Διαβάσαμε: «Η Αστυνομία της μνήμης» της Γυόκο Ογκάουα

Συζητημένο βιβλίο. Κι όταν το είδα στο βιβλιοπωλείο, μου άρεσε το εξώφυλλο. Είδα το πολιτικό του πλαίσιο, που δεν παραπέμπει σε Ασία, αλλά σε έναν άχρονο κι άτοπο ολοκληρωτισμό.

> Η Γυόκο Ογκάουα γεννήθηκε το 1962 στην επαρχία της Οκαγιάμα. Αποφοίτησε το 1984 από το Πανεπιστήμιο Ουασέντα του Τόκυο, όπου σπούδασε λογοτεχνία και τέχνες. Ενώ δούλευε σ' ένα ιατρικό Πανεπιστήμιο στην Οκαγιάμα, άρχισε να γράφει νουβέλες. Το 1988 κέρδισε το βραβείο Καϊέν για νέους συγγραφείς με τη νουβέλα της "Όταν σπάζει η πεταλούδα". Η φήμη της μεγάλωσε όταν οι επόμενες δουλειές της - "Ο τέλειος θάλαμος αρρώστων", "Η πισίνα των καταδύσεων", "Το τσάι που δεν κρυώνει" και το "Ημερολόγιο εγκυμοσύνης" - ήταν υποψήφιες η μία μετά την άλλη για το βραβείο Ακουταγκάουα. Το κέρδισε τελικά το 1991, σε ηλικία 29 ετών, για το "Ημερολόγιο εγκυμοσύνης".

Τα αφηγήματα της Ογκάουα χαρακτηρίζουν το βαθύ της ενδιαφέρον για τον κόσμο του πνεύματος -ιδιαίτερα το σημείο συνάντησης των ζωντανών με τους νεκρούς- τα φανταστικά θέματα, ένας αλλόκοτος ερωτισμός και ανομολόγητα συναισθήματα.

Ζει με τον άντρα της και την κόρη της στο Κουράσικι, ιστορική πόλη της επαρχίας Οκαγιάμα.
Άλλα της έργα: "Περιθωριακή αγάπη", "Αντζελίνα", "Μυστική κρυστάλλωση", "Η μνήμη της Άννα Φρανκ", "Το κορίτσι που κεντούσε", "Ευγενική παράκληση", "Παγωμένη μυρωδιά", "Ξενοδοχείον Ίρις", "Σιωπηλό κορμί, απρεπής κηδεία" κ.ά.

Κατάγεται από τον Όργουελ. Πνευματικά βεβαίως. Το «1984» που έχει αφήσει εποχή γεννά παιδιά. Ακόμα και στη μακρινή Ιαπωνία. Μα η λογοτεχνία δεν γνωρίζει σύνορα. Και η απολυταρχία της σκέψης είναι όνειρο κάθε εξουσίας. Οι λογοτέχνες απλώς την αισθητοποιούν. Την κάνουν λιανά για να την καταλάβει ο κόσμος. Την κάνουν ιστορίες για να μπορεί ο απλός άνθρωπος, ο απλός σκεπτόμενος άνθρωπος, να την αντιληφθεί, γιατί η εκάστοτε εξουσία την κρύβει, αν δεν μπορεί να την επιβάλλει.

Ωραίος τίτλος! Η μνήμη, κάτι εσωτερικό και προσωπικό, που διαμορφώνεται υποδόρια μέσα στους αύλακες του εγκεφάλου. Πώς; Με τρόπο συσωρευτικό, επιλεκτικό και μέχρις ενός σημείου απροσδιόριστο. Και η αστυνομία, που ελέγχει μόνο τα εξωτερικά δεδομένα. Όμως όταν η δεύτερη θελήσει να διεισδύσει στην πρώτη, να ελέγξει τη σκέψη, τότε μια δυστοπία μαγειρεύεται στο τσουκάλι μας.

Εν προκειμένω, το νησί όπου ζει η αφηγήτρια χάνει πράγματα και μαζί ξεχνά την υπόσταση και τη χρήση τους. Οι άνθρωποι χάνουν ξαφνικά λ.χ. τα πουλιά, ξεχνούν τα ονόματά τους κι η αστυνομία φροντίζει να εξαλείψει οτιδήποτε τα αφορά, όπως τα προσωπικά κατάλοιπα του πατέρα της αφηγήτριας, που ήταν ορνιθολόγος. Μαζί με τα πράγματα χάνονται κι οι μνήμες, ενώ η Αστυνομία της Μνήμης έχει έναν αδιόρατο ρόλο: ελέγχει τα αντικείμενα, που δεν πρέπει να έχουν μείνει, συλλαμβάνει ανθρώπους, καθορίζει τη ζωή. Κι η αφηγήτρια, που είναι μυθιστοριογράφος, επιλέγει να κρύψει σε μια μυστική κάμαρα τον επιμελητή της. Τρίτο μέλος της παρέας ένας γέρος που μαστορεύει τα πάντα και τη βοηθά.

Η ιστορία δεν έχει κορυφώσεις και εντάσεις, ακόμα κι όταν η Αστυνομία κάνει ελέγχους. Η αφήγηση της Ογκάουα είναι σχετικά επίπεδη, αφήνοντας το δυστοπικό μήνυμα να επιδράσει. Ο Όργουελ και το 1984 να ελέγχει τα πάντα, ο Φάρεναϊτ με το κάψιμο των βιβλίων, όταν αποφασίζεται να εξαφανιστούν τα μυθιστορήματα, η έννοια του κινδύνου που καφκικά ελλοχεύει στην ατμόσφαιρα. Έτσι κι ο αναγνώστης διολισθαίνει μέσα σ’ αυτό το κλίμα και ψάχνει να βρει τι κοινωνία αλλά και τι ψυχισμοί διαμορφώνονται σε ένα τέτοιο αστυνομοκρατούμενο καθεστώς.

Το τέλος φέρνει από την πίσω πόρτα τις αναμνήσεις, που γίνονται φορείς του παρελθόντος, της ελευθερίας και της ανθρώπινης συνείδησης. Ο επιμελητής Ρ παραδόξως θυμάται και ανακαλεί παρελθούσες εμπειρίες, μικρές κι ασήμαντες, αλλά ιδιαίτερα επιδραστικές στην ταυτότητα των άλλων δύο. Οι αναμνήσεις έρχονται διά της τέχνης, στα γλυπτά της μητέρας της αφηγήτριας, η τέχνη συντηρεί το παρελθόν και την ταυτότητα, ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ρίζες.

Πάπισσα Ιωάννα