Ποιος ήταν ο Οπενχάιμερ;
Εν αναμονή της πιο πολυσυζητημένης ταινίας του φετινού καλοκαιριού, μια ματιά στον βίο και την πολιτεία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ.
Το αδιαμφισβήτητο κινηματογραφικό γεγονός του φετινού καλοκαιριού είναι η νέα ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, που έρχεται στις ελληνικές αίθουσες στις 24 Αυγούστου. Το Oppenheimer, διαβάζουμε «είναι ένα επικό θρίλερ που σπρώχνει το κοινό στο παράδοξο του αινιγματικού ανθρώπου που πρέπει να ρισκάρει να καταστρέψει τον κόσμο για να τον σώσει». Ποιος όμως ήταν αυτός ο τύπος, και γιατί να σε ενδιαφέρει η ζωή του; Αν οι γνώσεις σου εξαντλούνται στην απάντηση «κάτι με την ατομική βόμβα» και δεν θέλεις να πας αδιάβαστος/η στην πρεμιέρα… είμαστε οι άνθρωποί σου.
Ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, που λες, γεννήθηκε το 1904 στη Νέα Υόρκη από Γερμανοεβραίους γονείς. Σπούδασε στο Χάρβαρντ και το Κέμπριτζ, δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ασχολήθηκε με την κβαντική φυσική και τις πυρηνικές αντιδράσεις, και μιλούσε ένα απιθανικομμύριο γλώσσες, μεταξύ των οποίων λατινικά, αρχαία ελληνικά και σανσκριτικά. Αν σκέφτεσαι ότι πρέπει να μιλάμε περί ιδιοφυίας, είσαι πολύ κοντά.
Το 1942, στρατολογήθηκε για να εργαστεί στο Manhattan Project (αν δε σου λέει κάτι αυτό, την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας στις ΗΠΑ) και το 1943 διορίστηκε διευθυντής του project. Οι ηγετικές του ικανότητες και οι επιστημονικές του γνώσεις υπήρξαν καθοριστικές για την επιτυχία του Σχεδίου. Στις 16 Ιουλίου 1945, ο Οπενχάιμερ ήταν παρών στη δοκιμή Trinity της πρώτης ατομικής βόμβας. Στις 6 και στις 9 Αυγούστου του 1945, τις τελευταίες μέρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ έριξαν δύο ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι της Ιαπωνίας, αφήνοντας πίσω τους 355.000 νεκρούς, στη συντριπτική πλειοψηφία τους αμάχους. Μέχρι σήμερα, αυτή παραμένει η μοναδική φορά που χρησιμοποιήθηκαν πυρηνικά όπλα σε ένοπλη σύγκρουση.
Στις 17 Αυγούστου του 1945, μία εβδομάδα μετά τους βομβαρδισμούς της Ιαπωνίας, ο Οπενχάιμερ ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον για να παραδώσει ιδιοχείρως επιστολή στον Υπουργό Πολέμου Χένρι Στίμσον, με την οποία εξέφραζε την αποστροφή του και ζητούσε την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων. Τον Οκτώβριο του 1945, του παραχωρήθηκε ακρόαση με τον Πρόεδρο Χάρι Τρούμαν. Η συνάντηση δεν πήγε πολύ καλά: Ο Οπενχάιμερ είπε ότι ένιωθε πως έχει «αίμα στα χέρια του», παρατήρηση που εξόργισε τον Τρούμαν ο οποίος τον έδιωξε από το Οβάλ Γραφείο. Ο Τρούμαν είπε αργότερα στον υφυπουργό Εξωτερικών του, Ντιν Άτσεσον: «Δεν θέλω να ξαναδώ αυτόν τον μπάσταρδο σε αυτό το γραφείο ποτέ ξανά».
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Οπενχάιμερ άσκησε πιέσεις για διεθνή έλεγχο της πυρηνικής ενέργειας, προκειμένου να αποτραπεί αφενός η διάδοση των πυρηνικών όπλων και αφετέρου η κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης. Την διετία 1949-1950, αντιτάχθηκε στη ανάπτυξη της βόμβας υδρογόνου κατά τη διάρκεια κυβερνητικών διαβουλεύσεων.
Κατηγορήθηκε για δεσμούς με την Σοβιετική Ένωση και το Κομμουνιστικό Κόμμα των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα το 1954, μετά από ακροαματική διαδικασία, να ανακληθεί η άδεια ασφαλείας του. Την απόφαση εκείνη ανακάλεσε η κυβέρνηση των ΗΠΑ μόλις το 2022, ακριβώς 55 χρόνια μετά τον θάνατό του, αποφαινόμενη ότι η τότε διαδικασία είχε διαβληθεί.
Μανιώδης καπνιστής σε όλη την ενήλικη ζωή του, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου 1967 από καρκίνο του λάρυγγα.
Τα υπόλοιπα επί της οθόνης.
