Μήπως χρειάζομαι ψυχίατρο;

Για πολύ κόσμο ο ψυχίατρος είναι κόκκινο πανί. Είναι «εκείνος που δίνει αβέρτα φάρμακα». Ενίοτε μάλιστα αντιμετωπίζεται με φόβο, φόβο που πηγάζει από την πεποίθηση του «θα είμαι μια ζωή με χάπια».

Είναι πράγματι έτσι; Ποιος ο ρόλος του ψυχιάτρου και σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει να απευθυνθεί ο ασθενής σε αυτόν; Ο Ψυχίατρος κ. Στράτος Λαμπούσης απαντά.

Ποιες περιπτώσεις αντιμετωπίζει ο ψυχίατρος;

Ο ψυχίατρος είναι ο ειδικός ιατρός πάνω σε προβλήματα ψυχικής υγείας. Αυτά αφορούν ένα μεγάλο εύρος καταστάσεων κυμαινόμενης βαρύτητας, πορείας και συχνότητας. Από τις γνωστές σε όλους κρίσεις πανικού, την κατάθλιψη, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, τις ψυχώσεις, τις ουσιοεξαρτήσεις κ.α., μέχρι και επίμονες συμπεριφορές που μπορεί να προκύψουν σε πλαίσια κάποιας δυσλειτουργικής προσωπικότητας. Κατά κανόνα οι ασθενείς που απευθύνονται στον ψυχίατρο έχουν αρχίσει να βιώνουν τις επιπτώσεις από τα προβλήματά τους σε (δια)προσωπικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο καθιστώντας τους μη ικανούς να ανταποκριθούν στην καθημερινή τους ζωή όπως αυτή ήταν πριν νοσήσουν.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ασθενείς προσέρχονται οικειοθελώς ζητώντας βοήθεια, αλλά αντιμετωπίζουμε καθημερινά και περιπτώσεις όπου δεν μπορεί να υπάρχει πλήρης συνεργασία των ασθενών, αλλά θα πρέπει να εμπλακεί και η οικογένεια που θα πείσει/πιέσει τον ασθενή προκειμένου να λάβει την κατάλληλη θεραπεία. Σε αυτές τις παθήσεις κατά κανόνα ο ασθενής δεν έχει δυνατότητα επίγνωσης/αντίληψης της παθολογίας του, όπως συχνά συμβαίνει στις ψυχώσεις και για αυτό αδυνατούν να αντιληφθούν την ανάγκη λήψης θεραπείας.

Πότε πρέπει να πάω σε ψυχίατρο;

Σε ψυχίατρο μπορεί να απευθυνθεί κάποιος ακόμα και για συμβουλευτική/ψυχοθεραπευτική παρέμβαση πάνω σε ήπιες ή μέτριας βαρύτητας καταστάσεις που προκύπτουν εξ' αιτίας συγκυριακών δυσκολιών, χωρίς να υπάρχει κατ' ανάγκη ένδειξη για κάποια φαρμακολογική παρέμβαση. Όταν όμως υπάρχουν ψυχολογικά συμπτώματα τέτοιας έντασης τα οποία προκαλούν δυσκολία στην καθημερινότητά, εκπίπτει η ποιότητα ζωής εξαιτίας αυτών των συμπτωμάτων και διαταράσσεται η ομαλότητα ζωής τόσο μέσα στην οικογένεια, όσο και στην εργασία και φυσικά όταν σε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα συγκαταλέγεται ο κίνδυνος ζωής του ατόμου ή άλλων τρίτων προσώπων, καθίσταται επιβεβλημένη η παρέμβαση κάποιου ψυχιάτρου.

Ψυχολόγος ή Ψυχίατρος;

Οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι είναι αμφότεροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας με διαφορετική εκπαιδευτική προέλευση. Μπορούν να λειτουργήσουν παράλληλα, ανεξάρτητα ή και συμπληρωματικά. Το αν θα απευθυνθεί κανείς στον ψυχίατρο ή στον ψυχολόγο σίγουρα σχετίζεται με τη βαρύτητα της κάθε κατάστασης, αλλά και με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα για αποτελεσματικότερη θεραπεία.

Θα παίρνω δηλαδή φάρμακα για μια ζωή;

Εφόσον προκύψει ανάγκη για κάποια φαρμακευτικό σχήμα αυτό δεν αφορά κατ' ανάγκη μακροχρόνια λήψη. Κάποιες διαταραχές σίγουρα χρειάζονται μακροχρόνια συνεχή θεραπεία, αυτό άλλωστε είναι συνηθισμένο και στην ιατρική εν γένει – σκεφτείτε π.χ. περιπτώσεις όπως οι διαταραχές στην λειτουργία του θυρεοειδή, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης κ.α.

Το κέρδος όμως από την μακροχρόνια αγωγή σχετίζεται με την ποιότητα ζωής που θα έχει ο ασθενής. Το να πάρει ένας ασθενής φαρμακευτική αγωγή για πολλά χρόνια ή για λίγο δεν είναι πραγματικό δίλλημα. Το πραγματικό διακύβευμα είναι η υγεία και η ποιότητα της ζωής του.

Φυσικά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις με ηπιότερες παθολογίες, και προκύπτουν αντιδραστικά σε ένα οξυ στρες ή σε μια ανατροπή των συνθηκών ζωής ενός ατόμου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εφόσον η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη, μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά και για μικρό χρονικό διάστημα, μέχρι το άτομο να μπορέσει να βάλει τη ζωή του σε μια σειρά.

Άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή εφ’ όρου ζωής είναι κατά κανόνα περιπτώσεις που εντάσσονται στις ψυχώσεις αλλά και κάποιες χρόνιες, υποτροπιάζουσες περιπτώσεις παθήσεων με ιδιαίτερη βαρύτητα συμπτωμάτων όπου ο ιατρός θα συναποφασίσει με τον ασθενή ότι είναι καλύτερο να μην διακόπτεται η θεραπεία.

Ναι, αλλά θα μπορώ να έχω μια κανονική ζωή με τα φάρμακα;

Παρά το γεγονός ότι οι παθήσεις ακολουθούν γενικούς κανόνες ως προς την εξέλιξή τους, δύνανται να έχουν κυμαινόμενη βαρύτητα. Σε περιπτώσεις, ακόμα και χρόνιων καταστάσεων, όπου η πάθηση έχει ήπια πορεία και με την κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση, μπορεί ο ασθενής να έχει κανονικά και την εργασία του και τις οικογενειακές του σχέσεις και να ασκεί κανονικά τα ενδιαφέροντά του σε φυσιολογικό βαθμό. Για τις δε ηπιότερες παθολογίες, η πλήρης αποκατάσταση είναι ο θεραπευτικός στόχος.

Νικόλας Γεωργιακώδης