Οι Πρέσπες είναι ένα όνειρο φθινοπωρινό

Σε μια στροφή του δρόμου που οδηγεί από την Φλώρινα στις Πρέσπες, εκεί κοντά στο Πισοδέρι, η άσφαλτος έχει στρωθεί με κατακόκκινα φύλλα. Σταματάς το αυτοκίνητο –όλοι το κάνουν, αποκλείεται να αντισταθείς στον πειρασμό– και βγαίνεις έξω, σε μια βροχή από φύλλα που στροβιλίζονται στον αέρα. Λες και είσαι μέσα σε μια από αυτές τις γυάλινες χιονόμπαλες, που κάποιος την ταρακούνησε πολύ, απλά αντί για χιόνι πέφτουν χρυσοκόκκινα φύλλα. Αποκλείεται, λες, το τοπίο παρακάτω να γίνεται πιο μαγικό από αυτό. Κι όμως.

Καθώς ο δρόμος παίρνει να κατηφορίζει τις πλαγιές του Βαρνούντα, η γαλάζια απεραντοσύνη των δύο λιμνών απλώνεται μπροστά σου, σε ένα θέαμα που κόβει την ανάσα, να μην ξέρεις πού να πρωτοκοιτάξεις. Διακόπτεται μόνο από μικρά, καταπράσινα νησάκια, και στεριές που μοιάζουν με νησάκια αλλά είναι στην πραγματικότητα ακρωτήρια, που οδηγούν το βλέμμα διαρκώς και ανεξαιρέτως επάνω σε βουνά. Αμέτρητα, ατελείωτα βουνά αγκαλιάζουν τις δύο λίμνες, δεν είναι τυχαίο που κάμποσους αιώνες πριν οι Οθωμανοί μας λέγαν «Τα Βουνά», Μπαλκάν στη γλώσσα τους, και το όνομα εξελληνίστηκε και έμεινε και καθιερώθηκε σε φράσεις όπως «εδώ είναι Βαλκάνια». Εδώ είναι τα βουνά.

Η Μεγάλη Πρέσπα, και τα βουνά της Βόρειας Μακεδονίας απέναντι

Καλωσήρθατε στις Πρέσπες

Η Μικρή και η Μεγάλη Πρέσπα κάποτε ήταν μία λίμνη. Σήμερα χωρίζονται από μια λωρίδα γης τεσσάρων περίπου χιλιομέτρων, που στο φαρδύτερο σημείο της έχει πλάτος ένα χιλιόμετρο. Από τη Μεγάλη θα ξεκινήσεις, από εκεί ξεκινάνε όλοι, γιατί σε αυτήν γίνονται οι βαρκάδες. Σε αυτήν είναι χαραγμένα και τα σύνορα τριών χωρών, το τριεθνές που λέμε, από εδώ η Ελλάδα, από εκεί η Βόρεια Μακεδονία, στα αριστερά η Αλβανία. Θα σου τα δείξουν από τη βάρκα, αλλά ουσιαστικά θα πρέπει να τα φανταστείς. Και αν εδώ βλέπεις μια αναλογία με την ιδέα των συνόρων που χωρίζουν τους λαούς εν γένει, είσαι πολύ φίλος μας. «Υπήρχαν κάποτε σημαδούρες, τις πήρε η λίμνη, κανείς δεν ασχολήθηκε να τις ανανεώσει» μου λέει ο Αδάμ, ο βαρκάρης μας. «Καλύτερα» λέω. «Καλύτερα» συμφωνεί.

Οι Ψαράδες, το μοναδικό χωριό στην ελληνική όχθη της Μεγάλης Πρέσπας

Άλλος με τη βάρκα μας

Οι βαρκάδες ξεκινούν από το μοναδικό (κυριολεκτικά και μεταφορικά) χωριό στην ελληνική πλευρά της Μεγάλης Πρέσπας, τους γραφικούς Ψαράδες. Δύο είναι οι διαδρομές που μπορείς να διαλέξεις: Η μικρή που διαρκεί γύρω στο 20λεπτο, και σε πάει να δεις δύο ασκηταριά και τα «σύνορα», και η μεγάλη, διάρκειας μίας ώρας, που συνεχίζει από εκεί στο ωραιότερο από τα ασκηταριά, την Παναγία την Ελεούσα του 1409.

Ανεβαίνοντας τα 70 σκαλιά για το Ασκηταριό της Παναγίας Ελεούσας

Τι είναι τα ασκηταριά, σε ακούμε να ρωτάς, και ερχόμαστε να ενημερώσουμε ότι ερημίτες καλόγεροι έμεναν κάποτε στις όχθες της λίμνης, φτιάχνοντας στις σπηλιές της μικρά μοναστήρια. Τα ασκηταριά εγκαταλείφθηκαν στα τέλη του 15ου αιώνα, που οι μοναχοί έφυγαν για το Άγιο Όρος. Για να φτάσεις στο Ασκηταριό της Παναγίας της Ελεούσας, ψηλά μέσα σε μια γιγάντια σπηλιά, θα χρειαστεί να ανέβεις περί τα 70 σκαλιά από εκεί που σε αφήνει η βάρκα. Η θέα στο απέραντο γαλαζοπράσινο της λίμνης από εκεί ψηλά, όμως, θα αξίζει κάθε λαχανιασμένο βήμα.

Η θέα από το Ασκηταριό της Παναγίας Ελεούσας

Πολύτιμες πληροφορίες μας δίνει ο Αδάμ καθώς η βάρκα μας μοιάζει να αιωρείται πάνω στο απαλό φθινοπωρινό κυματάκι (ναι, η Μεγάλη Πρέσπα είναι τόσο μεγάλη που σηκώνει κύμα όταν φυσάει, εξαιρετικά ασυνήθιστο για λίμνη): Κορμοράνοι είναι τα πουλιά που τσαλαβουτούν στα νερά γύρω μας, ένας σταχτοτσικνιάς αράζει στα βράχια, την άνοιξη που θα ξανάρθουμε θα δούμε και πελεκάνους.

Τα 52 μέτρα φτάνει το βάθος της λίμνης, ένα χωριό έχει η Ελλάδα στις όχθες της, πέντε η Αλβανία, δεκατρία η Βόρεια Μακεδονία. Το καλοκαίρι κολυμπάς αν θέλεις, είναι πεντακάθαρο το νερό της Πρέσπας, και η θερμοκρασία του φτάνει τους 22 βαθμούς –έχει και κανονικότατη παραλία, με βοτσαλάκι. Εικοσιδύο είδη ψαριών κολυμπούν στα νερά της, το γριβάδι το ψαρεύουν πολύ, να το δοκιμάσουμε μετά στα ταβερνάκια του χωριού, με ντόπιο τσίπουρο, του πάει πολύ.

Η μεγάλη βαρκάδα, που διαρκεί μία ώρα, κοστίζει 40€ (όχι το άτομο, συνολικά, οπότε διαιρείς διά όσα άτομα είστε). Αυτή την εποχή, που σκοτεινιάζει νωρίς, βαρκάδες γίνονται από τις 9.00 ως τις 17.00. Φτάνοντας στους Ψαράδες, αν δεν πέσεις σε μέρα ή ώρα αιχμής, θα βρεις βαρκάρηδες που θα σου την προτείνουν, αν όμως θέλεις να την κλείσεις από πριν, τον Αδάμ τον βρίσκεις και στα social (Facebook και Instagram). 

Άλλος στο νησί μας

Το ένα από τα δύο λιμνίσια νησάκια που κατοικούνται σε όλη την Ελλάδα βρίσκεται εδώ, στη Μικρή Πρέσπα, λέγεται Άγιος Αχίλλειος και συνδέεται με την στεριά μέσω μιας πλωτής γέφυρας 650 μέτρων, που δεν ήταν πάντα εδώ. Κατασκευάστηκε το 2000, όταν κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Πρέσπεια ένα μικρό κορίτσι ανέβηκε στη σκηνή και απευθύνθηκε στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο, εξηγώντας πως για να πάει στο σχολείο έπρεπε είτε να μπαίνει σε βάρκα, είτε να περπατά πάνω στον πάγο τους χειμώνες που η λίμνη πάγωνε.

Η διαδρομή πάνω στη γέφυρα κανονικά θα σου έπαιρνε ένα δεκάλεπτο, μισάωρο όμως θα καταλήξεις να την κάνεις, σταματώντας κάθε λίγα βήματα και πιάνοντας θέση στα παγκάκια της, για να χαζέψεις τις μαυρόπαπιες που τσαλαβουτούν στο νερό, τους σταχτοτσικνιάδες που φτερουγίζουν ανάμεσα στα καλάμια, την εικόνα των σπιτιών του νησιού (έντεκα στον αριθμό, ο θρύλος λέει πως κάθε φορά που χτιζόταν ένα δωδέκατο κάποιο άλλο θα γκρεμιζόταν) που όσο πλησιάζεις γίνεται και πιο μαγική. Εικοσιέξι άνθρωποι κατοικούν αυτή τη στιγμή στο νησί, που έχει δικό του ταβερνάκι (λεπτομέρειες σε λίγο) και ξενώνα αν θέλεις να μείνεις.

Η Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου, του 10ου αιώνα

Ο Άγιος Αχίλλειος είναι ένα νησί τοσοδούλι, δύο ώρες όλες κι όλες θα σου πάρει να περπατήσεις την κυκλική διαδρομή (αυτοκίνητα εννοείται εδώ δεν κυκλοφορούν) ανάμεσα σε μοσχαράκια και βουβάλια που βόσκουν αμέριμνα μπροστά σε απομεινάρια εκκλησιών που χρονολογούνται από τον 10ο ως και τον 15ο αιώνα. Εντυπωσιακότερη όλων, η Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου, κτισμένη τον 10ο αιώνα από τον Βούλγαρο Τσάρο Σαμουήλ, που είχε εδώ στην Πρέσπα το κέντρο του βασιλείου του.

Στάσου, μη φεύγεις, έχει κι άλλο

Ένα ακόμη χωριό είναι χτισμένο στην όχθη της Μικρής Πρέσπας, τα νερά της οποίας μοιραζόμαστε με την Αλβανία: Η γλυκύτατη Μικρολίμνη, με τα ξακουστά της ταβερνάκια και την απαράμιλλη θέα στα νερά της λίμνης και στο μικρό, ακατοίκητο Βιδρονήσι. Άλλα χωριά που αξίζει να εξερευνήσεις στην περιοχή, κι ας μην ακουμπούν στις όχθες των λιμνών, είναι ο χαρακτηρισμένος διατηρητέος οικισμός Άγιος Γερμανός, ο ερειπωμένος Μηλεώνας με τα πλινθόχτιστα σπίτια του, και το Βροντερό, σκαρφαλωμένο ψηλά στα 1.100 μέτρα, κοντά στο οποίο βρίσκεται η (επισκέψιμη) Σπηλιά του Κόκκαλη μέσα στην οποία λειτουργούσε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου το Νοσοκομείο του Δημοκρατικού Στρατού.

Ο Άγιος Γερμανός και η θέα του στη Μεγάλη Πρέσπα

Οι λάτρεις της πεζοπορίας θα χαρούν να μάθουν ότι γύρω από τις Πρέσπες υπάρχουν πολλά συναρπαστικά μονοπάτια (για την ακρίβεια, 10 πεζοπορικές και 3 ποδηλατικές διαδρομές) για κάθε αντοχή και φυσική κατάσταση, στην πλειοψηφία τους άριστα σηματοδοτημένα, λεπτομέρειες για τα οποία υπάρχουν εδώ. Αν προτιμάς, γίνονται και οργανωμένα από την EcoTourismo σε τιμές που ξεκινούν από 20€ το άτομο.

Πού (και τι) θα φας

Ανάμεσα σε ψάρι ή κρέας έχεις να διαλέξεις στα ταβερνάκια της περιοχής, και η επιλογή μπορεί να μοιάζει εύκολη, αλλά δεν είναι. Το γριβάδι, που ψαρεύεται στα νερά της λίμνης, είναι ένα ψάρι πεντανόστιμο, που θα σου αλλάξει όποια γνώμη μπορεί να έχεις για τα ψάρια του γλυκού νερού. Από την άλλη, τα κεμπάπια που πρωταγωνιστούν στα κρεατοφαγικά μενού είναι μικρά αριστουργήματα, σαν ψητά σουτζουκάκια χωρίς σάλτσα, που φτιάχνονται από τρεις κιμάδες (μοσχαρίσιο, χοιρινό και αρνίσιο) δυόσμο και κύμινο, και σερβίρονται με μπούκοβο και μαϊντανό.

Στα «οπωσδήποτε» θα βάλεις τα Παραγάδια και την Συντροφιά στους Ψαράδες, για λουκούλλεια γεύματα με θέα στη Μεγάλη Πρέσπα, τον Άγιο Αχίλλειο στο ομώνυμο νησάκι, από το πίσω μπαλκόνι του οποίου αν πετύχεις ηλιόλουστο μεσημέρι θα αγναντεύεις τρώγοντας το μοναδικό τοπίο της Μικρής Πρέσπας, και τα Στου Χάσου και Σπιτικό της Λουκίας στη Μικρολίμνη, που απολαμβάνουν επίσης τέλεια θέα στη Μικρή Πρέσπα. Για τιμές δεν έχεις να ανησυχείς πουθενά, στα 15€ το άτομο θα κυμαίνονται παντού οι λογαριασμοί σου, άντε 20€ αν το παρακάνεις με τα ψάρια και τα (καταπληκτικά) τσίπουρα.

Πού θα μείνεις

Επάνω στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου, ο ομώνυμος ξενώνας προσφέρει παραδοσιακά δωμάτια στα 70€ το δίκλινο με καταπληκτικό πρωινό. Σούπερ οικονομική επιλογή είναι τα πανέμορφα δωμάτια του Ξενώνα Συντροφιά στους Ψαράδες, στα 40€ το δίκλινο με τζάκι (στα 50€ αν θέλεις και ωραίο, παραδοσιακό πρωινό). Επίσης στους Ψαράδες, το Αρχοντικό έχει γλυκύτατα δωμάτια με θέα στη Μεγάλη Πρέσπα, στα 60€ το δίκλινο με σπιτικό πρωινό. Στον Άγιο Γερμανό, ωραία επιλογή είναι το Traditional Guesthouse Vrigiis, στα 60€ το δίκλινο με τέλειο πρωινό. 

Αν πάλι είσαι παιδί της πόλης, και σκέφτεσαι ότι ωραία η φύση αλλά θες και τα μπαράκια σου το βράδυ, στη Φλώρινα θα μείνεις, που είναι μια κούκλα για πόλη, και μόλις μία ώρα μακριά. Σημείωσε το Lithea Mountain Resort στα 80€ το δίκλινο με σούπερ πρωινό, και μείνε συντονισμένος/η, έρχεται ξεχωριστό θέμα για την Φλώρινα.