Τι να περιμένει η Ελλάδα από τις εκλογές των ΗΠΑ;

Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει και η αναμέτρηση ανάμεσα σε Καμάλα Χάρις και Ντόναλντ Τραμπ θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές των τελευταίων δεκαετιών στις ΗΠΑ.

Με λιγότερες από τέσσερις εβδομάδες να απομένουν μέχρι την έναρξη της ψηφοφορίας, Χάρις και Τραμπ μάχονται στήθος με στήθος, σε μια προεκλογική κούρσα που σημαδεύτηκε από δύο απόπειρες δολοφονίας, μια καταδίκη για κακούργημα και την ξαφνική απόσυρση Μπάιντεν υπέρ της αντιπροέδρου του.

Τι μας ενδιαφέρουν όμως εμάς εδώ στην Ελλαδίτσα όλα αυτά; Θα αναρωτηθείς.

«Σε περίπτωση εκλογής της Καμάλα Χάρις, η κατάσταση θα είναι πιο προβλέψιμη, δηλαδή θα συνεχιστεί η πολιτική που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα», αναφέρει σχετικά ο κ. Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Καθηγητής διεθνών σχέσεων και στρατηγικών σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συγγραφέας μεταξύ άλλων του Αμερικανικό πολιτικό σύστημα και εξωτερική πολιτική: 1945-2002 

«Οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν να βρουν ένα εναλλακτικό στήριγμα στην περιοχή, δεδομένου ότι η Τουρκία είναι ένας προβληματικός σύμμαχος. Επομένως, είναι πιθανό να επενδύσουν περισσότερο στην Ελλάδα, όπως έγινε επί κυβέρνησης Τζον Μπάιντεν αλλά και Ντόναλντ Τραμπ, ιδιαίτερα υπό την υπουργία του Μάικ Πομπέο. Μια προεδρία Χάρις είναι σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη ως προς τις συνέπειες της εξωτερικής πολιτικής», τονίζει.

Το ζήτημα αυτή την στιγμή όμως, είναι ότι με μια τρέχουσα προεδρία Τραμπ η κατάσταση ενδέχεται να είναι πιο απρόβλεπτη. Αν διορίσει ξανά κάποιον σαν τον Πομπέο, αυτό θα ήταν θετικό για την Ελλάδα, καθώς ο Πομπέο είχε ενισχύσει τη θέση της χώρας μας, θεωρώντας την Τουρκία σύμμαχο μόνο κατ' όνομα. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε ποιον θα διορίσει.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον κ. Παπασωτηρίου, τίθενται και άλλα ερωτήματα. Υπάρχει η πιθανότητα αποχώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ; Θα αποσυρθούν οι ΗΠΑ από την Ευρώπη; Και σε ποιο βαθμό θα υιοθετήσει μια απομονωτική στάση απέναντι στην Ε.Ε.;

«Αν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από την Ευρώπη, η Τουρκία θα μπορούσε να δράσει χωρίς περιορισμούς, και οι Ευρωπαίοι δεν θα είναι σε θέση να τη σταματήσουν. Μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν την απαραίτητη ισχύ για να περιορίσουν την Τουρκία. Αυτές οι εξελίξεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν απρόβλεπτες καταστάσεις, αλλά αυτό είναι το χειρότερο σενάριο, το οποίο δεν γνωρίζουμε αν και σε ποιο βαθμό θα συμβεί», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το ελληνοτουρκικό ζήτημα πάντως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα σε σχέση με τις αμερικανικές εκλογές.

Ο Τραμπ παραμένει μια άγνωστη μεταβλητή όσον αφορά τους διορισμούς και το επιτελείο του. Πόσο θα τον βοηθήσουν οι γραφειοκρατίες στα Υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών να ακολουθήσει την πεπατημένη οδό; Όλα είναι απρόβλεπτα. «Θα χρειαστεί ιδιαίτερη προσοχή αν εκλεγεί ο Τραμπ, ώστε να διασφαλίσουμε ότι μια ενδεχόμενη μερική αποχώρηση των ΗΠΑ από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις δεν θα δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις μας με την Τουρκία», τονίζει.

Αν υπάρξει σημαντική αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη, η Ελλάδα θα πρέπει οπωσδήποτε να υποστηρίξει μια πιο ισχυρή ευρωπαϊκή αμυντική ενοποίηση, σύμφωνα με τον κ. Παπασωτηρίου. Πέρα από τη δική μας αποτρεπτική ισχύ, δηλαδή, θα χρειαστούμε εξωτερικά στηρίγματα για να συγκρατήσουμε την Τουρκία.

«Η στάση του Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη πάντως είναι γνωστή. Ακούμε ολοένα και περισσότερο το επιχείρημα ότι οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει να επενδύουν χρήματα στην ΕΕ, π.χ., στην Ουκρανία αντί για τις δικές τους κοινότητες. Αν όμως δεν επενδυθούν χρήματα στην Ουκρανία, τι σημαίνει αυτό για την ευρωπαϊκή ασφάλεια; Θα οδηγηθούμε σε έναν κόσμο όπου κάθε χώρα μπορεί να εισβάλλει και να κατακτά κατά βούληση; Είμαστε ικανοποιημένοι με το ενδεχόμενο μιας τέτοιας εξέλιξης, όπου ένα κράτος θα εισβάλλει σε ένα άλλο;», αναρωτιέται.

Η Τουρκία, με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», εμπνεύστηκε ρητορικά από την Κίνα. Αν οι περιορισμοί που επιβάλλουν σήμερα οι υπερδυνάμεις χαλαρώσουν, μπορεί να υπάρξουν απρόβλεπτες εξελίξεις.

Πέρα από τα ελληνοτουρκικά, υπάρχουν και οι εμπορικές σχέσεις. Ο Τραμπ έχει δηλώσει υπέρ του προστατευτισμού εδώ και δεκαετίες, δηλαδή υπέρ υψηλών δασμών για τις εισαγωγές, ιδίως από την Κίνα. Αυτή την πολιτική συνέχισε και ο Μπάιντεν, με τη στήριξη των Ευρωπαίων. Ωστόσο, αν  η κυβέρνηση Τραμπ επιβάλει δασμούς και την Ευρώπη, αυτό θα βλάψει τις εξαγωγές μας προς τις ΗΠΑ, όπως και άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες.

Από την άλλη πλευρά, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ένα σημαντικό μέρος της ελληνοαμερικανικής κοινότητας στηρίζει τον Τραμπ, όχι τόσο για εθνικά ζητήματα, αλλά για οικονομικούς λόγους. Αυτή η στήριξη μπορεί να εξασφαλίσει στην Ελλάδα πρόσβαση σε κύκλους εξουσίας σε περίπτωση επανεκλογής του. Η ομογένεια, ιδιαίτερα στη Νέα Υόρκη, όπου ο Τραμπ έχει ισχυρούς δεσμούς, μπορεί να προωθήσει τα συμφέροντα της Ελλάδας σε μια νέα διακυβέρνηση του απερχόμενου Αμερικάνου Προέδρου.

Στο ενεργειακό ζήτημα, είναι προς το συμφέρον μας που οι ΗΠΑ συνεχίζουν να συμμετέχουν στην τριγωνική σχέση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Τραμπ έχει δείξει μεγαλύτερη στήριξη προς το Ισραήλ, σε σύγκριση με τον Μπάιντεν και τη Χάρις, κάτι που ίσως σημαίνει ότι η τριμερής συνεργασία θα συνεχιστεί, δεδομένου ότι έχουμε ισχυρές σχέσεις με το Ισραήλ σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όσον αφορά τη Μέση Ανατολή, παρατηρούμε μια μερική απεξάρτηση του ανεπτυγμένου κόσμου από το πετρέλαιο της περιοχής, λόγω της ανάπτυξης εναλλακτικών πηγών ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών τα τελευταία 20 χρόνια. Η περιοχή δεν είναι πλέον τόσο σημαντική από μόνη της, όσο σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στη Ρωσία και, σύμφωνα με τον κ. Παπαγεωργίου οι αμερικανικές εκλογές δεν θα επηρεάσουν άμεσα αυτόν τον τομέα.

Ένα ακόμα ζήτημα, είναι το ενδεχόμενο να χάσει ο Τραμπ τις εκλογές οριακά, όπως στις προηγούμενες, και να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα.

«Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία της αμερικανικής δημοκρατίας και θα μείωνε την εικόνα της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως πρότυπο. Αυτό θα μπορούσε να δρομολογήσει αρνητικές εξελίξεις στην παγκόσμια αντιπαράθεση μεταξύ φιλελεύθερων δημοκρατιών και αυταρχικών καθεστώτων, όπως η Βόρεια Κορέα και το Ιράν. Αν η εικόνα των ΗΠΑ ως προασπιστή της φιλελεύθερης δημοκρατίας υπονομευθεί, τα μη φιλελεύθερα καθεστώτα θα ενθαρρυνθούν», λέει χαρακτηριστικά.

Ρητορικά πάντως, ο Τραμπ έχει ήδη προετοιμάσει το έδαφος για κάτι τέτοιο, δηλώνοντας ότι είτε θα κερδίσει, είτε θα υπάρξει νοθεία στις εκλογές.