Όταν η ανθρωπότητα (ξανα)έζησε τέτοιους εφιάλτες
Μπορεί να μοιάζει τρομακτικά πολύ με το τέλος του κόσμου, αλλά δεν είναι. Έχουμε επιβιώσει από πολύ χειρότερα. Βαστάτε, αδέρφια.
Δεν θέλουμε να διασκεδάσουμε τους φόβους μας. Ούτε να τους υποτιμήσουμε. Μοιάζει όντως πολύ με το τέλος του κόσμου αυτό που ζούμε, και δεν είναι καθόλου παράλογο να φοβάται κανείς. Ένα πράγμα θέλουμε και πρέπει μόνο να κάνουμε απέναντι στον φόβο: Να τον ξορκίζουμε. Και ένας τρόπος να το κάνεις είναι το να θυμάσαι πως είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, πως έχουμε επιβιώσει από χειρότερα, και πως η συλλογική μας μνήμη είναι, ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε, γεμάτη καταστροφές που δεν είναι πια τίποτα περισσότερο από μερικές γραμμές στα βιβλία της Ιστορίας. Όπως αυτές.
Ο Μαύρος Θάνατος
Ακόμα και το όνομά του είναι τρομακτικό, ναι. Η φονικότερη επιδημία στην Ιστορία της ανθρωπότητας άφησε τον 14ο αιώνα την Ευρώπη με το μισό του πληθυσμού της, σκοτώνοντας περίπου 200 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια: από το 1347 ως το 1351. Το επίσημο όνομα της ασθένειας –στην απίθανη περίπτωση που δεν το ήξερες– είναι βουβωνική πανώλη, προκαλείται από ένα βακτήριο που λέγεται Βάκιλος του Γερσίν, και μεταδίδεται στους ανθρώπους από δάγκωμα ποντικού (που αφθονούν εκείνη την εποχή στην Ευρώπη) ή ψύλλου.
Φαν φακτ: Τότε ήταν που εφηύραμε την καραντίνα, σε μια προσπάθεια να προστατευτούν οι παραθαλάσσιες πόλεις. Η Βενετία την εφάρμοσε πρώτη, υποχρεώνοντας τα πλοία που έρχονταν από μολυσμένες περιοχές να παραμείνουν αγκυροβολημένα έξω από το λιμάνι της, χωρίς δυνατότητα εξόδου για τα πληρώματά τους, για 40 μέρες, ή quaranta giorni στα ιταλικά.
Η ευλογιά
Μια φορά κι έναν καιρό, στο από δω ημισφαίριο του πλανήτη, η ευλογιά ήταν μια συνηθισμένη ασθένεια η οποία σκότωνε 3 στους 10 ανθρώπους που προσέβαλλε, αφήνοντας τους υπόλοιπους με τα γνωστά σημάδια που μας κληρονόμησαν τη λέξη βλογιοκομμένος. Η καταστροφή συνέβη το 1520, όταν όλοι αυτοί οι βλογιοκομμένοι Ευρωπαίοι πήραν τα μικρόβιά τους και τα πήγαν στην Αμερική, της οποίας οι άνθρωποι δεν είχαν κανενός είδους αντισώματα για να την αντιμετωπίσουν.
Το 90% των γηγενών πληθυσμών αφανίστηκε μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα –ο πληθυσμός του Μεξικού, για παράδειγμα, έπεσε από τα 11 εκατομμύρια στο μόλις ένα, και το συνολικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές ανήλθε σε 52 περίπου εκατομμύρια. Το πρώτο εμβόλιο που εφηύραμε ποτέ ήταν αυτό της ευλογιάς. Κι άλλο ένα φαν φακτ: Το 1801 ανακάλυψε το εμβόλιο ο βρετανός γιατρός Edward Jenner, το 1980 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ότι η ευλογιά εξαλείφθηκε από το πρόσωπο της Γης.
Η ισπανική γρίπη
Κατ’ αρχάς, να πούμε πως η ισπανική γρίπη δεν είχε πολλή σχέση με την Ισπανία –ή τουλάχιστον δεν είχε περισσότερη σχέση απ’ όση είχε με άλλες χώρες. Τη λέμε έτσι γιατί οι ισπανικές εφημερίδες ήταν οι πρώτες που έγραψαν γι’ αυτήν, και υπάρχει λόγος γι’ αυτό: Η επιδημία ξέσπασε Μάρτιο του 1918, λίγους μήνες πριν τελειώσει ο Α’ Παγκόσμιος. Η Ισπανία ήταν ουδέτερη στον Α’ Παγκόσμιο, οπότε ήταν και η μόνη χώρα που δεν είχε «πολεμική λογοκρισία» στις ειδήσεις της –όλοι οι άλλοι δεν θέλαν, και με το δίκιο τους, τη ζημιά που θα έκανε στην ψυχολογία λαών και στρατευμάτων η είδηση πως αν δε σε σκοτώσει ο πόλεμος θα το κάνει ο ιός.
Πενήντα εκατομμύρια νεκρούς άφησε συνολικά στο διάβα του ο ιός, ο οποίος μάλιστα μεταλλάχθηκε προς τα τέλη του καλοκαιριού του 1918, κάνοντας το δεύτερο κύμα του ακόμα πιο θανατηφόρο από το πρώτο. Καραντίνες, όπως καταλαβαίνεις, δεν ήταν δυνατόν να επιβληθούν σε καιρό πολέμου (για όσους δεν τα πάνε καλά με την Ιστορία, ο Α’ Παγκόσμιος τελείωσε στις 11 Νοεμβρίου του 1918) και αυτό σε συνδυασμό με την υψηλή μεταδοτικότητα του ιού δεν βοηθούσε καθόλου τα πράγματα. Λέγεται, μάλιστα, αν και δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο, πως ο αμερικανός πρόεδρος Woodrow Wilson κόλλησε τη γρίπη κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων στο Παρίσι, τον Απρίλιο του 1919.
Το AIDS
Εξεπλάγης; Δεν θα έπρεπε. Και ξέρεις τι άλλο δεν θα έπρεπε; Να μην ξέρεις πως αυτή τη στιγμή οι πανδημίες στον πλανήτη είναι δύο: Ο κορωνοϊός και το AIDS, το οποίο όχι, δεν αποχαρακτηρίστηκε ποτέ, εξακολουθεί να είναι πανδημία. Και μπορεί η ιατρική πρόοδος να είναι αξιοσημείωτη (πέρασαν και σχεδόν σαράντα χρόνια) και οι περισσότεροι ασθενείς πλέον να ζουν όλη τους τη ζωή, με τα κατάλληλα φάρμακα, όμως αυτό δεν αλλάζει ούτε τα 35 εκατομμύρια ανθρώπινων ζωών που στοίχισε ούτε, πολύ περισσότερο, την αδιαφορία για ό,τι (θεωρείς πως) «δεν σε αφορά».
Σε ένα συγκλονιστικό κείμενο που έκανε πριν από λίγες μέρες τον γύρο του ίντερνετ, ο Mark S. King έγραφε «σταματήστε να το συγκρίνετε [σ.σ. τον κορωνοϊό] με το AIDS. Δεν υπάρχει σύγκριση. Κανείς δεν νοιαζόταν για τους ανθρώπους που πέθαιναν από AIDS τα πρώτα χρόνια της πανδημίας. Τα χρηματιστήρια δεν έπεφταν. Οι πρόεδροι των χωρών δεν έβγαιναν στις τηλεοράσεις. Δισεκατομμύρια δολάρια δεν ξοδεύονταν. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το AIDS σκότωνε όλους τους σωστούς ανθρώπους. Τους ομοφυλόφιλους, τους τοξικομανείς, τους μαύρους. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση με μια πανδημία που θα μπορούσε να σκοτώσει άτομα τα οποία η κοινωνία έχει σε εκτίμηση, όπως η γιαγιά σου και οι φίλες της στο γηροκομείο. Απολύτως καμία». Αν βαστά η ψυχούλα σου, ολόκληρο το σπαρακτικό κείμενο είναι εδώ.
Ο Μαύρος Θάνατος
Ακόμα και το όνομά του είναι τρομακτικό, ναι. Η φονικότερη επιδημία στην Ιστορία της ανθρωπότητας άφησε τον 14ο αιώνα την Ευρώπη με το μισό του πληθυσμού της, σκοτώνοντας περίπου 200 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια: από το 1347 ως το 1351. Το επίσημο όνομα της ασθένειας –στην απίθανη περίπτωση που δεν το ήξερες– είναι βουβωνική πανώλη, προκαλείται από ένα βακτήριο που λέγεται Βάκιλος του Γερσίν, και μεταδίδεται στους ανθρώπους από δάγκωμα ποντικού (που αφθονούν εκείνη την εποχή στην Ευρώπη) ή ψύλλου.
Φαν φακτ: Τότε ήταν που εφηύραμε την καραντίνα, σε μια προσπάθεια να προστατευτούν οι παραθαλάσσιες πόλεις. Η Βενετία την εφάρμοσε πρώτη, υποχρεώνοντας τα πλοία που έρχονταν από μολυσμένες περιοχές να παραμείνουν αγκυροβολημένα έξω από το λιμάνι της, χωρίς δυνατότητα εξόδου για τα πληρώματά τους, για 40 μέρες, ή quaranta giorni στα ιταλικά.
Η ευλογιά
Μια φορά κι έναν καιρό, στο από δω ημισφαίριο του πλανήτη, η ευλογιά ήταν μια συνηθισμένη ασθένεια η οποία σκότωνε 3 στους 10 ανθρώπους που προσέβαλλε, αφήνοντας τους υπόλοιπους με τα γνωστά σημάδια που μας κληρονόμησαν τη λέξη βλογιοκομμένος. Η καταστροφή συνέβη το 1520, όταν όλοι αυτοί οι βλογιοκομμένοι Ευρωπαίοι πήραν τα μικρόβιά τους και τα πήγαν στην Αμερική, της οποίας οι άνθρωποι δεν είχαν κανενός είδους αντισώματα για να την αντιμετωπίσουν.
Το 90% των γηγενών πληθυσμών αφανίστηκε μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα –ο πληθυσμός του Μεξικού, για παράδειγμα, έπεσε από τα 11 εκατομμύρια στο μόλις ένα, και το συνολικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές ανήλθε σε 52 περίπου εκατομμύρια. Το πρώτο εμβόλιο που εφηύραμε ποτέ ήταν αυτό της ευλογιάς. Κι άλλο ένα φαν φακτ: Το 1801 ανακάλυψε το εμβόλιο ο βρετανός γιατρός Edward Jenner, το 1980 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ότι η ευλογιά εξαλείφθηκε από το πρόσωπο της Γης.
Η ισπανική γρίπη
Κατ’ αρχάς, να πούμε πως η ισπανική γρίπη δεν είχε πολλή σχέση με την Ισπανία –ή τουλάχιστον δεν είχε περισσότερη σχέση απ’ όση είχε με άλλες χώρες. Τη λέμε έτσι γιατί οι ισπανικές εφημερίδες ήταν οι πρώτες που έγραψαν γι’ αυτήν, και υπάρχει λόγος γι’ αυτό: Η επιδημία ξέσπασε Μάρτιο του 1918, λίγους μήνες πριν τελειώσει ο Α’ Παγκόσμιος. Η Ισπανία ήταν ουδέτερη στον Α’ Παγκόσμιο, οπότε ήταν και η μόνη χώρα που δεν είχε «πολεμική λογοκρισία» στις ειδήσεις της –όλοι οι άλλοι δεν θέλαν, και με το δίκιο τους, τη ζημιά που θα έκανε στην ψυχολογία λαών και στρατευμάτων η είδηση πως αν δε σε σκοτώσει ο πόλεμος θα το κάνει ο ιός.
Πενήντα εκατομμύρια νεκρούς άφησε συνολικά στο διάβα του ο ιός, ο οποίος μάλιστα μεταλλάχθηκε προς τα τέλη του καλοκαιριού του 1918, κάνοντας το δεύτερο κύμα του ακόμα πιο θανατηφόρο από το πρώτο. Καραντίνες, όπως καταλαβαίνεις, δεν ήταν δυνατόν να επιβληθούν σε καιρό πολέμου (για όσους δεν τα πάνε καλά με την Ιστορία, ο Α’ Παγκόσμιος τελείωσε στις 11 Νοεμβρίου του 1918) και αυτό σε συνδυασμό με την υψηλή μεταδοτικότητα του ιού δεν βοηθούσε καθόλου τα πράγματα. Λέγεται, μάλιστα, αν και δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο, πως ο αμερικανός πρόεδρος Woodrow Wilson κόλλησε τη γρίπη κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων στο Παρίσι, τον Απρίλιο του 1919.
Το AIDS
Εξεπλάγης; Δεν θα έπρεπε. Και ξέρεις τι άλλο δεν θα έπρεπε; Να μην ξέρεις πως αυτή τη στιγμή οι πανδημίες στον πλανήτη είναι δύο: Ο κορωνοϊός και το AIDS, το οποίο όχι, δεν αποχαρακτηρίστηκε ποτέ, εξακολουθεί να είναι πανδημία. Και μπορεί η ιατρική πρόοδος να είναι αξιοσημείωτη (πέρασαν και σχεδόν σαράντα χρόνια) και οι περισσότεροι ασθενείς πλέον να ζουν όλη τους τη ζωή, με τα κατάλληλα φάρμακα, όμως αυτό δεν αλλάζει ούτε τα 35 εκατομμύρια ανθρώπινων ζωών που στοίχισε ούτε, πολύ περισσότερο, την αδιαφορία για ό,τι (θεωρείς πως) «δεν σε αφορά».
Σε ένα συγκλονιστικό κείμενο που έκανε πριν από λίγες μέρες τον γύρο του ίντερνετ, ο Mark S. King έγραφε «σταματήστε να το συγκρίνετε [σ.σ. τον κορωνοϊό] με το AIDS. Δεν υπάρχει σύγκριση. Κανείς δεν νοιαζόταν για τους ανθρώπους που πέθαιναν από AIDS τα πρώτα χρόνια της πανδημίας. Τα χρηματιστήρια δεν έπεφταν. Οι πρόεδροι των χωρών δεν έβγαιναν στις τηλεοράσεις. Δισεκατομμύρια δολάρια δεν ξοδεύονταν. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το AIDS σκότωνε όλους τους σωστούς ανθρώπους. Τους ομοφυλόφιλους, τους τοξικομανείς, τους μαύρους. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση με μια πανδημία που θα μπορούσε να σκοτώσει άτομα τα οποία η κοινωνία έχει σε εκτίμηση, όπως η γιαγιά σου και οι φίλες της στο γηροκομείο. Απολύτως καμία». Αν βαστά η ψυχούλα σου, ολόκληρο το σπαρακτικό κείμενο είναι εδώ.
