10 πράγματα που δεν ήξερες για την Αθηναϊκή Τριλογία

«Το τριάστερον αρχιτεκτονικόν στέμμα της ημετέρας πόλεως» την λέει ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς στον Οδηγό Αθηνών που κυκλοφόρησε το 1900. Δεν πιστεύουμε να απορεί κανείς γιατί. Η Τριλογία της Πανεπιστημίου, δηλαδή το Πανεπιστήμιο, η Ακαδημία Αθηνών και η Εθνική Βιβλιοθήκη, παραμένουν μέχρι σήμερα τα πιο εμβληματικά νεοκλασικά στην Αθήνα. Κι αυτές είναι 10 μικρές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία τους και τις λεπτομέρειές τους.

Οι αδελφοί Χάνσεν, Θεόφιλος και Κρίστιαν, έκαναν τα σχέδια των τριών κτιρίων. Δανοί στην καταγωγή, με αρχιτεκτονικό γραφείο στη Βιέννη, ήρθαν στην μετεπαναστατική Αθήνα για μπίζνες, την μυρίστηκαν όμως από νωρίς ότι προκοπή εδώ δεν πρόκειται να δουν, οπότε άφησαν στο πόδι τους φέρελπι αρχιτέκτονα (τότε βοηθό) να επιβλέπει τις εργασίες, και γύρισαν πίσω στην Αυστρία, απ’ όπου συνέχισαν να στέλνουν σχέδια και παρατηρήσεις.

Το όνομα του φέρελπι το ξέρεις μάλλον. Ερνέστος Τσίλλερ λεγόταν.

Αγία Σιών λεγόταν η περιοχή πριν την ανέγερση της Τριλογίας, από το όνομα εκκλησίας που βρισκόταν εδώ και η οποία κατεδαφίστηκε μετά την Επανάσταση.

Αν βρεθείς ποτέ να βολτάρεις στη Βιέννη, και κοντοσταθείς μπροστά στη Βουλή της Αυστρίας, αναρωτώμενος/η τι σου θυμίζει, εδώ την έχουμε την απάντηση: Είναι σχεδόν πανομοιότυπη με την Ακαδημία Αθηνών. Την σχεδίασε κι αυτήν ο Θεόφιλος Χάνσεν.

Την ανέγερση της Ακαδημίας την χρηματοδότησε ο βαρόνος Σίμων Σίνας, που ζούσε τότε κι αυτός στη Βιέννη –και το όνομα του οποίου έχει ο δρόμος που ξεκινά από το πλάι της Ακαδημίας και ανηφορίζει προς το Κολωνάκι.

Για την ανέγερση του Πανεπιστημίου, πάλι, οργανώθηκε τεράστιος έρανος, στον οποίο έβαλε λεφτά όποιος μιλούσε και δεν μιλούσε ελληνικά –από τον Όθωνα και τον Δημήτριο Βερναρδάκη μέχρι τον Πρίγκηπα της Σερβίας Μίλος Ομπρένοβιτς και την ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας.

Παρόλα αυτά, με τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν ως το 1843 ο Κρίστιαν Χάνσεν μπόρεσε να ολοκληρώσει μόνο την μπροστινή πτέρυγα του κτιρίου. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε 21 χρόνια αργότερα, από τον αρχιτέκτονα Λύσσανδρο Καυταντζόγλου.

Στο οικόπεδο που παραχώρησε ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, το αρχικό πλάνο έλεγε πως θα χτιστεί το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τελικά όμως κέρδισε η Βιβλιοθήκη την οποία ξέρεις ως Εθνική.

Βαλλιάνειος είναι το επίσημο όνομά της, από του αδελφούς Μαρίνο, Ανδρέα και Παναγή Βαλλιάνο, μεγαλεμπόρους και τραπεζίτες με επιχειρήσει στη Ρωσία, την Κωνσταντινούπολη, το Λονδίνο και τη Μασσαλία, που ανέλαβαν το κόστος της οικοδόμησης του κτιρίου. Τα σχέδια τα έκανε αφιλοκερδώς ο Θεόφιλος Χάνσεν.

Παρόλα αυτά, τα λεφτά δεν έφτασαν, και έτσι ο γλυπτικός διάκοσμος είναι φτωχότερος από εκείνον που είχε αρχικά προβλεφθεί. Δεν έγιναν, επίσης, οι τοιχογραφίες που είχαν σχεδιαστεί για το αναγνωστήριο, ενώ μικρό σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό του –που το ήθελε να φτάνει μέχρι την οδό Ακαδημίας– είναι και το ίδιο το κτίριο, το οποίο παραμένει ωστόσο η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Ελλάδας.