5 βιβλιάρες από γυναίκες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Γράφει ο Σπύρος Σμυρνής

Δεν ξέρουμε αν σου έχει συμβεί κι εσένα, πάντως εμείς το τελευταίο διάστημα βρισκόμαστε συνέχεια με ένα βιβλίο στα χέρια, προσπαθώντας να αναπληρώσουμε τον χαμένο αναγνωστικό χρόνο των τελευταίων ετών. Ευτυχώς κάθε μήνα βγαίνουν εξαιρετικοί νέοι τίτλοι αλλά και παλιότερες επανεκδόσεις, με αποτέλεσμα να έχουμε τη δυνατότητα να διαλέξουμε από μια πληθώρα επιλογών.

Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν κάποια συγκλονιστικά βιβλία από γυναίκες που με την πένα τους, περνάνε στο πάνθεον των πιο σημαντικών συγγραφέων της γενιάς τους. Κάναμε μια λίστα λοιπόν με 5 πρόσφατες κυκλοφορίες που «ξεκοκαλίσαμε» και σου τις παρουσιάζουμε.

Κάτι Αστραφτερό της Jacqueline Woodson (εκδόσεις Πόλις, 2021)

Η Jacqueline Woodson είναι μια από τις σημαντικότερες φωνές της σύγχρονης μαύρης λογοτεχνίας, έχοντας μάλιστα μια σπουδαία προϋπηρεσία στα παιδικά κι εφηβικά βιβλία. Η ιστορία του Κάτι Αστραφτερό είναι λίγο πολύ η εξής: «Βρισκόμαστε στο 2001, στην τελετή ενηλικίωσης της δεκαεξάχρονης Μέλοντι στο Μπρούκλιν. Με μουσική υπόκρουση ένα τραγούδι του Πρινς, το κορίτσι κάνει μια εντυπωσιακή είσοδο, κάτω από τα γεμάτα αγάπη βλέμματα συγγενών και φίλων. Το φόρεμά της είναι ραμμένο κατά παραγγελία, ειδικά για την περίσταση. Μια αδιόρατη μελαγχολία, όμως, σκιάζει τη βραδιά. Δεκαέξι χρόνια νωρίτερα, το ίδιο ακριβώς φόρεμα προοριζόταν για ένα άλλο κορίτσι: τη μητέρα τής Μέλοντι, για τη δική της τελετή – μια γιορτή που, τελικά, δεν έγινε ποτέ».

Σε περίπου διακόσιες σελίδες η Woodson ξετυλίγει το μυθιστόρημά της κρατώντας στιβαρό ρυθμό με λόγο που δεν κουράζει, αντίθετα βοηθά τον αναγνώστη να «καταβροχθίσει» το βιβλίο. Η κεντρική ιστορία μοιάζει βγαλμένη από ένα έξυπνο επεισόδιο μιας σειράς που σίγουρα θα μας έψηνε να παρακολουθήσουμε. Παρακολουθώντας τη Μέλοντι και όσα συνέβησαν στην οικογένεια της, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα αφηγηματικό μωσαϊκό που με δεξιοτεχνία παρουσιάζει τα θέματα της σεξουαλικής ταυτότητας, των φυλετικών και ταξικών διαφορών που βιώνει η μαύρη κοινότητα, αλλά κι όλο το γονεϊκό ταξίδι ενός ενήλικα που δημιουργεί τη δική του οικογένεια προσπαθώντας να ορθοποδήσει μπροστά στην εύθραυστη κοινωνική και συναισθηματική πραγματικότητα που βιώνει. Εξαιρετική δουλειά, με υπέροχο εξώφυλλο.

Αντίο Φαντάσματα της Nadia Terranova (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2021)

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της Nadia Terranova θα βρεις γραμμένα τα παρακάτω: «Η τριανταεξάχρονη Ίντα επιστρέφει μετά από καιρό στη γενέτειρά της, τη Μεσίνα, για να βοηθήσει τη μητέρα της να ανακαινίσουν το σπίτι τους, προκειμένου να το πουλήσουν. Περιτριγυρισμένη από αντικείμενα και αναμνήσεις, η Ίντα πρέπει να αποφασίσει ποια κομμάτια του παρελθόντος θα κρατήσει και ποια θα αφήσει πίσω της. Την ίδια στιγμή, τα φαντάσματα της εφηβικής της ηλικίας μοιάζουν να αναδύονται από το παρελθόν: πριν από είκοσι τρία χρόνια, ο πατέρας της, άρρωστος από κατάθλιψη, εγκατέλειψε την οικογένειά του και εξαφανίστηκε στο πουθενά. Ξαφνικά, η μνήμη του στοιχειώνει και πάλι όχι μόνο την ύπαρξη της οικογένειάς του, μα και κάθε ρωγμή του σπιτιού, κάθε συζήτηση και σιωπή ανάμεσα σε μητέρα και κόρη. Και η Ίντα πρέπει πάση θυσία να βρει έναν τρόπο να σπάσει τα δεσμά της και να βγάλει τον πατέρα της από το προσκήνιο της ζωής της».

Στην ιταλική πεζογραφία των τελευταίων ετών ξεχωρίζει το όνομα της Nadia Terranova γεγονός που είναι απόλυτα δικαιολογημένο, αν κρίνουμε από το Αντίο Φαντάσματα το οποίο κι είναι ένα υπέροχο μυθιστόρημα. Πέρα από τις αφηγηματικές αρετές της Terranova που είναι πρόδηλες από την πρώτη κιόλας σελίδα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο χτίζει τους ήρωες της και ειδικά την πρωταγωνίστρια Ίντα. Δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες προκειμένου να ξεδιπλωθεί ο χαρακτήρας μιας γυναίκας που βρίσκεται σε διαρκή αναζήτηση της ταυτότητας της.

Εισβάλλει στο δαιδαλώδες τοπίο των οικογενειακών κι ερωτικών σχέσεων που βιώνουμε όλοι στις ζωές μας και στέκεται όρθια, μέσα από τη ζηλευτή ικανότητά της να χειρίζεται τις λέξεις, μακριά από κλισέ γραφή που γεννά επιφανειακά συναισθήματα. Πρόκειται σίγουρα για ένα βιβλίο που θα σε αιχμαλωτίσει.

Οι Αργοναύτες της Μάγκι Νέλσον (εκδόσεις Αντίποδες, 2020)

Αν θες να περιγράψεις με λίγες λέξεις το βασικό story των Αργοναυτών τότε σου αρκούν αυτές οι λέξεις: «Οι Αργοναύτες ταξιδεύουν πάνω σε σώματα που διαρκώς αλλάζουν, μεταβάλλονται, μετασκευάζονται. Έτσι έρχονται αναπόφευκτα αντιμέτωποι με το παράδοξο της ταυτότητας: τι απομένει όταν όλα τα αρχικά υλικά έχουν αντικατασταθεί από καινούργια; Στους Αργοναύτες η Μάγκι Νέλσον καταγράφει ένα τέτοιο ταξίδι, περιγράφοντας τον έρωτά της με τον τρανς καλλιτέχνη Χάρυ Ντοτζ, τη σχέση της με τον θετό της γιο, την εγκυμοσύνη και τη γέννα της, μετατρέποντας κάθε της προσωπική εμπειρία σε δημόσιο στοχασμό πάνω στα ζητήματα της σεξουαλικότητας και του φύλου, της φροντίδας και της οικογένειας, παίρνοντας απόσταση από τον ταυτοτικό λόγο».

Ωστόσο όλες οι παραπάνω λέξεις θα αδικούσαν το σπουδαίο επίτευγμα της Νέλσον, η οποία γεννά μέσα από τη γραφή της μια προσωπική εμπειρία που είναι καταδικασμένη να γίνει πανανθρώπινη. Στοχάζεται δε πάνω σε κάθε πτυχή που πήρε η πορεία της ζωής της και καταλήγει σε αποστομωτικές αλήθειες, που σπάνια συναντούμε στην παγκόσμια βιβλιοπαραγωγή τα τελευταία χρόνια. Δημιουργεί ένα βιβλίο που θα ήταν λάθος να προσπαθήσουμε να το εντάξουμε σε κάποιο λογοτεχνικό είδος ή φιλοσοφικό ρεύμα, μιας και θα έχανε μπόλικη από την ουσία του, η οποία δεν είναι άλλη από το να ξεβολέψει τον αναγνώστη αποδομώντας πολλά από αυτά που θεωρούσε δεδομένα μέχρι σήμερα. Κι αυτή παραμένει η μεγαλύτερη αρετή του βιβλίου, γιατί κρύβει στην αλήθεια του τη σπουδαία αλήθεια της συγγραφέως του.

Βερνόν Σουμπουτέξ της Βιρζινί Ντεπάντ (εκδόσεις Στερέωμα, 2020)

Σίγουρα διαβάζοντας τον τίτλο θα αναρωτιέσαι ποιος είναι αυτός ο Βερνόν Σουμπουτέξ. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου θα βρεις μια πρώτη απάντηση: «Ένας μύθος της πόλης. Ένας πεπτωκώς άγγελος. Ο καθρέφτης όλων μας». Αν χρειάζεσαι κι άλλες πληροφορίες θα στις δώσουμε κι αυτές. «Ο Βερνόν Σουμπουτέξ ήταν άλλοτε ο ιδιοκτήτης του θρυλικού δισκάδικου Revolver, στην παρισινή συνοικία της Βαστίλης. Για τους παθιασμένους ροκάδες, το Revolver ήταν ο ναός, ο χώρος της μυσταγωγίας τους. Τη δεκαετία του 2000, με την εξάπλωση του διαδικτύου και την παρακμή των CD και τoυ βινυλίου, έρχεται η οικονομική κατάρρευση. Το μαγαζί κλείνει, το επίδομα ανεργίας κόβεται και ο φίλος που τον βοηθούσε, ο διάσημος μαύρος τραγουδιστής Άλεξ Μπλιτς, πεθαίνει από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Έτσι, ο Σουμπουτέξ βρίσκεται άστεγος και επαίτης στους δρόμους του Παρισιού παρέα με κλοσάρ και αντιμέτωπος με ακροδεξιά τσογλάνια. Γύρω του, ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων που λατρεύουν το ροκ, την κόκα και το σεξ: απελπισμένες γυναίκες, τρελαμένοι χρηματιστές, πορνοστάρ, τρανς από τη Βραζιλία, αποτυχημένοι σεναριογράφοι, πρώην μουσικοί που προσπαθούν να επιβιώσουν, τρολ του διαδικτύου που καταστρέφουν ανθρώπους και καριέρες…»

Aφού πούμε ένα μεγάλο kudos στις εκδόσεις Στερέωμα, για το καταπληκτικό sci-fi punk εξώφυλλο να θυμίσουμε ότι είχαμε αναφερθεί παλαιότερα στο αμφιλεγόμενο Baise- Moi, φιλμ καμάρι του New French Extremity κύματος, δημιουργός του οποίου ήταν η Ντεπάντ. 

Με μεγάλη ανυπομονησία λοιπόν το ρίξαμε στη μελέτη του πρώτου βιβλίου της τριλογίας του κακού παιδιού της γαλλικής λογοτεχνίας, της Βιρζινί Ντεπάντ, που αν μη τι άλλο γράφει με εθιστικό για τον αναγνώστη τρόπο. Δεν είναι ωστόσο εύκολο βιβλίο, κάθε άλλο. Είναι γραμμένο με τρόπο που ενοχλεί μιας και σωρεύει την καταπιεσμένη οργή των ηρώων του που ξεσπά στους πάντες, με πρώτους τους ίδιους και τα κορμιά τους. Βρωμόστομο αλλά όχι πρόστυχο, βίαιο αλλά όχι αισχρό, πρόκειται για ένα πολύ σκληρό ανάγνωσμα, που θα λατρευτεί από εκείνους που θέλγονται από τον «κόσμο του περιθωρίου» κι όσους γράφουν τους κανόνες της κοινωνικής ευπρέπειας και πολιτικής ορθότητας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους.

Ο λόγος της Ντεπάντ είναι χειμαρρώδης αλλά σε καμία στιγμή δεν γίνεται ψεύτικος. Κι αν όσα εξιστορεί μοιάζουν κάποιες φορές να σε προβοκάρουν δεν χάνουν ποτέ την αλήθεια τους και τη δίκαιη ματιά απέναντι σε όλους τους ήρωες της. Αναμένουμε με φαγωμένα νύχια τα υπόλοιπα βιβλία της τριλογίας.

Οι Κόρες της Σελήνης της Τζόχα Αλχάρθι (εκδόσεις Gutenberg, 2020)

Η Τζόχα Αλχάρθι γεννήθηκε το 1978 στο Ομάν κι έγινε γνωστή σε κάθε βιβλιόφιλο όταν πήρε το 2019 το βραβείο Booker για τις Κόρες της Σελήνης. Η ιστορία τους είναι η εξής: «Τρεις αδελφές που ζουν στο Ομάν, τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες, τρεις διαφορετικές επιλογές ζωής. Η Μάγια ζει έναν κρυφό έρωτα, αλλά παντρεύεται τον άντρα που επιλέγει ο πατέρας της. Η Ασμά δέχεται αδιαμαρτύρητα ένα προξενιό για ν' αποκτήσει παιδιά. Η Χάουλα αρνείται όλες τις προτάσεις γάμου περιμένοντας να επιστρέψει από τον Καναδά ο παιδικός της έρωτας».

Η Αλχάρθι μας ταξιδεύει σε ένα χωριό του Ομάν κοντά στην πρωτεύουσα Μουσκάτ, που λέγεται Αλ Αουάφι και μας παρουσιάζει ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της σύγχρονης αραβικής λογοτεχνίας. Η γραφή της είναι εξαιρετική και σε βάζει αμέσως στο κλίμα του Ομάν που είναι μια χώρα υπό μετάβαση από τους αυστηρούς κανόνες της Ανατολής σε έναν πιο ελεύθερο δυτικό τρόπο ζωής. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι κεντρικός άξονας του βιβλίου είναι η δουλεία, η οποία παρότι καταργήθηκε διά νόμου το 1970, στην ουσία δεν εξαλείφθηκε ποτέ, στοιχειώνοντας ακόμα όσους την υφίστανται.

Οι αφηγηματικές αρετές της Αλχάρθι είναι ξεκάθαρες και βοηθούν τον αναγνώστη να γνωρίσει το σύμπαν αυτής της άγνωστης χώρας, που όπως είναι λογικό καλύπτεται με ένα πέπλο μυστηρίου και περιέργειας. Οι ζωές των ηρώων διασταυρώνονται με τα θέματα της ταυτότητας, του έρωτα, της απώλειας αλλά και της παράδοσης που ξεπηδά συνεχώς στο βιβλίο μέσα από την αφήγηση των μύθων της χώρας, τη στιγμή που κυρίαρχος όλων είναι αυτός με τα παιδιά της Σελήνης.

Οι Κόρες της Σελήνης βρίθουν μαγικών πλασμάτων και θρύλων που καλύπτουν το φαντασιακό και θρησκευτικό πλαίσιο των ηρώων, αλλά κι έντονων μυρωδιών που κρύβονται σε μπαχάρια και φύλλα αρωματικών φυτών όσο περιδιαβαίνουμε τις αγορές τους αμμόλοφους που ζουν κι αναπνέουν οι βασικοί ήρωες. Δύσκολα το αποχωρίζεσαι αυτό το βιβλίο.