Καλή Βοϊκλή, χωρά η απώλεια σε εκατό λέξεις;

Tο βραβευμένο έργο της Τάτι Χένεσι «Εκατό λέξεις για το χιόνι», μια ασυνήθιστη και αντισυμβατική ιστορία ενηλικίωσης, γεμάτη χιονοθύελλες και λευκά πολικά τοπία, μικρά θαύματα και μεγάλες περιπλανήσεις μεταφέρει επί σκηνής η Καλή Βοϊκλή. Της ζητήσαμε να μας μιλήσει για την παράσταση, το πώς σκηνοθετείται ένας μονόλογος, αλλά και για το πένθος και την σύνδεσή του με την ανάγκη μας για εξερεύνηση. Και είχε πολλά και ενδιαφέροντα να μας πει.

Πώς επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο; Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε στην ιστορία της Ρόρυ;
Με κέρδισε η ίδια η Ρόρυ. Διαβάζοντας το κείμενο για πρώτη φορά ήταν σαν να την ξέρω ήδη, σαν να την ξανασυναντώ. Η ηρωίδα που έπλασε η Τάτι Χενεσι είναι μια έφηβη επαναστάτρια, δυναμική και εύθραυστη, με θράσος και αθωότητα, που κλείνει την πόρτα του δωματίου της στα μούτρα της μαμάς της και ξεκινάει να κάνει το ακατόρθωτο.

Επίσης, ήταν σημαντικό για μένα ότι το έργο αντιμετωπίζει το πένθος με έναν τρόπο αντισυμβατικό, που δίνει χώρο να ανασάνεις. Οι απώλειες μπορεί να συνοδεύονται από αυτό το βαρύ συναίσθημα που γνωρίζουμε όλοι, αλλά μια απώλεια μπορεί να φέρει και μια επανάσταση.

Η Καλή Βοϊκλή | Φωτό © Πάτροκλος Σκαφίδας

Θα μας μιλήσετε για την σκηνοθετική σας προσέγγιση;
Ένας άξονας στον οποίο κινήθηκε η σκηνοθεσία ήταν η ανάγκη για εξερεύνηση. Υπάρχει μια ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στην εσωτερική περιπλάνηση της ηρωίδας και στο μεγαλείο της φύσης που την περιβάλλει. Σκηνοθετικά λοιπόν ήταν ένα στοίχημα να καταφέρουμε να ακολουθήσουμε παράλληλα το ταξίδι της προς το Βόρειο Πόλο και το ταξίδι της προς την αυτογνωσία, την αποδοχή και την νοηματοδότηση. Φάνηκε πως αυτά τα δύο ταξίδια είναι αλληλένδετα κι η Ρόρυ δεν θα μπορούσε να φτάσει στον προορισμό της αν δεν είχε διανύσει πρώτα αυτή την απέραντη απόσταση μέσα της.

Ο δεύτερος βασικός άξονας ήταν η σχέση της ηρωίδας με το κοινό. Ήταν σημαντικό να υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία, η αμεσότητα με την οποία απευθύνεσαι σε έναν φίλο. Η Ρόρυ δεν μιλάει απλώς στο κοινό, το κάνει συμμέτοχο. Χαμογελάει κι είναι σαν να τους τραβάει από το χέρι και να τους λέει «ελάτε μαζί μου». Ειδικά επειδή πρόκειται για μονόλογο, ήταν απαραίτητο αυτό.

Ποιες προκλήσεις ενέχει η σκηνοθεσία ενός μονολόγου;
Η μεγαλύτερη πρόκληση νομίζω είναι να «γεμίσει» η σκηνή με, φαινομενικά, λιγότερα μέσα, ώστε ο θεατής να νιώσει ότι αυτό που συμβαίνει τον αφορά προσωπικά. Να «κρατήσεις» το κοινό με έναν μόνο ηθοποιό. Αυτό ωστόσο μπορεί να λειτουργήσει και ευεργετικά, γιατί αναγκαστικά ενεργοποιείται πιο έντονα η φαντασία κι η δημιουργικότητα. Καταλήγεις να χρησιμοποιείς ευρηματικούς τρόπους για να δημιουργήσεις ποικιλία και διαφοροποίηση, που σε άλλη περίπτωση μπορεί να μην τους είχες σκεφτεί.

Στην συγκεκριμένη δουλειά ήταν πραγματικά πολύτιμοι οι συντελεστές της παράστασης. Νιώθω ευγνωμοσύνη για αυτές τις συνεργασίες. Τα σκηνικά, η μουσική, οι φωτισμοί κι η κινησιολογία πήραν θέση συμπρωταγωνιστών, δημιουργώντας εικόνες και ατμόσφαιρες μαγικές, που δεν αφήνουν το κοινό να νιώσει τη σκηνική μοναξιά του μονολόγου.

Επίσης, έτσι, δόθηκε η δυνατότητα να δούμε σε βάθος τον χαρακτήρα της βασικής ηρωίδας. Ανοίχτηκε ο χώρος για μια συναρπαστική ερμηνεία από την Αριάδνη Καβαλιέρου που πραγματικά μεταμορφώνεται σε αυτό το δυναμικό και διάφανο κορίτσι και κρατάει την εξέλιξη του έργου σφιχτά στα χέρια της από την αρχή ως το τέλος.

«Η ιδιαιτερότητα του έργου είναι ότι προσεγγίζει ένα τόσο ευαίσθητο θέμα με χιούμορ και με αμεσότητα που απελευθερώνει» αναφέρετε στο σκηνοθετικό σας σημείωμα. Πώς ισορροπούν σκηνικά αυτές οι έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις;
Το πιστεύω στ’ αλήθεια! Το χιούμορ που χαρακτηρίζει το κείμενο της Τάτι Χενεσι είναι απελευθερωτικό. Επιτρέπει στην ηρωίδα του έργου να είναι ένας αληθινός άνθρωπος, να ζει την απώλεια με όλα τα αντιφατικά συναισθήματα που τη συνοδεύουν, χωρίς στερεότυπα και «πρέπει». Η Ρόρυ δεν αφηγείται απλώς την ιστορία της – τη ζει επί σκηνής, οπότε οι συναισθηματικές διακυμάνσεις προκύπτουν οργανικά. Εμείς προσπαθήσαμε να φωτίσουμε αυτή την πολυπλοκότητα του πένθους με όσο πιο ρεαλιστικό τρόπο γίνεται, ώστε η θλίψη κι ο θυμός να ισορροπήσουν με το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό. Η άρνηση και η ανάγκη της να ξεφύγει αντισταθμίζονται στο έργο με την επιθυμία της να συνδεθεί με τους ανθρώπους και με τη φύση.

Ποιο ρόλο πιστεύετε ότι παίζει η ανάγκη για εξερεύνηση στη ζωή των ανθρώπων, ειδικά όταν πρόκειται για προσωπικές απώλειες;
Σκέφτομαι ότι η ανάγκη για εξερεύνηση, για ανακάλυψη, είναι κάτι που μας συνδέει με τη ζωή. Από μωρό ακόμα, κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη να εξερευνήσει τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω του. Ο θάνατος, αντίθετα, είναι ανεξερεύνητος, είναι κάτι άγνωστο, σκοτεινό και απόλυτο. Ο μόνος τρόπος να εξερευνήσουμε τον θάνατο είναι να στραφούμε προς τα μέσα μας, να βρούμε προσωπικά για εμάς τι μπορεί να σημαίνει μια απώλεια. Στην πραγματικότητα είναι μια αναζήτηση για το νόημα, αυτό το αφηρημένο, άπιαστο, πολύτιμο νόημα που βοηθάει να αντέξουμε τη ζωή με τις απώλειές της.

Φωτό © Πάτροκλος Σκαφίδας

Χωρά η απώλεια σε 100 λέξεις; Ή χρειαζόμαστε μια συνθήκη σαν την θεατρική για να την επεξεργαστούμε;
Ούτε σε χίλιες δεν χωράει! Είναι τόσο πολλά και διαφορετικά τα είδη της απώλειας. Και κάθε αποχωρισμός είναι ένα βίωμα τόσο προσωπικό και ξεχωριστό για κάθε άνθρωπο που δεν μπαίνει σε «κουτάκια».

Υπάρχουν κάποιες έννοιες, όπως η αγάπη κι η απώλεια, που μου φαίνεται ότι συνδέονται στενά με την απεραντοσύνη που συναντάμε στο σύμπαν και στην ψυχή. Έχουν τέτοιο μέγεθος που δεν χωράνε σε λέξεις, δεν περιγράφονται. Μπορούμε να προσεγγίσουμε και να επεξεργαστούμε αυτά τα βιώματα σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες. Αυτό νομίζω πως είναι ένα κοινό που έχουν η ψυχοθεραπεία και το θέατρο, δημιουργούν τη συνθήκη ώστε οι άνθρωποι να «ανοίξουν» και να έχουμε, έστω για λίγο, πρόσβαση σε αυτό τον απέραντο και θαυμαστό κόσμο που υπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο.

Ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση Βασίλης Μαυρογεωργίου
Σκηνοθεσία Καλή Βοϊκλή
Εικαστική επιμέλεια−Σκηνικός χώρος Σταυρούλα Καβαλιέρου
Σχεδιασμός φωτισμών Στέβη Κουτσοθανάση
Επιμέλεια κίνησης−Χορογράφος Πάρης Μαντόπουλος
Πρωτότυπη μουσική Βίκυ Καπετανοπούλου, Αλέξης Δημουλέας
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας

Παίζει η Αριάδνη Καβαλιέρου
Ακούγεται ο ηθοποιός Βασίλης Παπαστάθης
Ευχαριστούμε τη Σοφία Χρυσοβέργη για την πολύτιμη βοήθειά της στον σκηνικό χώρο.