Τι θα πει πατριαρχία (και γιατί είναι πρόβλημα)
Είκοσι καθημερινά παραδείγματα πατριαρχίας, για να ξέρεις τι εννοούμε όταν λέμε πως η ισότητα των φύλων παραμένει άπιαστο όνειρο.
της Ηρώς Κουνάδη
«Τι θέλετε μωρέ πια, αφού έχουμε ισότητα, ψηφίζετε και δουλεύετε, ποια πατριαρχία;». Αν δεν το έχεις πει –ελπίζουμε όταν ήσουν μικρότερος/η και σκάμπαζες λιγότερα– σίγουρα το έχεις ακούσει, παραπάνω από μία φορά. Και ξέρεις γιατί; Γιατί η ισότητα των δύο φύλων απέχει ακόμα πολύ από το να κατακτηθεί. Αν είχε κατακτηθεί, το επιχείρημα «αφού ψηφίζετε και δουλεύετε» δεν θα ήταν επιχείρημα. Θα ήταν αυτονόητο.
Και για να μην αναλωθούμε σε θεωρίες που θα συγχύσουν όσους αρνούνται να καταλάβουν, ορίστε μερικά παραδείγματα του τι είναι η πατριαρχία (και γιατί αυτή είναι πρόβλημα για όλους, άνδρες και γυναίκες).
Το να ρωτάμε τις γυναίκες, αλλά όχι τους άνδρες, σε συνεντεύξεις για δουλειά αν είναι παντρεμένες, αν σκοπεύουν να κάνουν παιδιά, και πότε.
Το να μην υπάρχει άδεια πατρότητας, όπως υπάρχει άδεια μητρότητας, επειδή θεωρούμε πως η παρουσία του μπαμπά δεν είναι απαραίτητη σε ένα νεογέννητο. Ή για την ακρίβεια, να υπάρχει άδεια πατρότητας, κι αυτή να είναι ένα αστείο 48ωρο.
Το να ακούς ακόμα και από νέους ανθρώπους ανοησίες του τύπου «το παιδί χρειάζεται τη μάνα του» (αλλά όχι τον πατέρα του).
Το να ρωτάμε τις γυναίκες που καταγγέλλουν επίθεση εναντίον τους, τι φορούσαν, τι ώρα ήταν, και τι έκαναν έξω τέτοια ώρα. Φαντάσου έναν άνδρα να πηγαίνει στο τμήμα να καταγγείλει ότι π.χ. τον έκλεψαν, και εκεί να τον ρωτάνε «τι έκανες στην τάδε γειτονιά τέτοια ώρα;». Δεν μπορείς να το φανταστείς, γιατί δεν έχει συμβεί ποτέ.
Το να έχουμε, μόνο στην Ελλάδα, μία γυναικοκτονία κάθε μήνα το 2021.
Το να χρειαζόμαστε τον όρο «γυναικοκτονία» για να περιγράψουμε τους φόνους γυναικών που δολοφονήθηκαν από έναν άνδρα που τις θεωρούσε κτήμα του.
Το να φωνάζουν τα τρολ του Facebook «και γιατί δηλαδή δεν είναι ανθρωποκτονία, δεν είναι άνθρωποι οι γυναίκες;» επειδή όσες φορές και να το εξηγείς, δεν θέλουν να το καταλάβουν.
Το να έχουμε ως χώρα μόλις 17,6% γυναίκες υπουργούς (και πάντα σε παραδοσιακά «γυναικεία» υπουργεία, όπως είναι το Παιδείας και το Πολιτισμού) και μόλις 18,9% γυναίκες στη Βουλή.
Το να απαντά ο Πρωθυπουργός της χώρας «δε βρήκαμε αρκετές γυναίκες που να θέλουν» όταν τον ρωτά γι’ αυτό η δημοσιογράφος του BBC.
Το να έχουμε ως χώρα γυναίκες σε διοικητικές/ διευθυντικές θέσεις στα εξής ποσοστά: 10% στις εισηγμένες εταιρείες, 11% στην Κεντρική Τράπεζα, 12% σε ερευνητικούς οργανισμούς, 20% σε δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, και 9,4% στην Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή.
Το να μην είναι πολύ καλύτερα τα ποσοστά αυτά στο σύνολο των 27 χωρών της προοδευτικής μας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, δηλαδή, για να μη νομίζεις ότι η πατριαρχία είναι εθνικό μας πρόβλημα.
Το να ακούς ακόμα και γυναίκες να χρησιμοποιούν το ρήμα «βοηθάει» όταν μιλούν για άνδρες που φροντίζουν για την καθαριότητα του σπιτιού στο οποίο ζουν –ή ακόμα χειρότερα που ασχολούνται με τα παιδιά τους.
Το να αναφερόμαστε στις υπηρεσίες οικιακού καθαρισμού με φράσεις όπως «πάρε μια γυναίκα αν δεν προλαβαίνεις».
Το να μην νιώθουν πολλές γυναίκες ασφαλείς όταν περπατούν στον δρόμο μόνες τους το βράδυ.
Το να είναι το σεξ ντροπή για τις γυναίκες και καμάρι για τους άνδρες, λες και δεν το κάνουμε μαζί.
Το να είσαι γυναίκα και να έχουν οι πάντες γύρω σου άποψη για το μήκος της φούστας σου, τον τρόπο που μιλάς, το πόσους ερωτικούς συντρόφους δικαιούσαι, την ηλικία στην οποία θα κάνεις παιδιά, το πόσα παιδιά θα είναι αυτά, και το αν θα συνεχίσεις να δουλεύεις, και πόσο, αφού τα κάνεις.
Το να είσαι άνδρας και να ακούς από τη στιγμή που γεννιέσαι πως οι άνδρες δεν κλαίνε και πως τα συναισθήματα είναι για τις γυναίκες, μέχρι να αποκτήσεις προβλήματα επικοινωνίας και διαχείρισης θυμού που θα παλεύεις να λύσεις με ψυχολόγους στα 40 σου.
Το να θεωρείται φυσιολογικό ένας άνδρας να βγάζει περισσότερα λεφτά απ’ ό,τι μια γυναίκα για την ίδια ακριβώς δουλειά.
Το να είναι ευκολότερο για μια γυναίκα να βρει δουλειά σε τομείς όπως το σέρβις, ή να περιμένει λιγότερη ώρα στην ουρά για να μπει σε ένα κλαμπ. Μη γελιέστε, παιδιά, δεν είναι επειδή μας συμπαθούν, είναι επειδή (θα το θέσουμε ωμά, απομακρύνετε ανηλίκους από την οθόνη) κάνουμε καλύτερο «δόλωμα» για τα «λιγούρια». Άλλωστε, είπαμε, η πατριαρχία βλάπτει και άνδρες και γυναίκες.
Το να έχεις μικρόνοες να υποστηρίζουν ότι «η φύση μας έπλασε διαφορετικούς» ως επιχείρημα για όλα τα παραπάνω. Ναι, η ίδια φύση που αποφάσισε ότι θα κάνουμε παιδιά στα 13 μας και θα πεθαίνουμε στα 30. Αλλά αυτά τα έχουμε ξεπεράσει. Ειρωνικό χαμόγελο.
«Τι θέλετε μωρέ πια, αφού έχουμε ισότητα, ψηφίζετε και δουλεύετε, ποια πατριαρχία;». Αν δεν το έχεις πει –ελπίζουμε όταν ήσουν μικρότερος/η και σκάμπαζες λιγότερα– σίγουρα το έχεις ακούσει, παραπάνω από μία φορά. Και ξέρεις γιατί; Γιατί η ισότητα των δύο φύλων απέχει ακόμα πολύ από το να κατακτηθεί. Αν είχε κατακτηθεί, το επιχείρημα «αφού ψηφίζετε και δουλεύετε» δεν θα ήταν επιχείρημα. Θα ήταν αυτονόητο.
Και για να μην αναλωθούμε σε θεωρίες που θα συγχύσουν όσους αρνούνται να καταλάβουν, ορίστε μερικά παραδείγματα του τι είναι η πατριαρχία (και γιατί αυτή είναι πρόβλημα για όλους, άνδρες και γυναίκες).
Το να ρωτάμε τις γυναίκες, αλλά όχι τους άνδρες, σε συνεντεύξεις για δουλειά αν είναι παντρεμένες, αν σκοπεύουν να κάνουν παιδιά, και πότε.
Το να μην υπάρχει άδεια πατρότητας, όπως υπάρχει άδεια μητρότητας, επειδή θεωρούμε πως η παρουσία του μπαμπά δεν είναι απαραίτητη σε ένα νεογέννητο. Ή για την ακρίβεια, να υπάρχει άδεια πατρότητας, κι αυτή να είναι ένα αστείο 48ωρο.
Το να ακούς ακόμα και από νέους ανθρώπους ανοησίες του τύπου «το παιδί χρειάζεται τη μάνα του» (αλλά όχι τον πατέρα του).
Το να ρωτάμε τις γυναίκες που καταγγέλλουν επίθεση εναντίον τους, τι φορούσαν, τι ώρα ήταν, και τι έκαναν έξω τέτοια ώρα. Φαντάσου έναν άνδρα να πηγαίνει στο τμήμα να καταγγείλει ότι π.χ. τον έκλεψαν, και εκεί να τον ρωτάνε «τι έκανες στην τάδε γειτονιά τέτοια ώρα;». Δεν μπορείς να το φανταστείς, γιατί δεν έχει συμβεί ποτέ.
Το να έχουμε, μόνο στην Ελλάδα, μία γυναικοκτονία κάθε μήνα το 2021.
Το να χρειαζόμαστε τον όρο «γυναικοκτονία» για να περιγράψουμε τους φόνους γυναικών που δολοφονήθηκαν από έναν άνδρα που τις θεωρούσε κτήμα του.
Το να φωνάζουν τα τρολ του Facebook «και γιατί δηλαδή δεν είναι ανθρωποκτονία, δεν είναι άνθρωποι οι γυναίκες;» επειδή όσες φορές και να το εξηγείς, δεν θέλουν να το καταλάβουν.
Το να έχουμε ως χώρα μόλις 17,6% γυναίκες υπουργούς (και πάντα σε παραδοσιακά «γυναικεία» υπουργεία, όπως είναι το Παιδείας και το Πολιτισμού) και μόλις 18,9% γυναίκες στη Βουλή.
Το να απαντά ο Πρωθυπουργός της χώρας «δε βρήκαμε αρκετές γυναίκες που να θέλουν» όταν τον ρωτά γι’ αυτό η δημοσιογράφος του BBC.
Το να έχουμε ως χώρα γυναίκες σε διοικητικές/ διευθυντικές θέσεις στα εξής ποσοστά: 10% στις εισηγμένες εταιρείες, 11% στην Κεντρική Τράπεζα, 12% σε ερευνητικούς οργανισμούς, 20% σε δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, και 9,4% στην Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή.
Το να μην είναι πολύ καλύτερα τα ποσοστά αυτά στο σύνολο των 27 χωρών της προοδευτικής μας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, δηλαδή, για να μη νομίζεις ότι η πατριαρχία είναι εθνικό μας πρόβλημα.
Το να ακούς ακόμα και γυναίκες να χρησιμοποιούν το ρήμα «βοηθάει» όταν μιλούν για άνδρες που φροντίζουν για την καθαριότητα του σπιτιού στο οποίο ζουν –ή ακόμα χειρότερα που ασχολούνται με τα παιδιά τους.
Το να αναφερόμαστε στις υπηρεσίες οικιακού καθαρισμού με φράσεις όπως «πάρε μια γυναίκα αν δεν προλαβαίνεις».
Το να μην νιώθουν πολλές γυναίκες ασφαλείς όταν περπατούν στον δρόμο μόνες τους το βράδυ.
Το να είναι το σεξ ντροπή για τις γυναίκες και καμάρι για τους άνδρες, λες και δεν το κάνουμε μαζί.
Το να είσαι γυναίκα και να έχουν οι πάντες γύρω σου άποψη για το μήκος της φούστας σου, τον τρόπο που μιλάς, το πόσους ερωτικούς συντρόφους δικαιούσαι, την ηλικία στην οποία θα κάνεις παιδιά, το πόσα παιδιά θα είναι αυτά, και το αν θα συνεχίσεις να δουλεύεις, και πόσο, αφού τα κάνεις.
Το να είσαι άνδρας και να ακούς από τη στιγμή που γεννιέσαι πως οι άνδρες δεν κλαίνε και πως τα συναισθήματα είναι για τις γυναίκες, μέχρι να αποκτήσεις προβλήματα επικοινωνίας και διαχείρισης θυμού που θα παλεύεις να λύσεις με ψυχολόγους στα 40 σου.
Το να θεωρείται φυσιολογικό ένας άνδρας να βγάζει περισσότερα λεφτά απ’ ό,τι μια γυναίκα για την ίδια ακριβώς δουλειά.
Το να είναι ευκολότερο για μια γυναίκα να βρει δουλειά σε τομείς όπως το σέρβις, ή να περιμένει λιγότερη ώρα στην ουρά για να μπει σε ένα κλαμπ. Μη γελιέστε, παιδιά, δεν είναι επειδή μας συμπαθούν, είναι επειδή (θα το θέσουμε ωμά, απομακρύνετε ανηλίκους από την οθόνη) κάνουμε καλύτερο «δόλωμα» για τα «λιγούρια». Άλλωστε, είπαμε, η πατριαρχία βλάπτει και άνδρες και γυναίκες.
Το να έχεις μικρόνοες να υποστηρίζουν ότι «η φύση μας έπλασε διαφορετικούς» ως επιχείρημα για όλα τα παραπάνω. Ναι, η ίδια φύση που αποφάσισε ότι θα κάνουμε παιδιά στα 13 μας και θα πεθαίνουμε στα 30. Αλλά αυτά τα έχουμε ξεπεράσει. Ειρωνικό χαμόγελο.
