Στέλλα Σερέφογλου, πώς κρατάς την προσοχή ενός 3χρονου στο θέατρο;

Η Στέλλα Σερέφογλου, δημιουργός της πολυαγαπημένης βρεφικής παράστασης ΑΒΓΩ, σκηνοθετεί στο Θέατρο Χώρος το ΟΠ, μια παράσταση για παιδιά από 3 ετών, με ακροβατικά, στοιχεία βωβού κινηματογράφου και τεχνικές που ξεπηδούν από τον κόσμο του τσίρκου. Οι δύο πρωταγωνιστές της, οι ακροβάτες Ευαγγελία Μόσιου και Πάνος Σολδάτος, αφηγούνται την ιστορία με τα σώματα και τις ιδιαίτερες ακροβατικές δεξιότητές τους, τον χορό και την εκφραστικότητα των προσώπων τους.

Μιλήσαμε με την σκηνοθέτρια της παράστασης για τις εικόνες και τις στιγμές που φτιάχνουν τον κόσμο του παιδικού θεάτρου, για τη μαγική συνταγή που θα κρατήσει επί 45 λεπτά αμείωτο το ενδιαφέρον ενός τρίχρονου παιδιού, και για το βρεφικό θέατρο που άργησε αλλά αγκαλιάστηκε τελικά από κοινό και καλλιτέχνες στην Ελλάδα.

Πώς προέκυψε η ιδέα για το ΟΠ;
Αρκετά χρόνια πριν, αλλά περίμενα την κατάλληλη στιγμή για την υλοποίησή του. Ποιητικές ταινίες όπως το Κόκκινο Μπαλόνι, ακόμη και ταινίες του βωβού κινηματογράφου ή κινούμενα σχέδια όπως ο Ροζ Πάνθηρας καθώς και βιβλία του Jon Klassen αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης. Σε όλα τα παραπάνω προστέθηκε και η επιθυμία μου να διηγηθώ τη συγκεκριμένη ιστορία χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον πολυεπίπεδο κόσμο του τσίρκου και των ακροβατικών. Η αλήθεια είναι ότι όταν πρωτοξεκίνησα τη συνεργασία με την Ευαγγελία Μόσιου και τον Πάνο Σολδάτο δεν είχα ακριβώς εικόνα του τι θα ανακάλυπτα στην πορεία. Το παράδοξο σύμπαν των ακροβατικών έχει ως πεδίο δράσης έναν χώρο μεταξύ γης και ουρανού, πολύ καλά οργανωμένο, ευφάνταστο και απίστευτα πειθαρχημένο. Είμαι ευγνώμων που συνδέθηκα, έστω και με αυτόν τρόπο, με αυτό τον ιδιαίτερο κόσμο.

Ποια είναι η μαγική συνταγή για να κρατήσεις επί 45 λεπτά το ενδιαφέρον ενός 3χρονου παιδιού;
Νομίζω ο ρυθμός παίζει καταλυτικό ρόλο, αλλάζει πολύ την τελική απόδοση και είναι αυτός που προκαλεί το στοιχείο της έκπληξης, του μη αναμενόμενου αλλά και μια ανάλαφρη πληθωρικότητα. Η μουσική και ο χορός παίζουν επίσης κυρίαρχο ρόλο αλλά αν το σκεφτείς και τα δύο έχουν σαν βάση τον ρυθμό. Αυτό που διαφοροποιεί το “ΟΠ!” είναι πως έχουν προστεθεί, στα παραπάνω, τα ακροβατικά και τεχνικές από τον πολυεπίπεδο κόσμο του τσίρκου. Τόσο οι μικροί όσο και οι μεγάλοι θεατές δεν μπορούν να αντισταθούν σε αυτόν τον μοναδικό τρόπο αφήγησης γιατί μέσα στην παραδοξότητά του είναι τρομερά ειλικρινής και απλός.

Το ΟΠ μιλά για την αξία της φιλίας και του παιχνιδιού, αλλά και για την ανάγκη για ονειροπόληση και για σύνδεση με τον γύρω κόσμο. Πώς ισορροπούν ή/και συνδέονται αυτά τα δύο τελευταία μεταξύ τους;
Συνδέονται μέσα από την αγάπη, το παιχνίδι και την εμπιστοσύνη. Είναι απαραίτητο βἐβαια να ισορροπούν, όπως σωστά θέσατε, γιατί έτσι λειτουργούν συμπληρωματικά και δημιουργούν διακριτά εσωτερικά και εξωτερικά όρια. Η ονειροπόληση έχει την τάση να σπάει τα εσωτερικά όρια και η σύνδεση με τον έξω κόσμο να τα τροφοδοτεί.

Η παράσταση δεν έχει λόγια, φτιάχνει όμως εικόνες μέσα από τη μουσική, τα ακροβατικά και την παντομίμα. Μήπως οι «μεγάλοι» έχουμε υπερτιμήσει την σημασία του λόγου στο θέατρο;
Τα παιδιά επικοινωνούν, πολύ συχνά, εξωλεκτικά μέσα από το παιχνίδι, την παρατήρηση του κόσμου που τα περιβάλλει και τις σχέσεις τους με τα κοντινά τους πρόσωπα. Ειδικά τα παιδιά του συγκεκριμένου ηλικιακού γκρουπ στο οποίο απευθύνεται το έργο μαθαίνουν κατά κύριο λόγο με σωματικό τρόπο. Έτσι βιώνουν τον κόσμο και έτσι τον κατανοούν.

Το σώμα, η κίνηση, η εκφραστικότητα -χωρίς λεκτικές επεξηγήσεις- πάνω στη σκηνή, είναι ο καλύτερος τρόπος για να δουν και να αποτυπώσουν μέσα τους όσα συμβαίνουν. Να νιώσουν, να ταυτιστούν, να εκφραστούν, να αφεθούν και να παρηγορηθούν. Οπότε ακόμη και αν εμείς, οι μεγάλοι και κυρίως οι εκπαιδευτικοί, φοβόμαστε μια τέτοια προσέγγιση, ίσως ήρθε ο καιρός να κατανοήσουμε ότι όσο σπουδαίος είναι ο λόγος, προφορικός και γραπτός, άλλη τόση δύναμη έχει μια ποιητική εικόνα που περιέχει μια σωματική, βουβή δράση.

Παράλληλα με το ΟΠ συνεχίζεται και η βρεφική σας παράσταση, ΑΒΓΩ. Ποιες είναι οι προκλήσεις του βρεφικού θεάτρου, που ανθίζει τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα;
Το βρεφικό θέατρο βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Παρακολουθώ όλο και περισσότερες ομάδες να ασχολούνται με αυτό το είδος θεάτρου που πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία πριν από 40 περίπου χρόνια. Στην χώρα μας, το έφερε η Ξένια Καλογεροπούλου αλλά τολμώ να πω ότι συγκριτικά με την Ευρώπη αργήσαμε να το πιστέψουμε, όχι μόνο εμείς οι καλλιτέχνες αλλά και οι θεατές. Τώρα το έδαφος είναι πρόσφορο και η ενασχόληση με το βρεφικό θέατρο συνοδεύεται από μεγαλύτερη γνώση, αγάπη αλλά και έγνοια για το συγκεκριμένο είδος. Σε γενικές γραμμές, για ένα έργο που απευθύνεται σε βρέφη, η ιστορία δεν έχει τόση σημασία όσο οι στιγμές που θα το απαρτίζουν. Πρέπει να συναρπάζουν τα μικρά παιδιά. Ο λόγος επίσης στο βρεφικό θέατρο και στο θέατρο για παιδιά προσχολικής ηλικίας συνήθως απουσιάζει, σε αντίθεση με το παιδικό θέατρο όπου οι διάλογοι είναι τις περισσότερες φορές αναπόσπαστο κομμάτι της αφήγησης.

Το “ΑΒΓΩ” απευθύνεται σε βρέφη και παιδιά προσχολικής ηλικίας από 12 έως και 36 μηνών. Η ηλικία του κοινού καθορίζει φυσικά και τη διάρκεια της παράστασης, την εγγύτητα των ηθοποιών ή performers με το κοινό, την παρουσία διάδρασης ή όχι. Όταν μιλάμε για βρεφικό θέατρο πιστεύω πως ο όρος πολυαισθητηριακή εμπειρία ταιριάζει περισσότερο σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, και όχι παράσταση. Ως είδος νομίζω πως ανήκει κατά κάποιο τρόπο στην avant garde γιατί συνήθως είναι πρωτοποριακό, τολμηρό ακόμη και πειραματικό ως ιδέα αλλά και εκτέλεση.

Υπάρχει κάποια ιστορία, κάποιο σχόλιο μικρού θεατή είτε για το ΟΠ είτε για κάποια άλλη από τις παραστάσεις σας, που θα θυμάστε για καιρό;
Δεν θυμάμαι κάτι συγκεκριμένο. Όσο περνάει ο καιρός όμως, το πιο ενδιαφέρον είναι ότι σε κάθε παράσταση οι αντιδράσεις είναι πανομοιότυπες κι αυτό μου αποκαλύπτει ότι οι θεατές, μικροί και μεγάλοι, παρασύρονται από τους κυματισμούς της ιστορίας.
Όταν λέω κυματισμούς, εννοώ ότι οι θεατές ανταποκρίνονται θερμά, σχολιάζοντας καίρια σημεία του έργου, ξεκαρδίζονται στα γέλια, ενώ σε κάποιες άλλες στιγμές επικρατεί απόλυτη σιγή.

Αυτό μας αποκαλύπτει την αλληλεπίδραση μεταξύ σκηνής και πλατείας καθώς και πως ό,τι διαδραματίζεται συγκινεί κι ενίοτε συναρπάζει τους θεατές, μικρούς και μεγάλους.

Ταυτότητα της παράστασης
Ιδέα - σκηνοθεσία: Στέλλα Σερέφογλου
Ερμηνεύουν - πετούν: Ευαγγελία Μόσιου, Πάνος Σολδάτος
Σκηνικά: Ελένη Παπαναστασίου
Μουσική: Σταύρος Ρουμελιώτης (Usurum Band, The Holy Goat)
Κοστούμια: Νατάσα Σπάλα
Επιμέλεια κίνησης: Ελπινίκη Σαριπανίδου
Φωτισμοί - videos: Έλενα Μαργαριτίδη
Οργάνωση παραγωγής: IKIRU
Εικονογράφηση αφίσας: Κώστας Μαρκόπουλος
Γραφίστας: Βασίλης Γεωργίου
Προβολή και Επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου - We Will