκες διαβίωσης, τους 40-50 μαθητές σε κάθε σχολική τάξη, τις απαγωγές νεαρών ατόμων, και μάλιστα από αγνώστους (ίσως για εμπόριο οργάνων ή…).

Το τέλος μένει ανοικτό. Φυσικά υπονοούνται πράγματα και ενοχές, αλλά η συγγραφέας δεν θέλει να δώσει ολοκληρωμένη, τελεσίδικη γνωμάτευση. Αφήνει τις υπόνοιες αλλά δεν κλείνει το έργο με την σαφή ανακάλυψη των ενόχων. Η παιδική συνείδηση του μικρού Τζάι συλλαμβάνει τι γίνεται, αλλά ακριβώς λόγω της παιδικότητας δεν το εκτινάσσει στο απόγειο της τραγωδίας και της οδύνης.

Πάπισσα Ιωάννα