Η Φλώρινα παίζει να είναι η μεγαλύτερη έκπληξη της Ελλάδας

Ένας γλυκύτατος σκυλάκος αράζει στο πλακόστρωτο, μπροστά στο γιγάντιο γκράφιτι του Θόδωρου Αγγελόπουλου με την κάμερά του. «Η τέχνη ποτέ δεν είπε ψέματα» γράφει ο τοίχος στην απέναντι όχθη του ποταμού, έξω από το σπίτι του ζωγράφου Στερίκα Κούλη. Μια σκηνή από τον Θίασο του Αγγελόπουλου στολίζει την πρόσοψη του Σιδηροδρομικού Σταθμού. Στο Καφενείο του Νάσου, οι τοίχοι είναι όλοι ζωγραφισμένοι. «Έργα του Μανώλη Πολυμέρη, αν αναρωτιέσαι» με ενημερώνουν βλέποντάς με να χαζεύω. Στην είσοδο της πόλης, στην πλατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου, μια αρκούδα σε φυσικό μέγεθος, φτιαγμένη από scrap, λαμαρίνες και ελάσματα, παίζει κοντραμπάσο. Όλη η Φλώρινα σε πέντε εικόνες.

Ψέματα, δεν είναι όλη: Η Φλώρινα είναι πολλά περισσότερα από τον έρωτά της με την τέχνη σε κάθε της μορφή. Είναι οι βόλτες στις όχθες του ποταμού της, που λέγεται Σακουλέβας και κυλά ανάμεσα σε φαντασμαγορικά αρχοντικά του προηγούμενου αιώνα. Είναι οι πάπιες που κολυμπούν στα νερά του, και κουρνιάζουν στα ξύλινα σπιτάκια τους με το που πέσει το σινιάκι, η παγωμένη ομίχλη που σκεπάζει την πόλη. Είναι εκείνο το κατακόκκινο σφεντάμι που μισοκρύβει κάποιο αρχοντικό –το ήξερες; δεν το ήξερες πως έχουμε σφεντάμια στην Ελλάδα. Είναι ο φοιτητόκοσμός της, που πλημμυρίζει κάθε πρωί τα τραπεζάκια που απλώνουν έξω τα café του κέντρου –μια από τις καλύτερες σχολές καλών τεχνών βρίσκεται, καθόλου τυχαία, εδώ. Και είναι, πριν και πάνω και πέρα απ’ όλα, εκείνη η πόλη που θα σε εκπλήξει αν είσαι από εκείνους που πιστεύουν ότι δεν έχουμε γενικώς ωραίες πόλεις στην Ελλάδα.

Στα αριστερά, το Αρχοντικό του Τέγου Σαπουντζή, πρώτου δημάρχου της Φλώρινας, χτισμένο το 1920

Ξέρεις από εκλεκτικισμό;

Στην αρχιτεκτονική, εκλεκτικισμό λέμε το να διαλέγεις στοιχεία από διάφορες περιόδους, περιοχές και ρυθμούς, και να τα ενσωματώνεις σε ένα κτίριο. Στην Φλώρινα, ο εκλεκτικισμός είναι η απάντηση στην ερώτηση που θα κάνεις στη δεύτερη βόλτα σου (στην πρώτη παραείσαι χαζεμένος/η για να αναρωτηθείς οτιδήποτε): Γιατί τα αρχοντικά της δεν μοιάζουν με τίποτα απ’ ό,τι έχεις δει ως τώρα; Νεοκλασικά με αναγεννησιακές αναφορές, μακεδονίτικα σαχνισιά πλάι σε τριγωνικά αετώματα, στεγασμένοι εξώστες, βυζαντινά κεραμικά και αρ ντεκό καμπύλες, φτιάχνουν ένα μείγμα που δεν υπάρχει αλλού και δεν θυμίζει τίποτα. Θα το διαπιστώσεις, πρώτα απ’ όλα, στις όχθες του Σακουλέβα, θα το παρατηρείς μετά διαρκώς, ακόμα και στα αρχοντικά που ξεπροβάλλουν ανάμεσα στις πολυκατοικίες στους πολύβουους δρόμους του κέντρου.

Βολτάροντας στις όχθες του Σακουλέβα

Και τι άλλο έχει να δούμε εδώ;

Αν και η μισή χαρά κάθε ταξιδιού στη Φλώρινα είναι απλά να βολτάρεις στους δρόμους της και να αράζεις κάθε λίγα βήματα στα παγκάκια για να χαζέψεις τα αρχοντικά της (λεπτομέρειες για τα οποία θα βρεις συγκεντρωμένες εδώ) τον χρόνο σου διεκδικούν εξίσου μουσεία συναρπαστικά, σαν το Αρχαιολογικό και το Σύγχρονης Τέχνης. 

Το Αρχοντικό Γούναρη, του 1904, που στέγαζε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας ως το 2006

Ειδικά αν έρχεσαι με πιτσιρίκια, αξίζει να βάλεις στο πρόγραμμα τον μίνι ζωολογικό κήπο της πόλης, που είναι στην πραγματικότητα ένα φροντισμένο, καταπράσινο πάρκο με ελεύθερη είσοδο, στο οποίο ζουν παγώνια, φασιανοί, φραγκόκοτες, κύκνοι και πρόβατα από το Καμερούν (έχει και περιποιημένη παιδική χαρά) και τον μικρό, γλυκύτατο Κήπο της Αλίκης, φτιαγμένο από παλιά παιχνίδια και ανακυκλωμένα υλικά, από την γιαγιά Αλίκη που δεν βρίσκεται πια στη ζωή.

Η «Κοντράλτο», η αρκούδα με το κοντραμπάσο, έργο του Γιώργου Μπαρδάκα, στην πλατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου

Οι λάτρεις της πεζοπορίας θα ενθουσιαστούν με τα μονοπάτια στον λόφο του Αγίου Παντελεήμονα, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει ο γιγάντιος σταυρός, κληρονομιά του διαβόητου Αυγουστίνου Καντιώτη, Μητροπολίτη Φλωρίνης, γνωστού μεταξύ άλλων για τον αφορισμό του Θόδωρου Αγγελόπουλου και του Καρναβαλιού, το γκρέμισμα των σλαβικών εκκλησιών της πόλης, και τους δεσμούς που διατηρούσε με τη Χούντα. Από την κορυφή του λόφου, στα 1.020 μέτρα, η θέα της Φλώρινας και των βουνών που την αγκαλιάζουν είναι μαγική.

Λίγο χαμηλότερα, επάνω στον ίδιο λόφο, ο αρχαιολογικός χώρος της Ελληνιστικής Πόλης χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. (αν και ξέρουμε με σιγουριά ότι η περιοχή κατοικούταν ήδη από την δεύτερη χιλιετία π.Χ.) αξίζει οπωσδήποτε μια επίσκεψη, για να δεις τα απομεινάρια δρόμων και σπιτιών ανθρώπων που χάζευαν από εδώ πάνω, πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, την ίδια φαντασμαγορική θέα στη γύρω περιοχή που απολαμβάνεις τώρα εσύ.

Πού (και τι) θα φας

Η φλωρινιώτικη κουζίνα έχει να καυχιέται για μικρά αριστουργήματα, όπως τα κεμπάπια που φτιάχνονται από τρεις κιμάδες (μοσχαρίσιο, χοιρινό και αρνίσιο) με δυόσμο και κύμινο, και σερβίρονται με μπούκοβο, κρεμμύδι και μαϊντανό, τις ξακουστές πιπεριές Φλωρίνης που είναι ΠΟΠ και δεν χρειάζονται συστάσεις, και τη Φλωρινέλα, ένα ημίσκληρο, ελαφρώς πικάντικο τυρί από αιγοπρόβειο γάλα που γίνεται καταπληκτικό σαγανάκι.

Φοιτητούπολη γαρ, η Φλώρινα έχει στο φαγητό της τιμές που θα σου φέρουν δάκρυα στα μάτια, ειδικά αν έρχεσαι από την εσχάτως υπερκοστολογημένη εστιατορική σκηνή της Αθήνας. Με 10€-15€ το άτομο θα πιείς τα τσιπουράκια σου και θα φας σαν βασιλιάς στο –δικό μας αγαπημένο– Καφενείο του Νάσου, που φτιάχνει εκτός από καταπληκτικά κεμπάπια, ένα κοντοσούβλι κόλαση, και πατάτες τηγανιτές όπως σου τις έφτιαχνε η γιαγιά σου. Οι ίδιες τιμές παίζουν στο θρυλικό Διεθνές, που ήταν το αγαπημένο στέκι του Θόδωρου Αγγελόπουλου και φαίνεται από τις κλακέτες του που κοσμούν διάφορες γωνιές του, στο Μπούκοβο & Μέλι, που το αγαπούν πολύ οι φοιτητές της πόλης, και στο Αρχονταράκι, που φτιάχνει μεζεδάκια να γλείφεις τα δάχτυλά σου.

Αριστερά: Ονειρικές πατάτες στο Καφενείο του Νάσου | Δεξιά: Τραπεζάκια έξω στο Διεθνές

Ένα τσικ παραπάνω, στα 17€-20€ το άτομο, κυμαίνονται οι λογαριασμοί στον κοσμαγάπητο Αποσπερίτη, όπου θα πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσεις τους γιαουρτοκεφτέδες, τους γίγαντες και τις γεμιστές πιπεριές Φλωρίνης στο πήλινο, και στην Μπριγκάντα, το γκραν σουξέ της οποίας είναι οι τηγανιτές πατάτες με κιμά από λουκάνικο, αυγό τηγανιτό και γίδινη γραβιέρα με τρούφα.

Ελάχιστα έξω από την Φλώρινα, στο χωριό που λέγεται Παλαίστρα, θα φας συγκλονιστικά κρέατα σε απίστευτες τιμές (μάξιμουμ 15€ το άτομο) στο Ψητοπωλείο Κώστας ενώ ακόμα παραέξω θα βρεις τους φημισμένους στους αθηναϊκούς κύκλους Κοντοσώρο στο Ξινό Νερό και Θωμά στο Σκλήθρο, όπου ο λογαριασμός ανεβαίνει, στα 30€ περίπου το άτομο με κρασί, η κουζίνα όμως είναι συναρπαστικά δημιουργική και τα αξίζει με το παραπάνω. Στα sos σημείωσε, στον μεν Κοντοσώρο, το Σουτ Μακάλο, ήτοι κεφτέδες μοσχαρίσιους σε λευκή σάλτσα με σαφράν, και τον χοιρινό λαιμό με πουρέ κάστανο, στον δε Θωμά το κρασάτο αγριογούρουνο σιγομαγειρεμένο με Ξινόμαυρο και σερβιρισμένο με ταλιατέλες, και τη φοβερή και τρομερή Φλωρινέλα σαγανάκι με μαρμελάδα από πιπεριά Φλωρίνης.

Η Φλωρινέλα στου Θωμά

Πού (και τι) θα πιείς

Σε παλιά αρχοντικά που έχουν μετατραπεί σε καλλιτεχνίζοντα café-bar, στέκια που ξενυχτάνε με χορό ως το πρωί και wine bar που θα σου συστήσουν τα κρασιά της περιοχής, η Φλώρινα ξέρει να περνάει το ίδιο ωραία τις νύχτες, όπως και τις μέρες της. Στις διευθύνσεις που δεν πρέπει να χάσεις, σημείωσε το υπέροχα μποέμ Εν Φλωροίνοι, που στεγάζεται σε ένα κουκλίστικο νεοκλασικό με ένα από τα ωραιότερα ταρατσάκια που έχεις δει, και σερβίρει απίθανα κοκτέιλ στα 6€, αλλά και καφεδάκια και ζεστές σοκολάτες και τέλειο ζεστό κρασί με μήλο και κανέλα, και το επίσης αρτιστίκ Florian, που στεγάζεται κι αυτό σε ένα πανέμορφο νεοκλασικό του 1924 και είναι τέλειο για κρασάκια (5€ το ποτήρι), μπύρες (από 4€), και καφέ με γλυκό το πρωί (στα οπωσδήποτε η μηλόπιτα και το τριπλό σοκολατένιο κέικ).

 
Το Cafe Florian στεγάζεται στο Αρχοντικό των Αδελφών Τσαρουχά, του 1924

Για ωραίο καφέ και σούπερ πρωινά/ brunch σαν τα pancakes με αυγά και μπέικον, αλλά και μπυρίτσες και ποτά (6€) αργότερα θα πας στο Fratelli, που απλώνει όπως και το Florian τραπεζάκια στην όχθη του ποταμού, ενώ για πιο ξενύχτικο ντιριντάχτα στο Três που ανοίγει κι αυτό από το πρωί για καφέ και ζεστές σοκολάτες, αλλά το τραβάει και ως τις 3.00 το ξημέρωμα (ναι, και τις καθημερινές). Wine bar με μεγάλη ποικιλία κρασιών της περιοχής και όχι μόνο, πολλά από τα οποία και σε ποτήρι, πεντανόστιμα τσιμπολογήματα και μια αυλίτσα χάρμα οφθαλμών (ευχόμαστε να πετύχεις καλό καιρό) είναι το Αέροινο.

Πού θα μείνεις

Η δική μας βάση ήταν το Lithea Mountain Resort, που προτείνουμε με το χέρι στην καρδιά, για τα υπέροχα, χουχουλιαστά αλλά ευρύχωρα πέτρινα σπιτάκια του, την μοναδική θέα από τα μπαλκόνια τους και το σούπερ πρωινό που σερβίρεται καθημερινά ως τις 11.00 επειδή και οι υπναράδες έχουμε ψυχή. Οι τιμές αυτή την εποχή κυμαίνονται στα 82€ το δίκλινο.

Αν το μπάτζετ είναι πιο περιορισμένο, θα βρεις ωραιότατες εναλλακτικές σε ξενοδοχεία όπως το King Alexander (στα 58€ το δίκλινο με πρωινό) και σε ανεξάρτητα διαμερίσματα, σαν το Florina Modern Studio στα 43€ για δύο άτομα και το Petra's house στα 46€.

Το Παρθενωγωγείο του 1909, που σήμερα στεγάζει το Β΄ Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας

Πώς θα πας εκεί

Οδικώς, η Φλώρινα απέχει πλέον από την Αθήνα κάτι λιγότερο από έξι ώρες, χάρη στον νέο Αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδος που διασχίζει κάθετα την Θεσσαλία –ένα μόνο τμήμα του μένει να ολοκληρωθεί, μετά την Καλαμπάκα, που θα σε βγάζει καρφί στην Εγνατία Οδό, μειώνοντας τις ώρες ταξιδιού σε περίπου πέντε. Το κόστος για διόδια και βενζίνες είναι γύρω στα 100€ το άτομο πήγαινε-έλα αν είστε δύο στο αυτοκίνητο, λιγότερα αν είστε περισσότεροι.

Αριστερά: Το αρχοντικό των Αδελφών Γρούϊου, του 1921 | Δεξιά: Γέφυρα στον Ποταμό Σακουλέβα

Αν βαριέσαι να οδηγείς, πας αεροπορικώς με την Sky Express στην Κοζάνη (από 150€ πήγαινε-έλα) και από εκεί νοικιάζεις αυτοκίνητο και σε μια ώρα είσαι στη Φλώρινα. Από την Θεσσαλονίκη, πάλι, για την οποία ενδέχεται να βρεις και φθηνότερα αεροπορικά αναλόγως εποχής, η Φλώρινα απέχει ακριβώς δύο ώρες, και 30€ το άτομο για βενζίνες και διόδια πήγαινε-έλα.

@in2life_gr Για να δούμε, πόσο γρήγορα θα την αναγνωρίσεις; . . . #φλωρινα #φλωρινα❤️❤️❤️❤️ #ελλαδα #μακεδονια #ελληνικοτικτοκ #in2life #μπεςφοργιουγαμω #florina #greece #greecetiktok #greecetravel ♬ son original - HAUSER