Γελάστε, είναι... ιαματικό

Νιώθετε πεσμένοι; Γιατί δε δοκιμάζετε να γελάσετε λίγο περισσότερο; Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι γέλιο μπορεί να είναι το καλύτερο φάρμακο για να νιώσουμε καλά και να επαναφέρουμε το κέφι στη ζωή μας. «Πιστεύω πως αν οι άνθρωποι μπορέσουν να προσθέσουν λίγο παραπάνω γέλιο στη ζωή τους θα είναι πολύ καλύτερα και πολύ πιο υγιείς», λέει ο Steve Wilson, ένας ψυχολόγος που χρησιμοποιεί το γέλιο σαν θεραπεία.

Ωστόσο οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι αν είναι το ίδιο το γέλιο που κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν καλύτερα ή η καλή αίσθηση του χιούμορ, η θετική διάθεση και η υποστήριξη από τους φίλους και την οικογένεια. «Η καθοριστική έρευνα για τα πιθανά οφέλη του γέλιου δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα», λέει ο Robert R. Provine, καθηγητής ψυχολογίας και νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Maryland.

Ακόμα, όμως, κι αν δε μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι το γέλιο βοηθά τους ανθρώπους να νιώσουν καλύτερα, σε καμία περίπτωση δεν τους βλάπτει.

Θεραπεία γέλιου: Τι συμβαίνει όταν γελάμε;

Όταν γελάμε αλλάζει η φυσιολογία μας. Τεντώνουμε μύες στο πρόσωπο και το σώμα μας, οι παλμοί και η πίεση στο αίμα μας αυξάνονται και αναπνέουμε ταχύτερα, στέλνοντας περισσότερο οξυγόνο στα κύτταρά μας.

Οι άνθρωποι που πιστεύουν στα οφέλη του γέλιου λένε ότι πρόκειται για ένα είδος ήπιας γυμναστικής. «Τα οφέλη του γέλιου και της γυμναστικής είναι παρόμοια», λέει ο Wilson. «Συνδυάζοντας το γέλιο με την κίνηση, όπως τον κυματισμό των χεριών, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να επιταχύνετε τους χτύπους της καρδιάς μας.»

Ένας πρωτοπόρος στις έρευνες για το γέλιο, ο William Fry, ισχυρίστηκε ότι του πήρε δέκα λεπτά σε ένα διάδρομο γυμναστικής για να φτάσει η καρδιά του στα ίδια επίπεδα με αυτά ενός μόνο λεπτού έντονου γέλιου. Κάτι που δείχνει πως το γέλιο «καίει» θερμίδες. Ο Maciej Buchowski, ένας ερευνητής του Πανεπιστημίου Vanderbilt, διεξήγαγε μία μικρή έρευνα στην οποία μέτρησε την ποσότητα των θερμίδων που ξοδεύονται με το γέλιο. Απέδειξε, λοιπόν, ότι 10 με 15 λεπτά γέλιου «καίνε» 50 περίπου θερμίδες.

Ενώ, ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά έχουν πολύ ενδιαφέρον, μην βιαστείτε να… χαρείτε. 50 θερμίδες αντιστοιχούν ουσιαστικά σε ένα κομμάτι σοκολάτας, και με ρυθμό καύσης 50 θερμίδων την ώρα, υπολογίστε ότι απαιτούνται 26,5 ώρες ασταμάτητου γέλιου για να χάσετε 1 κιλό!

Οι συνέπειες του γέλιου στο σώμα μας

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι ερευνητές έχουν μελετήσει τις συνέπειες του γέλιου στο σώμα και έχουν καταλήξει σε κάποια πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα ως προς το πόσο μας επηρεάζει.

* Ροή αίματος: Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Maryland μελέτησαν τις αντιδράσεις των αιμοφόρων αγγείων σε άτομα που παρακολούθησαν κωμωδίες ή δράματα. Μετά την προβολή, τα αγγεία της ομάδας που παρακολούθησε την κωμωδία αντέδρασαν φυσιολογικά –διαστέλλονταν, δηλαδή, και συστέλλονταν με ευκολία. Τα αγγεία, όμως, της ομάδας που παρακολούθησε το δράμα ήταν τεταμένα παρεμποδίζοντας έτσι τη ροή του αίματος.

* Ανοσοποιητική αντίδραση: Το αυξημένο στρες σχετίζεται με τη μειωμένη απόδοση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, λέει ο Provine. Έρευνες δείχνουν ότι η ικανότητα να επιστρατεύει κανείς το χιούμορ στις δύσκολες καταστάσεις μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα των αντισωμάτων που καταπολεμούν τις μολύνσεις ενώ μπορεί, ταυτόχρονα, να ενισχύσει τα ανοσοποιητικά κύτταρα.

* Επίπεδα σακχάρου στο αίμα: Έρευνα σε 19 άτομα με διαβήτη έλεγξε τις επιπτώσεις του γέλιου στα επίπεδα του σακχάρου. Μετά το φαγητό, η ομάδα παρακολούθησε μία ανιαρή διάλεξη. Την επόμενη μέρα, η ομάδα έφαγε το ίδιο γεύμα και έπειτα παρακολούθησε μία κωμωδία. Μετά την κωμωδία η ομάδα είχε χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου από ότι μετά τη διάλεξη.

Τα τεκμήρια: Είναι τελικά το γέλιο το καλύτερο φάρμακο;

Τα πράγματα, όμως, θολώνουν όταν οι ερευνητές προσπαθούν να καταλήξουν στις πλήρεις συνέπειες του γέλιου στο μυαλό και το σώμα μας. Μας κάνει το γέλιο πραγματικά καλό; Μπορεί να αυξήσει την ενέργειά μας; Δεν πείθονται όλοι με αυτό.

«Δεν θέλω να ακουστώ εριστικός», λέει ο Provine, «αλλά τα στοιχεία που δείχνουν ότι το γέλιο έχει πραγματικά οφέλη στην υγεία είναι τουλάχιστον αμφισβητήσιμα». Λέει ότι οι περισσότερες μελέτες για το γέλιο είναι μικρές και όχι άριστα διεξαγμένες. Λέει, επίσης, ότι πολλοί ερευνητές έχουν μία προφανή προσωπική προκατάληψη: ξεκινούν την έρευνα θέλοντας να αποδείξουν ότι το γέλιο κάνει καλό.

Για παράδειγμα, λέει ο Provine, οι μελέτες για το γέλιο έχουν αγνοήσει τις συνέπειες άλλων, παρόμοιων δραστηριοτήτων. «Δεν είναι σαφές ότι οι συνέπειες του γέλιου διαφέρουν από αυτές του ουρλιαχτού». Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι το πειστικότερο όφελος που έχει παρατηρήσει να έχει το γέλιο στον οργανισμό είναι η ικανότητά του να εξασθενεί τον πόνο. Μελέτες σε ανθρώπους που πονούσαν ή ένιωθαν δυσάρεστα, έδειξαν πως όταν τα άτομα γελούσαν ανέφεραν μικρότερη ενόχληση του πόνου. Πιστεύει, επίσης, ότι δεν είναι σίγουρο πως η κωμωδία είναι προτιμότερη από κάποιο άλλο μέσο. «Ένα συγκινητικό δράμα θα μπορούσε να επιφέρει τα ίδια αποτελέσματα.»

Εξάλλου, ένα από τα άλυτα προβλήματα στην έρευνα του γέλιου έχει να κάνει με τη δυσκολία να καθοριστεί η αιτία και το αποτέλεσμα.

Μία έρευνα, για παράδειγμα, μπορεί να δείξει ότι οι άνθρωποι που γελάνε περισσότερο έχουν λιγότερες πιθανότητες να αρρωστήσουν. Αλλά αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι που είναι υγιείς έχουν έναν παραπάνω λόγο να γελάνε. Η’ έρευνες μπορεί να δείξουν ότι ανάμεσα σε μία ομάδα ανθρώπων με την ίδια ασθένεια, τα άτομα που γελάνε περισσότερο έχουν περισσότερη ενέργεια. Όμως και αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι που γελάνε περισσότερο έχουν προσωπικότητα που τους επιτρέπει να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες καλύτερα.

Γελώντας για μια καλύτερη ζωή

Το γέλιο, όπως πιστεύει ο Provine, είναι κομμάτι ενός μεγαλύτερου παζλ. «Το γέλιο είναι κοινωνικό, έτσι το όποιο του όφελος στην υγεία μπορεί στην πραγματικότητα να προέρχεται από την στενή μας επαφή με φίλους και συγγενείς, και όχι από το ίδιο το γέλιο.» Στην δική του έρευνα, ο Provine βρήκε ότι έχουμε τριάντα φορές περισσότερες πιθανότητες να γελάσουμε όταν είμαστε με άλλους ανθρώπους από ότι όταν είμαστε μόνοι. Και αυτό βοηθάει την υγεία.

Ο Wilson συμφωνεί ότι υπάρχουν όρια σε αυτά που γνωρίζουμε για τα οφέλη του γέλιου. «Γελώντας περισσότερο μπορεί να μας κάνει πιο υγιείς αλλά δεν ξέρουμε γιατί. Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα οι άνθρωποι να γελούν περισσότερο μόνο και μόνο για να αποφύγουν το κλάμα, γιατί αργά ή γρήγορα θα απογοητευτούν.»

Όλοι πάντως αναγνωρίζουμε ότι το γέλιο, όταν είμαστε με φίλους και συγγενείς, και όταν είμαστε χαρούμενοι μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα και να μας δώσει μία ψυχολογική ώθηση, ακόμα και αν οι μελέτες δεν εξηγούν γιατί. Ακόμα, λοιπόν, και αν αυτό δεν ενισχύει την υγεία μας, αυξάνει τουλάχιστον την ποιότητα της ζωής μας.

«Προφανώς δεν είμαι εναντίον του γέλιου», λέει ο Provine. «Λέω απλά πως αν απολαμβάνουμε να γελάμε, αυτό από μόνο του είναι αρκετό. Πιστεύετε ότι χρειάζεται και συνταγή;»

E. M.