Ξενώνες ψυχικής υγείας: «Σπίτια» ελπίδας στην Αθήνα
Στους ξενώνες ψυχικής υγείας της Αθήνας άτομα με ψυχικές διαταραχές βρίσκουν ένα «σπίτι», με όλη τη σημασία της λέξης.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Προσφέρουν δωρεάν ιατροφαρμακευτική υποστήριξη, θεραπεία, στέγη και προοπτικές κοινωνικής ενσωμάτωσης σε συνανθρώπους μας που πάσχουν από ψυχικές νόσου,ς και υποδέχονται άτομα που νοσηλεύτηκαν σε κλινικές δημόσιων νοσοκομείων.
Οι πρώτοι ξενώνες ψυχικής υγείας της Αθήνας εγκαινιάστηκαν ως κρατικές δομές βάσει του Κανονισμού 815/84 της ΕΟΚ το 1991 στο πλαίσιο του προγράμματος αποασυλοποίησης, φιλοξενώντας αρχικά ασθενείς από το Κρατικό Θεραπευτήριο (ή «κολαστήριο» για πολλούς) Λέρου.
Εκείνη την χρονιά, λειτουργούσε μόλις ένας ξενώνας στα Κάτω Πατήσια. Το 2000 βάσει του Προγράμματος αποσυμφόρησης του Δρομοκαϊτείου, λειτουργεί και δεύτερος Ξενώνας, ενώ σήμερα λειτουργούν δεκάδες αντίστοιχες δομές δημόσιου, αλλά και ιδιωτικού δικαίου σε διάφορους δήμους της Αθήνας.
Οι δομές αυτές φιλοξενούν κατά κύριο λόγο άτομα προερχόμενα από νοσηλεία σε νοσοκομεία όπως το Δρομοκαΐτειο, το Δαφνί, ο Ευαγγελισμός και το Αιγινήτειο, ενώ τον τελευταίο καιρό μπορούν να κάνουν αίτηση και άτομα, απευθυνόμενα στις κατά τόπους κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων.
«Αρχικά είχαμε συνεργασία με τα δύο μεγάλα ψυχιατρικά Νοσοκομεία της Αθήνας, το Δαφνί και το Δρομοκαΐτειο. Όσοι ολοκλήρωναν τη θεραπεία ή όσοι για λόγους θεραπευτικούς δεν μπορούν να μείνουν σε νοσοκομειακό περιβάλλον, έκαναν αίτηση για να έρθουν σε ξενώνες, έχοντας προτεραιότητα», μας πληροφορεί η κ. Μαρία Διακάτου, Κοινωνική Λειτουργός και Διοικητικά Υπεύθυνη του ξενώνα «Ιάσωνας», στην οδό Βουτυρά 11 στα Κάτω Πατήσια, ένας από τους πρώτους που λειτούργησε στην Αθήνα.
«Σήμερα, η αίτηση μπορεί να γίνει και μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών στους Δήμους, οι οποίοι υποβάλλουν αίτημα στο Υπουργείο Υγείας και αυτό ορίζει σε ποιον ξενώνα θα έρθει ο ασθενής», προσθέτει.
Συγκεκριμένα, ο ασθενής μπορεί να κάνει αίτηση για να μπει σε ξενώνα ψυχικής υγείας χωρίς απαραίτητα να νοσηλεύεται, πάντα σε συνεργασία με τον ψυχίατρο/κοινωνικό λειτουργό του Δήμου στον οποίο ανήκει. Στη συνέχεια, το Υπουργείο Υγείας εξετάζει την αίτηση, και αναλόγως διαθεσιμότητας θέσεων θα τον ενσωματώσει, όπου υπάρχει κενή θέση.
Όλοι οι ξενώνες συνήθως φιλοξενούν μέχρι 15 άτομα, στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό, δηλαδή ψυχιάτρους, ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και νοσηλευτές και στοχεύουν, μεταξύ άλλων στην βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, και στην ανάπτυξη των γνωστικών, ψυχοκοινωνικών και παραγωγικών δεξιοτήτων τους, έτσι ώστε να μπορέσουν να ενσωματωθούν στην κοινωνία ομαλά.
"Στους ξενώνες οι ασθενείς βρίσκουν ένα οικογενειακό περιβάλλον. Το προσωπικό είναι αρκετά χρόνια εδώ, νιώθουμε τον ξενώνα σαν δεύτερο σπίτι μας, δεν είμαστε απλοί, στεγνοί επαγγελματίες. Το περιβάλλον είναι οικογενειακό, ό,τι θα κάναμε σπίτι μας κάνουμε και στον ξενώνα και προσπαθούμε να τους κάνουμε να αισθανθούν και εκείνοι σαν στο σπίτι τους, με απώτερο στόχο την πλήρη ψυχοκοινωνική τους αποκατάσταση", λέει χαρακτηριστικά η κοινωνική λειτουργός.
Σημαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία παίζουν και οι οικογένειες, σύμφωνα με την ίδια. «Κάποιοι από τους ενοίκους έχουν οικογένειες, άλλοι δεν έχουν επαφή ή έχουν αλλά είναι διαταραγμένη. Σε κάποιους άλλους οι οικογένειές τους επισκέπτονται συχνά. Είναι πολύ σημαντικό κομμάτι αυτό της οικογένειας και θέλουμε ο ένοικος να έχει καλή σχέση με τους συγγενείς του. Σκοπός μας άλλωστε είναι η κοινωνικοποίηση και η κινητοποίηση. Να έχουν επαφές με φίλους τους, να βγαίνουν έξω, να μάθουν να ζουν όπως θα ζούσαν στο σπίτι τους», τονίζει.
Το επόμενο στάδιο φιλοξενίας των ασθενών είναι τα προστατευόμενα διαμερίσματα. Πρόκειται για την τελευταία βαθμίδα στεγαστικής δομής που παρέχεται σε ψυχικά πάσχοντες που χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο λειτουργικότητας και διαθέτει συνήθως δύο νοσηλευτές, καθαρίστρια και μαγείρισσα δύο φορές την εβδομάδα.
Οι κάτοικοι των διαμερισμάτων έχουν εβδομαδιαίες συναντήσεις με ψυχολόγο και ψυχίατρο κατά περίπτωση, ενώ σε αντίθεση με τον ξενώνα η εποπτεία δεν είναι επί 24ωρου βάσεως.
Οι περισσότεροι ένοικοι στον ξενώνα των Πατησίων είναι αρκετά χρόνια εκεί, γεγονός που κάνει τον ξενώνα αυτό «σπίτι» τους, μας λέει η κ. Διακάτου. «Εμείς δεν επιδιώκουμε να έρθει κάποιος εδώ και να φύγει. Δεν είναι ωραίο. Σκοπός μας είναι να έρθει και ο ξενώνας να γίνει ένα μόνιμο περιβάλλον με γνώμονα το συμφέρον του ασθενή που δεν είναι άλλο από το να πάει κάποια στιγμή στο σπίτι του», επισημαίνει.
Οι ξενώνες ψυχικής υγείας της Αθήνας
Δείτε παρακάτω μερικές δομές φιλοξενίας στους Δήμους της Αθήνας, από διάφορους φορείς ψυχικής υγείας.
* Οικοτροφείο «Αθηνά» από την ΠΕΨΑΕΕ, στον Κορυδαλλό
* Οικοτροφείο Α' και Β’ Αττικής από την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας, στην Καλλιθέα
* Οικοτροφείο Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Πεντέλης, Ξενώνας «Οδυσσέας» και Ξενώνας «Η Θέτις» στο Χαλάνδρι, Ξενώνας «Αριάδνη» στο Μαρούσι και Ξενώνας Εφήβων Τηλέμαχος από την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας
* Ξενώνας «Ιάσωνας» στα Κάτω Πατήσια
* Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης της Anima, στο Μενίδι
* Οικοτροφείο «Εστία» στο Μαρούσι από την Α.μ.Κ.Ε. «Ηπιόνη»
* Οικοτροφείο «Θαράπαυση» από την την Α.μ.Κ.Ε. «Πυξίδα», στον Πειραιά
